Dziedziczenie ustawowe – zasady Dziedziczenie ustawowe – kolejność Dziedziczenie ustawowe a zachowek Dziedziczenie ustawowe długów
Zobacz też:
Co to jest patriarchat? Różne rozumienia terminu
Dziedziczenie z testamentu ma pierwszeństwo przed dziedziczeniem ustawowym, jednak w praktyce to właśnie z dziedziczeniem ustawowym mamy do czynienia częściej. Krąg osób powołanych do dziedziczenia oraz ich kolejność określa ustawa z 23 kwietnia 1964 roku – Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121 ze zmianami).
Dziedziczenie ustawowe – zasady
Z dziedziczeniem ustawowym mamy do czynienia w kilku przypadkach: gdy zmarły nie pozostawił testamentu, a więc ostatniej woli, wskazującej, kto i w jakiej ilości powinien po nim dziedziczyć, gdy powołany spadkobierca nie może lub nie chce dziedziczyć (np.: odrzucił spadek, został uznany za niegodnego dziedziczenia). Dziedziczenie ustawowe będzie miało moc także wtedy, gdy w testamencie zostały zawarte wyłącznie zapisy na rzecz poszczególnych osób lub jeśli testament reguluje kwestię podziału jedynie części ułamkowej majątku. W takiej sytuacji mamy do czynienia z dziedziczeniem mieszanym, a więc w części na podstawie testamentu i w części na podstawie ustawy. Kodeks cywilny jasno określa, kto dziedziczy po zmarłym, w sytuacji, gdy ten nie pozostawił testamentu. Krewni uprawomocnieni do dziedziczenia po zmarłym podzieleni zostali na zstępnych i wstępnych. Do pierwszej grupy zaliczone zostały dzieci, wnuki, prawnuki, do wstępnych zaś rodzice, dziadkowie itd. Pierwszeństwo dziedziczenia zawsze mają małżonkowie i dzieci, którzy dziedziczą w równych częściach. Jeżeli spadkodawca nie ma dzieci, połowę majątku dziedziczy małżonek, zaś resztę rodzice i rodzeństwo. W przypadku braku małżonka i krewnych spadek przypada gminie, a jeśli nie da się ustalić ostatniego miejsca pobytu zmarłego, Skarbowi Państwa.
Zobacz też: Medyczna marihuana w aptekach. Ile będzie kosztować? >>>
Dziedziczenie ustawowe – kolejność
Nowe zasady dziedziczenia ustawowego obowiązują od 28 czerwca 2009 roku. Do spadku powoływane są osoby z kolejnych grup spadkowych. W pierwszej kolejności do spadku prawo mają małżonkowie i dzieci. Dziedziczą oni w równych częściach, jednak małżonek nie może otrzymać mniej niż ¼ całości spadku. W przypadku braku dzieci spadek dzielony jest między małżonka i rodziców, gdzie udział każdego rodzica wynosi ¼. W przypadku braku dzieci i małżonka cały spadek przypada rodzicom; jeśli jeden z rodziców zmarł wcześniej, jego udział przypada rodzeństwu spadkodawcy w równych częściach. Do spadku mogą zostać również powołani dziadkowie, dzieci małżonka spadkodawcy, a także gmina lub Skarb Państwa.
Dziedziczenie ustawowe a zachowek
Zobacz też: Czerwona teczka. Czyli co zrobić, aby po śmierci pieniądze zostały w rodzinie? >>>
Czy w przypadku dziedziczenia ustawowego możliwe jest dochodzenie prawa do zachowku? Jak wygląda kwestia zachowek a dziedziczenie ustawowe ? Choć może się to wydawać niemożliwe, spadkobiercy ustawowi mogą domagać się zachowku. Kiedy mamy do czynienia z taką sytuacją? Głównie wtedy, gdy spadkodawca rozdysponował swój majątek przed śmiercią (w postaci darowizn). Aby przekonać się, czy istnieje szansa na zachowek, należy dokonać obliczeń: do masy spadku należy dodać wartość wszelkich udzielonych przez spadkodawcę darowizn (z wykluczeniem tych, od których minęło 10 lat). Jeśli z wyliczeń wyniknie, że wysokość wyliczonego zachowku przekracza wartość otrzymanego spadku, można starać się o przyznanie wyrównania. Wyrównania można domagać się od obdarowanego przez spadkodawcę (jeśli nie jest spadkobiercą ustawowym) oraz od innego spadkobiercy ustawowego (jeśli otrzymał darowiznę podlegającą zaliczeniu na rzecz zachowku). Roszczenie o zachowek ulega przedawnieniu po upływie 3 lat od dnia otwarcia spadku.
Dziedziczenie ustawowe długów
Dziedziczenie ustawowe to spadek, ale także długi. Przepisy dotyczące dziedziczenia długów zostały nieco złagodzone po zmianach z 18 października 2015 roku. Spadkobierca ma 6 miesięcy od momentu dowiedzenia się o tytule do dziedziczenia, by podjąć stosowne kroki. W przeciwnym razie dziedziczy nie tylko majątek, ale także długi. Kodeks cywilny, dziedziczenie ustawowe mówi, iż spadkobierca może odrzucić spadek, ale może przyjąć go z dobrodziejstwem inwentarza, jednak bez konieczności odpowiadania za wszystkie długi zmarłego. Oznacza to, iż długi zapłacone zostaną tylko do wysokości aktywów spadku. Czasem odrzucenie spadku nie jest najlepszym rozwiązaniem, ponieważ przechodzi on dalej, na kolejnych spadkobierców, a więc np.: dzieci, wnuki itd. Aby doprowadzić do końca sprawę odziedziczonych długów należy złożyć w sądzie stosowne oświadczenie. Istnieją więc dwie drogi przyjęcia spadku: bez ograniczenia odpowiedzialność – przyjęcie proste oraz z ograniczeniem odpowiedzialności – przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza. Aby wierzyciele mogli zostać zaspokojeni, konieczne jest przygotowanie spisu inwentarza, którego najczęściej dokonuje komornik. Spisane zostanie wszystko, co pozostało po zmarłym i może zostać sprzedane, a więc wszystko, co umożliwi spłatę wierzycieli.
Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN