Aby płacić podatki w Polsce, trzeba posiadać polską rezydencję podatkową. Jest to możliwe pod warunkiem, że także w tym kraju istnieje centrum interesów życiowych podatnika, co oznacza, że tu przebywa jego rodzina, tu pracuje, posiada majątek czy prowadzi działalność gospodarczą (punkty te nie muszą być spełnione jednocześnie). Innym kryterium jest ilość dni w roku, które podatnik spędził w kraju. Ustawa o podatku dochodowym mówi o 183 dniach w roku podatkowym. Polskie prawo wprowadza pojęcia ograniczonego i nieograniczonego obowiązku podatkowego.
Definicja rezydencji podatkowej
Osoby uzyskujące dochody mają obowiązek rozliczania się z nich, płacąc podatek. Polscy obywatele pracujący jedynie w kraju ojczystym rozliczają się w Polsce, składając stosowne deklaracje podatkowe. Zdarza się jednak, że pracują za granicami Polski, czasem w dwóch krajach jednocześnie, co może budzić wątpliwości co do sposobu wypełniania obowiązków podatkowych. W celu uporządkowania kwestii dotyczących dopełniania zobowiązań finansowych stworzono definicję "rezydencji podatkowej". Kraj rezydencji to ten, w którym podatnik ma swoje centrum interesów życiowych. Choć polska ustawa nie precyzuje, czym jest owo centrum, najczęściej jest to miejsce, gdzie podatnik mieszka, pracuje, ma rodzinę, z którego zarządza swoim majątkiem lub w którym prowadzi działalność gospodarczą. Jednak to nie jedyne kryterium, dzięki któremu można ustalić rezydencję podatkową. Drugim wskaźnikiem jest liczba dni podatkowych, które podatnik spędza w kraju. Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych, art. 3, pkt. 1a, mówi w tym przypadku o 183 dniach. Jeśli więc podatnik spełnia jeden z powyższych warunków, uznaje się, że jest mieszkańcem Polski, co nakłada na niego obowiązek podatkowy nieograniczony. Polska rezydencja podatkowa oznacza, że ze wszystkich dochodów, także tych pochodzących ze źródeł zagranicznych, rezydent musi rozliczyć się w Polsce. Istnieje jednak druga możliwość, kiedy na podatniku spoczywa obowiązek podatkowy ograniczony. Okoliczność taka zachodzi, gdy podatnik nie posiada w Polsce swojego centrum życiowych interesów lub przebywa tu krócej niż 183 dni w roku. W takiej sytuacji rozliczy się jedynie z dochodów uzyskanych w kraju.
Podwójna rezydencja podatkowa
Możliwa jest sytuacja, gdy dany podatnik posiada podwójną rezydencję podatkową. Dzieje się tak, gdy w jednym kraju mieszka, a w drugim przebywa dłużej niż ustawowe 183 dni w roku. Jest to sytuacja problematyczna, ponieważ podatnik ma obowiązek rozliczenia się w obu krajach jednocześnie. Aby jednak uniknąć konfliktu między urzędami skarbowymi w obu krajach, państwa podpisują (najczęściej dwustronne) umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania. W umowie takiej określone są dodatkowe kryteria, dzięki którym możliwe jest doprecyzowanie rezydencji podatkowej. Stosuje się kryteria we wskazanej kolejności:
- stałe miejsce zamieszkania,
- ściślejsze powiązania społeczne i gospodarcze,
- częstsze przebywanie,
- obywatelstwo.
Jeżeli żadne z kryteriów nie pozwala rozwiązać problemu, zazwyczaj państwa rozstrzygają tę kwestię na drodze porozumienia, dlatego każda sytuacja podwójnej rezydentury rozpatrywana jest indywidualnie. Ostateczne ustalenie, który domicyl podatnika jest właściwy, jest kwestią najistotniejszą, ponieważ pozwala prawidłowo rozliczyć się z podatków.
Rezydencja podatkowa w USA, UK, Niemczech
Uzyskanie rezydencji podatkowej w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej przebiega w podobny sposób, jak w Polsce. Amerykański rezydentem podatkowym staje się osoba przebywająca tam ponad 183 dni (lub łączna suma dni jej pobytów przekracza 183 dni – ilość dni w danym roku kalendarzowym, ⅓ długości w poprzednim i 1/6 dwa lata wcześniej). Amerykańskimi rezydentami są posiadacze zielonej karty oraz obywatele USA.
W Wielkiej Brytanii wyróżnia się kilka rodzajów rezydencji podatkowej. Status rezydenta UK otrzymają osoby, które przebywają ponad 183 dni w roku na terenie UK lub przyjeżdżają do kraju przez kolejna 4 lata na okres 91 dni lub więcej. Kolejną sytuacją, w której uzyskuje się status rezydenta, jest przyjazd do UK w celu zamieszkania na stałe lub na okres 3 lat.
Rezydencja podatkowa w Niemczech uzależniona jest od miejsca zamieszkania lub długości pobytu (ciągły, przekraczający 183 dni). Podatnik może rozliczać się z całości dochodów w Niemczech, również w sytuacji, gdy te uzyskane z pracy w tymże kraju stanowią 90 proc. jego ogólnych dochodów.
Gorzki smak podatku cukrowego. Jakie produkty podrożały?
Zobacz także:
W 2021 roku wzrośnie podatek za psa. Kto i do kiedy musi go zapłacić?
Dominika Kulczyk o ubóstwie menstruacyjnym: "Rządy powinny natychmiast znieść podatek od podpasek"
Podatek od psa wzrośnie. O ile?
Autor: Adrian Adamczyk
Źródło zdjęcia głównego: Moment RF