Jak odróżnić prawdziwka od szatana – poznaj niezawodny sposób

Źródło: Dzień Dobry TVN
Grzybiarskie tipy
Grzybiarskie tipy
Trufle – najdroższe grzyby świata
Trufle – najdroższe grzyby świata
Grzyb, który niszczy komórki raka jelita grubego
Grzyb, który niszczy komórki raka jelita grubego
Rey & Roll, czyli emocje jak na grzybobraniu
Rey & Roll, czyli emocje jak na grzybobraniu
Na grzyby!
Na grzyby!
Nietypowe grzyby w polskich lasach
Nietypowe grzyby w polskich lasach
Borowik szlachetny, powszechnie nazywany prawdziwkiem, to jeden z najsmaczniejszych grzybów rosnących w polskich lasach. Istnieją jednak bliźniaczo podobne do niego gatunki – np. goryczak żółciowy lub borowik szatański. Jeden z nich jest silnie trujący, dlatego trzeba uważać, co wrzuca się do koszyka. Podpowiadamy, jak odróżnić prawdziwka od szatana.

Zarówno goryczak żółciowy, jak i borowik szatański nazywane są potocznie szatanami. Nazewnictwo może być nieco problematyczne, jednak jedno jest pewne – tych grzybów należy unikać. Szatan a prawdziwek – na co zwrócić uwagę, by nie popełnić błędu podczas grzybobrania?

Czy szatan to goryczak żółciowy czy borowik szatański?

Zanim zajmiemy się omówieniem, jak odróżnić prawdziwka od szatana, wyjaśnijmy jedną kwestię związaną z nazewnictwem. Trzeba wiedzieć, że potoczną nazwą „szatan” określa się dwa gatunki grzybów – goryczaka żółciowego (Tylopilus felleus) i borowika szatańskiego (Boletus satanas).

Zbieżność wzięła się stąd, że młode egzemplarze tych dwóch grzybów wyglądają niemal identycznie – mają żółtawe trzony oraz żółte lub jasnobrązowe kapelusze, a także są podobnej wielkości. Jednak dojrzałe osobniki nieznacznie różnią się wyglądem, inne jest także miejsce ich występowania. Ponadto jeden z nich jest trujący, a drugi jedynie niejadalny. Jak je rozróżnić?

Borowik szatański to gatunek silnie trujący. Jest ciepłolubny i występuje w lasach liściastych (najczęściej buczynach) i na wapiennych glebach. Można go znaleźć w Europie Zachodniej, jednak w Polsce jest to niemal niemożliwe. Pojawia się jedynie na wybranych terenach wapiennych – Górach Kaczawskich czy Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej, poza tym u nas nie występuje. Borowik szatański ma jasnoszary kapelusz i ciemnoczerwony trzon.

Goryczak żółciowy jest z kolei grzybem, który występuje licznie w polskich lasach iglastych. Ma jasnobrązowy kapelusz i beczułkowaty trzon, również w odcieniach jasnego brązu. Jest grzybem niejadalnym – nie wykazuje właściwości trujących, choć może wywoływać pewne niegroźne dolegliwości żołądkowe.

Szatan a prawdziwek - po czym je rozpoznać?

Goryczak żółciowy to grzyb, który można łatwo pomylić z borowikiem szlachetnym (tzw. prawdziwkiem). Ich wygląd rzeczywiście jest zbliżony, choć kilka cech pomaga te grzyby rozróżnić.

Borowik szlachetny (Boletus edulis), powszechnie nazywany prawdziwkiem, jest gatunkiem jadalnym, w dodatku jednym z najsmaczniejszych i najbardziej lubianych w Polsce. Występuje pospolicie w lasach liściastych i iglastych oraz glebach różnego typu, jednak nie wapiennych. Owocniki rosną od lata do jesieni, pojedynczo lub w skupiskach.

Jego kapelusz jest brązowy (od jasnego do ciemnego) i może mieć od około 6 do 20 cm średnicy. Jest najpierw półkulisty, potem wypukły. Powierzchnia nie jest zamszowa, natomiast młodsze osobniki przy wilgotnej pogodzie mogą być odrobinę lepkie.

Znajdujące się pod kapeluszem pory są białe, a z wiekiem robią się żółte lub nawet żółtozielone. Trzon jest białawy lub jasnobrązowy, jaśniejszy na dole. Na górze trzonu widoczna jest delikatna biaława lub brązowawa siateczka. Zwarty miąższ ma w większości kolor biały, który tuż pod skórką zamienia się w brązowy. Wyróżnia się orzechowym smakiem i słabym, choć przyjemnym zapachem.

Oksana Styranets/Getty Images

Goryczak żółciowy (Tylopilus felleus) to gatunek niejadalny, ale też nie trujący. Owocniki można znaleźć od czerwca do października w lasach iglastych, na kwaśnych glebach. Kapelusz jest jasnobrązowy lub szarobrązowy, zamszowy. Początkowo półkolisty, potem wypukły i rozpostarty, może osiągać średnicę od 5 do 20 cm. Trzon jest jaśniejszy od kapelusza, ma kolor oliwkowożółty lub oliwkowo-brązowy i widać na nim ciemniejszą siateczkę o dużych oczkach. Ma dość smukły lub nieco maczugowaty kształt.

Zarodniki wyróżniają się charakterystycznym cielisto-różowym kolorem (niespotykanym wśród europejskich grzybów rurkowych, których zarodniki zwykle są brązowe). U dojrzałych osobników znajdujące się pod kapeluszem pory i rurki mają odcień różowy. Jest gorzki w smaku, co uniemożliwia jego spożywanie. Charakterystyczna goryczka nie znika po ususzeniu lub ugotowaniu, a dodanie tego grzyba do potrawy całkowicie zepsuje jej smak.

Jak odróżnić prawdziwka od szatana – trzy najważniejsze cechy

Choć oba grzyby są do siebie podobne, istnieje kilka niezawodnych sposobów na ich rozróżnienie. Na te cechy powinieneś zwrócić uwagę:

  • Smak – aby go ocenić, odłam kawałek kapelusza i spróbuj czubkiem języka. Goryczaka żółciowego (szatana) odróżnisz natychmiast po wyjątkowo gorzkim smaku, podczas gdy borowik szlachetny (prawdziwek) będzie smakował łagodnie, orzechowo.
    • Kolor rurek – znajdujące się pod kapeluszem pory i rurki u dorosłych szatanów będą różowe, natomiast u prawdziwków – białawe, z wiekiem również żółte, żółtozielone, aż do oliwkowozielonych. Na pewno nie będzie to jednak odcień różu.
      • Siateczka na trzonie – u szatana będzie ciemna, o dużych oczkach, natomiast u prawdziwka biaława i delikatna, występująca głównie w górnej części trzonu.

        Należy pamiętać, że jeśli nie ma się doświadczenia w zbieraniu grzybów i nie jest się pewnym, czy dany gatunek jest jadalny – nie należy go zrywać. Jeśli będzie się miało pecha i trafi na prawdziwego szatana (borowika szatańskiego), jego zjedzenie może skończyć się nawet śmiercią.

        Jesteśmy serwisem kobiecym i tworzymy dla Was treści związane ze stylem życia. Pamiętamy jednak o sytuacji w Ukrainie. Chcesz pomóc? Sprawdź, co możesz zrobić. Pomoc. Informacje. Porady.

        Zobacz także:

        Autor: Adrian Adamczyk

        Źródło zdjęcia głównego: Fot. Tiina&Geir / Getty Images

        podziel się:

        Pozostałe wiadomości

        Wojciech Modest Amaro podzielił się rodzinną nowiną. "Piękny Aniołek już jest na świecie"

        Wojciech Modest Amaro podzielił się rodzinną nowiną. "Piękny Aniołek już jest na świecie"

        Kobiety hejtowane za wielodzietność.  "Odpieluszkowe zapalenie mózgu"  

        Kobiety hejtowane za wielodzietność.  "Odpieluszkowe zapalenie mózgu"  

        Zjadłam słynny żurek Magdy Gessler. Czy talerz zupy jest wart swojej ceny?

        Zjadłam słynny żurek Magdy Gessler. Czy talerz zupy jest wart swojej ceny?

        Siostry uratowały sklep dziadka. "To nie mogło się tak skończyć"

        Siostry uratowały sklep dziadka. "To nie mogło się tak skończyć"

        Marta Krupa o trudnym związku i powrocie do show-biznesu. "Byłam poniżana"

        Marta Krupa o trudnym związku i powrocie do show-biznesu. "Byłam poniżana"

        Nowy uczestnik wszedł do "Hotelu Paradise 8" i od razu namieszał

        Nowy uczestnik wszedł do "Hotelu Paradise 8" i od razu namieszał

        Serowe pyszności na Wielkanoc. Poznaj przepisy Andrzeja Polana na dania z serem długodojrzewającym
        Materiał promocyjny

        Serowe pyszności na Wielkanoc. Poznaj przepisy Andrzeja Polana na dania z serem długodojrzewającym

        Tradycje wielkanocne - zwyczaje, ciekawostki i symbole Wielkanocy. Co powinno być w koszyczku wielkanocnym?

        Tradycje wielkanocne - zwyczaje, ciekawostki i symbole Wielkanocy. Co powinno być w koszyczku wielkanocnym?

        "Po Wielkanocy sałatkę jarzynową wyrzuca 68% Polaków". Znana dziennikarka radzi, co z niej zrobić

        "Po Wielkanocy sałatkę jarzynową wyrzuca 68% Polaków". Znana dziennikarka radzi, co z niej zrobić

        Wyjątkowe dania z drobiu na Wielkanoc (i nie tylko). Wypróbuj przepisy Matteo Brunettiego
        Materiał promocyjny

        Wyjątkowe dania z drobiu na Wielkanoc (i nie tylko). Wypróbuj przepisy Matteo Brunettiego

        Ile jajek można zjeść w tygodniu? Ekspert rozwiewa wątpliwości

        Ile jajek można zjeść w tygodniu? Ekspert rozwiewa wątpliwości

        Księżna Kate wspierała ją w chorobie. Teraz 8-latka chce zrobić dla niej to samo. "Wyzdrowieje tak, jak ja"

        Księżna Kate wspierała ją w chorobie. Teraz 8-latka chce zrobić dla niej to samo. "Wyzdrowieje tak, jak ja"

        10 kroków dzieli Cię od udanej podróży. O tym należy pamiętać przy planowaniu wyjazdu
        Materiał promocyjny

        10 kroków dzieli Cię od udanej podróży. O tym należy pamiętać przy planowaniu wyjazdu

        Klaudia El Dursi zabiera w podróże walizki z jedzeniem?

        Klaudia El Dursi zabiera w podróże walizki z jedzeniem?

        Ten składnik warto suplementować. "Odpowiada za to, że nasza skóra jest ładna, a włosy piękne"
        Materiał promocyjny

        Ten składnik warto suplementować. "Odpowiada za to, że nasza skóra jest ładna, a włosy piękne"

        Wiosenny horoskop miłosny. Pojawią się emocjonalne burze i zawirowania

        Wiosenny horoskop miłosny. Pojawią się emocjonalne burze i zawirowania

        Czy epidemia opioidowa ma szansę dotrzeć do Polski? "4 lata temu nie mieliśmy żadnych przypadków"

        Czy epidemia opioidowa ma szansę dotrzeć do Polski? "4 lata temu nie mieliśmy żadnych przypadków"

        Polska ma własnego van Gogha. Ekspertyzy potwierdziły autentyczność obrazu

        Polska ma własnego van Gogha. Ekspertyzy potwierdziły autentyczność obrazu

        "Alkohol, przemoc, zaniedbania". Gabriela nie bała się pomóc maluchom

        "Alkohol, przemoc, zaniedbania". Gabriela nie bała się pomóc maluchom

        Potrawy wielkanocne, które zawładną świątecznym stołem. Przepisy Sebastiana Olmy
        Materiał promocyjny

        Potrawy wielkanocne, które zawładną świątecznym stołem. Przepisy Sebastiana Olmy

        Marcin Prokop ma wyjątkową relację z bratem, lecz nie zawsze było kolorowo. "Zburzył mój spokój"

        Marcin Prokop ma wyjątkową relację z bratem, lecz nie zawsze było kolorowo. "Zburzył mój spokój"

        Obejrzałam dwa odcinki serialu "Klara". Każdy zna kogoś takiego, jak matka głównej bohaterki

        Obejrzałam dwa odcinki serialu "Klara". Każdy zna kogoś takiego, jak matka głównej bohaterki

        Sposób na wnętrze: Metamorfoza starej i niefunkcjonalnej kuchni. "To jest rewelacja"
        Materiał promocyjny

        Sposób na wnętrze: Metamorfoza starej i niefunkcjonalnej kuchni. "To jest rewelacja"

        Sarah Ferguson wspiera Kate. Sama walczyła z dwoma typami raka

        Sarah Ferguson wspiera Kate. Sama walczyła z dwoma typami raka

        Wyjątkowy gość specjalny w "MasterChef Nastolatki"

        Wyjątkowy gość specjalny w "MasterChef Nastolatki"

        Nazywają go "trudnym aktorem". Jaki naprawdę jest Sebastian Fabijański?

        Nazywają go "trudnym aktorem". Jaki naprawdę jest Sebastian Fabijański?

        Dbać trzeba nie tylko o włosy, ale i o skórę głowy. Jak to robić?
        Materiał promocyjny

        Dbać trzeba nie tylko o włosy, ale i o skórę głowy. Jak to robić?

        "Łazienkowe przekleństwa" - zbawienna metoda czy szkodliwy trend? Psycholożka wyjaśnia

        "Łazienkowe przekleństwa" - zbawienna metoda czy szkodliwy trend? Psycholożka wyjaśnia

        Sposób na idealnie białe firanki i obrusy na święta - sprawdź, co trzeba zrobić

        Sposób na idealnie białe firanki i obrusy na święta - sprawdź, co trzeba zrobić

        "Hotel Paradise 8". Ola i Ada rozdają karty. Ich decyzja może mieć wpływ na Rajskie Rozdanie

        "Hotel Paradise 8". Ola i Ada rozdają karty. Ich decyzja może mieć wpływ na Rajskie Rozdanie

        Zatrzymaj pierwsze zmarszczki. Sprawdź, jak zapobiec starzeniu się skóry
        Materiał promocyjny

        Zatrzymaj pierwsze zmarszczki. Sprawdź, jak zapobiec starzeniu się skóry

        Platforma streamingowa Max już w czerwcu. "Na tę chwilę czekaliśmy 2 lata"

        Platforma streamingowa Max już w czerwcu. "Na tę chwilę czekaliśmy 2 lata"

        Wiosna na wielkanocnym stole. Stwórz własne dekoracje

        Wiosna na wielkanocnym stole. Stwórz własne dekoracje

        Brak apetytu u osób starszych. Co robić, kiedy seniorzy przestają jeść?
        Materiał promocyjny

        Brak apetytu u osób starszych. Co robić, kiedy seniorzy przestają jeść?

        Co i za ile kupimy do koszyka wielkanocnego?

        Co i za ile kupimy do koszyka wielkanocnego?

        Nie wiesz, jak rozmawiać ze swoim psem? Waszą komunikację poprawi Radek Ekwiński. Napisz do nas

        Nie wiesz, jak rozmawiać ze swoim psem? Waszą komunikację poprawi Radek Ekwiński. Napisz do nas

        To najczęstszy błąd w podawaniu żurku

        To najczęstszy błąd w podawaniu żurku

        Wybuchowy ekstrawertyk, a może cichy introwertyk? Poznaj numerologiczną 4

        Wybuchowy ekstrawertyk, a może cichy introwertyk? Poznaj numerologiczną 4

        Mateusz Hładki poprowadzi nowy program

        Mateusz Hładki poprowadzi nowy program

        Sprawdzony trik z TikToka. Jak sprytnie pokroić mango?

        Sprawdzony trik z TikToka. Jak sprytnie pokroić mango?

        E-sklep TVN. Co jest w ofercie? "Widzowie poczują się częścią czegoś większego"
        Materiał promocyjny

        E-sklep TVN. Co jest w ofercie? "Widzowie poczują się częścią czegoś większego"

        Ile cukru jest w przekąskach dla dzieci? "Owoce się je, a nie pije"

        Ile cukru jest w przekąskach dla dzieci? "Owoce się je, a nie pije"

        Paulina Holtz oddała kuchnię. Ogłoszenie zamieściła na popularnej grupie

        Paulina Holtz oddała kuchnię. Ogłoszenie zamieściła na popularnej grupie

        Wielka przeprowadzka rodziny Clarke. "Najbardziej obawiamy się o Czarusia"

        Wielka przeprowadzka rodziny Clarke. "Najbardziej obawiamy się o Czarusia"

        Sanah szczerze o swoich lękach. Czego się obawia?

        Sanah szczerze o swoich lękach. Czego się obawia?

        9 tradycyjnych potraw na Wielkanoc - najlepsze przepisy

        9 tradycyjnych potraw na Wielkanoc - najlepsze przepisy

        Wakacje w maju – gdzie warto pojechać?

        Wakacje w maju – gdzie warto pojechać?

        Ola Żuraw-Świątek po 10 latach pogodziła się z mamą

        Ola Żuraw-Świątek po 10 latach pogodziła się z mamą

        #DzieńDobrywPolsce. Potrzebujesz interwencji Dzień Dobry TVN? Napisz do nas

        #DzieńDobrywPolsce. Potrzebujesz interwencji Dzień Dobry TVN? Napisz do nas

        Jak rozmawiać z dziećmi o ukrzyżowaniu Jezusa? "Mają prawo wiedzieć, że umieramy"

        Jak rozmawiać z dziećmi o ukrzyżowaniu Jezusa? "Mają prawo wiedzieć, że umieramy"

        Grupowa randka w "Hotelu Paradise 8". Ktoś złoży uczestnikom niezapowiedzianą wizytę

        Grupowa randka w "Hotelu Paradise 8". Ktoś złoży uczestnikom niezapowiedzianą wizytę

        Beata Ścibakówna skrytykowała zachowanie młodych aktorów

        Beata Ścibakówna skrytykowała zachowanie młodych aktorów

        Nauczycielka, która nie stawia stopni. "Obawiałam się bardziej reakcji rodziców niż uczniów"

        Nauczycielka, która nie stawia stopni. "Obawiałam się bardziej reakcji rodziców niż uczniów"