Kompulsywne objadanie się zostało uznane za chorobę cywilizacyjną i wpisane przez Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne do grupy zaburzeń odżywiania (obok anoreksji, bulimii i objadania się na noc). Są to jednostki chorobowe dotyczące problemów z łaknieniem, które mają podłoże psychiczne. Ich konsekwencje mogą być groźne dla zdrowia i życia. W celu efektywnego leczenia należy wiedzieć, jak pokonać objadanie się i gdzie szukać pomocy.
>>>Zobacz też: Jedzenie na pocieszenie czyli jak skończyć z podjadaniem?
Kompulsywne objadanie się - co to jest?
Kompulsje to uporczywe i nie dające się powstrzymać wykonywanie pewnych czynności. Zaprzestanie ich robienia powoduje napięcie emocjonalne, którego nie można rozładować. Zespół kompulsywnego objadania się (BED - binge eating disorder) polega na obsesyjnym i niekontrolowanym spożywaniu znacznej ilości pokarmów. Napady jedzenia są nagłe, okresowe i niezwiązane z potrzebą zaspokojenia fizycznego głodu. Osoba chora odczuwa je jako wewnętrzny przymus, którego nie można powstrzymać. Objadanie się może dotyczyć tylko konkretnych produktów lub wiązać się z pochłanianiem wszystkiego, co znajdzie się pod ręką. Zwykle odbywa się poza porami normalnych posiłków.
Poza atakami kompulsywnego objadania się osoba, której dotyczy zaburzenie, odżywia się prawidłowo. Nie stosuje środków, które mają na celu redukcję masy ciała lub zapobieganie jej przyrostowi (intensywny wysiłek fizyczny, wymioty, leki przeczyszczające), jak w przypadku chorych na bulimię.
>>>Zobacz też: Tomasz Sekielski w DDTVN o otyłości i operacji zmniejszenia żołądka. "U mnie uzależnieniem stało się jedzenie"
Kompulsywne objadanie się - przyczyny
Kompulsywne objadanie się ma podłoże emocjonalne. Napad jedzenia pojawia się zwykle w sytuacji zwiększonego napięcia związanego z doświadczaniem sytuacji stresującej, przeżywaniem silnych emocji, problemów lub lęku. Negatywne uczucia są tłumione i rozładowywane poprzez objadanie się. W pierwszej fazie chory odczuwa ulgę psychiczną. Jednak w miarę spożycia większej ilości pokarmów pojawiają się poczucie winy, wstyd, obniżenie nastroju, wyrzuty sumienia i gniew zwrócony na samego siebie.
Objawy kompulsywnego objadania się
Obraz zespołu kompulsywnego objadania się jest indywidualny u każdej osoby, której dotyka. Wspólnym mianownikiem są jednak okresowe napady jedzenia spowodowane czynnikami emocjonalnymi. Objawy ogólne przypominają bulimię, lecz istotną różnicą nie jest dążenie do redukcji masy ciała. Do charakterystycznych cech zaburzenia należą:
- spożywanie pokarmów mimo braku uczucia głodu i kontynuowanie mimo pojawienia się sytości;
- okresowa, całkowita utrata kontroli nad ilością, rodzajem i sposobem spożywania jedzenia;
- bardzo szybkie tempo spożywania posiłków i często połykanie ich bez przeżucia;
- pojawienie się negatywnych emocji: wstydu, obniżonego nastroju, wyrzutów sumienia, poczucia winy;
- spożywanie posiłków w samotności lub w ukryciu.
Jak przestać się objadać?
Aby móc poradzić sobie z problemem objadania się, konieczne jest przyznanie się do niego przed sobą i bliskimi oraz szczere chęci wyzdrowienia i silna wola. Objadanie kompulsywne jest związane z przeżyciami psychicznymi i emocjonalnymi, dlatego kiedy osoba chora czuje zbliżające się napięcie lub stres, powinna wykorzystać techniki, które pomogą go zredukować i odwrócą uwagę od nieodpartej chęci jedzenia. Należą do nich: wyjście na spacer, ciepła kąpiel, odpoczynek, ćwiczenia relaksacyjne lub rozmowa z zaufaną osobą. W każdym przypadku konieczne jest także wsparcie psychologa lub psychiatry.
Kompulsywne objadanie się - leczenie
Leczenie kompulsywnego objadania się opiera się na pomocy psychiatrycznej i psychologicznej. Celem psychoterapii jest przywrócenie normalnego trybu spożywania posiłków i odzyskanie kontroli nad jedzeniem poprzez:
- walkę z niską samooceną i zaburzonym obrazem siebie;
- naprawę relacji z najbliższym otoczeniem;
- rozpoznawanie okoliczności, które prowadzą do napadu;
- zmianę przyzwyczajeń i nawyków żywieniowych;
- naukę metod radzenia sobie ze stresem.
Psychoterapia może mieć charakter indywidualny lub grupowy. W Polsce funkcjonuje grupa wsparcia Anonimowi Jedzenioholicy, która opiera swoją metodę działania na Programie 12 kroków. Ważna jest współpraca z dietetykiem w celu ułożenia zbilansowanej diety. Niekiedy, zwłaszcza gdy stan obniżonego nastroju utrzymuje się zbyt długo, konieczne jest włączenie środków farmakologicznych przepisanych przez psychiatrę.
Kompulsywne objadanie się - skutki
Kompulsywne objadanie się prowadzi do nadwagi i otyłości, które mają negatywne skutki dla zdrowia i prawidłowego funkcjonowania organizmu: znacznie wzrasta ryzyko chorób serca, układu pokarmowego i narządów ruchu. Brak pomocy ze strony otoczenia, ukrywanie swoich emocji i stale utrzymujące się poczucie winy są przyczyną rozwoju wycofania społecznego, depresji, a nawet samookaleczania lub podejmowania prób samobójczych.
Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN