Badacze od dawna zastanawiają się nad tym, czy emocje wpływają na myślenie człowieka i na jego procesy poznawcze. Emocje pełnią dwie role: intrapsychiczną i interpsychiczną - pozwalają jednostce zrozumieć siebie samego, podwyższyć samoświadomość i na dopasować się do sytuacji. Równocześnie emocje są komunikatem wysyłanym „na zewnątrz”.
Co to są emocje?
Emocje to reakcje na otaczający nas świat, które - w przeciwieństwie do uczuć - pojawiają się nagle i działają w sposób krótkotrwały. W życiu ludzkim emocje są ważne, mają wpływ na nasze działania oraz relacje z innymi ludźmi. W takim razie czym są emocje i jaką pełnią rolę? Po pierwsze, emocje to nasz wewnętrzny sygnalizator, który pokazuje, jakie są nasze potrzeby, co w danym momencie odczuwamy i co rzeczywiście chcemy osiągnąć. Emocje są zjawiskiem raczej krótkotrwałym, więc są dopasowane do konkretnej sytuacji. Człowiek odczuwający złość wie, że ktoś narusza jego terytorium i że powinien walczyć o swoje miejsce. Osoba, która czuje radość, rozumie, że w tym momencie coś jej się udało i że może być zadowolona ze swojego osiągnięcia. Pojawiający się strach to emocja , która może przekształcić się niestety także w stres, zjawisko niekorzystne szczególnie wtedy, gdy jego działanie jest długofalowe. Strach ma zmobilizować jednostkę do walki lub do ucieczki, co w przypadku sytuacji zawodowych czy szkolnych może być przeszkodą w adaptacji. Człowiek w obecnym świecie musi decydować się na rywalizację i na życie pod ciągłą presją, tym samym odczuwane emocje mogą utrudniać zdobycie celów zawodowych, a tym samym doprowadzić do problemów zdrowotnych. Dzieje się tak, bo emocje człowieka przejmują kontrolę i przeważają nad racjonalnym myśleniem.
Emocje podstawowe
W psychologii od dawna poszukuje się odpowiedzi na pytanie, czy istnieją podstawowe emocje . Emocje są obserwowalne już u noworodków, co sugeruje, że są w pewnym sensie “wbudowane” w umysł człowieka, już od narodzin. To właśnie emocje są jednym z humanistycznych elementów istnienia, decydują o tym, że człowiek jest uznawany za istotę ludzką. Szukając dokładnej odpowiedzi na to, jakie mogą być emocje , można zauważyć, że są zarówno pozytywnymi, jak i negatywnymi pobudzeniami. Niektóre z emocji, takie jak smutek, odczuwanie żałoby czy uogólniony ból, są zdecydowanie nieprzyjemne, jednak to właśnie tego typu emocje sprawiają, że człowiek może przystosować się do danej sytuacji i ją zrozumieć. Gdy zmartwienia jednostki osiągną pewien pułap, człowiek może wybuchnąć gniewem lub płaczem, jednak i w takiej sytuacji mózg ludzki sobie radzi . Badacze nie są zgodni co do tego, które emocje należy zakwalifikować do podstawowych. Jednym z naukowców, który zajmował się problematyką emocji podstawowych, był Ekman. W klasyfikacji Ekmana znalazły się trzy „dobre emocje” i trzy „ złe emocje ”. Jego zdaniem istnieje sześć podstawowych emocji: radość, strach, gniew, smutek, wstręt, zaskoczenie.
Nazwy emocji
W literaturze związanej z psychologią emocji opisuje się wiele przykładów rodzajów emocji . Poniżej zostały wymienione emocje, które zakwalifikować można także do uczuć, ponieważ zdarza się, że są one długotrwałe. Badacze do tej pory nie uzgodnili dokładnie, w jaki sposób klasyfikować ludzkie emocje . Poniższy spis emocji dotyczy nietypowych odczuć pozytywnych i negatywnych:
· Emocja na d : duma.
· Emocja na e : euforia.
· Emocja na i : ironia.
· Emocja na o : obawa.
· Emocja na p : pokora.
· Emocja na t : tęsknota.
Do tej pory opisano około 150 emocji, jednak warto zaznaczyć, że zarówno nazwy, jak i typy emocji różnią się w zależności od kultury.
Czy emocje można kontrolować?
Emocje są możliwe do kontroli, ale tylko w pewnym stopniu. Poszukującym informacji o możliwościach wpływania na emocje, psychologia udowadnia, że możliwe jest opanowanie pewnych reakcji człowieka. W przypadku emocji negatywnych zdarza się, że prowadzą one do stresu, dlatego warto jest przejmować kontrolę nad strachem lub lękiem. Z drugiej strony, emocje motywują do działania, wskazują ważne cele i pomagają człowiekowi w rozwoju, właściwym zachowaniu. Emocje jednocześnie współdziałają z wydzielanymi przez odpowiednie narządy hormonami, na przykład oksytocyną czy kortyzolem . W ten sposób jednostka odczuwa coś, nie tylko na poziomie poznawczym, lecz także fizjologicznym, a to przekłada się na behawioralne aspekty.
Emocje pozwalają człowiekowi uzupełniać wiedzę i dostosowywać się do zewnętrznego środowiska . Towarzyszą w przyjmowaniu nowych przekonań oraz postaw, a odrzucaniu przekonań nieprawidłowych. Emocje wpływają na poznawane i rozpoznawanie innych osób albo obiektów. Emocje to nieodłączony element psychiki człowieka, który związany jest z przystosowaniem się do otoczenia, prawidłowymi relacjami z innymi ludźmi. Pomagają w zdobywaniu wiedzy i w prawidłowym kształtowaniu się procesów poznawczych.
Bibliografia:
1. Dąbrowski, A. (2014): Czym są emocje? Prezentacja wieloskładnikowej teorii emocji .
2. Ekman, P., Davidson, R. J. (1999): Natura emocji. Podstawowe zagadnienia . Gdańsk: GWP.
3. Łosiak, W. (2007): Psychologia emocji . Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN