Okres całkowitego dojrzewania u ludzi kończy się dość późno, bo około 25. roku życia. Największe różnice pomiędzy dojrzewaniem płci występują jednak dużo wcześniej, bo pomiędzy 12. a 16. rokiem życia. Powyżej 18. roku etapy zarówno dojrzewania fizycznego, jak i psychoseksualnego chłopców i dziewcząt, praktycznie zrównują się. Ta ostatnia faza polega na ostatecznym ukształtowaniu rdzenia osobowości oraz przystosowaniu do samodzielnego, dorosłego życia.
Okres dojrzewania psychoseksualnego - kiedy się rozpoczyna?
Dojrzewanie psychoseksualne, nazywane też dojrzewaniem psychicznym lub fazą genitalną, rozpoczyna się w wieku 12-14 lat (dziewczęta) i 13-15 lat (chłopcy). W tym okresie pojawiają się pierwsze świadome zachowania seksualne, np. masturbacja, fantazje erotyczne, zainteresowanie pornografią.
Należy podkreślić, że pojawienie się u dzieci pierwszych świadomych zachowań o charakterze seksualnym nie oznacza gotowości do współżycia czy dążenia do odbycia stosunku. Pojawia się jednak zainteresowanie seksem, skłonność do szybkiego, gwałtownego zakochiwania i odkochiwania się. Często także pierwszym obiektem zadurzenia romantycznego bądź seksualnego dojrzewającego młodego człowieka jest ktoś zupełnie niedostępny, np. aktor, postać z serialu, nauczycielka.
Mitem jest, że dojrzewające dziewczynki szukają głównie doświadczeń związanych ze sferą emocjonalną, a nie seksualną. Według badań 25% dzieci w wieku 11-12 lat przyznało, że “myśli dużo o seksie”, a proporcje wśród płci nie różniły się specjalnie od siebie. Jednakże to chłopcy wykazują w późniejszym wieku statystycznie większe zainteresowanie odbyciem realnego stosunku. Może to być spowodowane wolniejszym dojrzewaniem psychicznym dziewcząt , ale również np. lękiem przed zajściem w ciążę czy większym ostracyzmem społecznym.
Zmiany w postrzeganiu samego siebie
Zarówno dziewczęta, jak i chłopcy w wieku dorastania przeżywają gwałtowne zmiany związane z postrzeganiem samego siebie i swojej roli w społeczeństwie.
W trakcie tego procesu dziewczynki mają średnio większą skłonność do wykształcenia negatywnego obrazu własnego ciała, umiejętności i osoby. Badani chłopcy w wieku 11-13 lat mieli tendencję do pozytywnego myślenia o sobie i swojej przyszłości, deklarowali też przewagę przeżywanych emocji pozytywnych nad negatywnymi. Wykazywali się też większą wiarą we własne możliwości oraz lepszym obrazem własnego ciała.
Dziewczynki w tym samym wieku mogą popadać w kompleksy związane z oczekiwaniami co do swojego wyglądu i zachowania. W późniejszych latach to właśnie u dziewcząt pojawia się dużo większa skłonność do zaburzeń odżywiania na tle psychicznym, m.in. anoreksji, bulimii, kompulsywnego objadania się.
Dziewczęta przeżywają większy stres
Zmiany psychiczne u dziewcząt w okresie dojrzewania wiążą się ze zdecydowanie większym czynnikiem stresu niż u chłopców. Dziewczęta wykształcają większą skłonność do przejmowania się przebiegiem relacji interpersonalnych i społecznych.
W okresie dojrzewania chłopców psychika uczy się odreagowywać stres poprzez rywalizację (sportową albo w ramach hobby) lub agresję w przypadku problemów wychowawczych. To jednocześnie powód, dla którego chłopcy w tym okresie lepiej rozładowują napięcie, z drugiej jednak strony - mają statystycznie większą skłonność do zachowań agresywnych czy buntowniczych.
Dzieci bardzo różnie przeżywają okres dojrzewania
Warto pamiętać, że wszystkie podane wyżej informacje to wartości średnie. Pomiędzy dojrzewaniem konkretnych dzieci mogą występować istotne różnice. Prawidłowo rozwijające się dziecko nie musi wykazywać wszystkich typowych dla swojej płci cech dojrzewania psychicznego.
Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN