Bajgle krakowskie czy warszawskie to dzieło polskich żydów. W latach dwudziestych XX wieku sprzedawali je na ulicznych straganach. Po wojnie historia bajgla razem z uciekinierami przeniosła się do Ameryki. Niemniej jednak w Polsce, chociażby w Krakowie czy w Warszawie, do dziś można zjeść smaczne, śniadaniowe bajgle. Istnieją nawet restauracje specjalizujące się w serwowaniu ich z przeróżnymi dodatkami. Jak zrobić bajgle w domu?
Historia bajgla
15 stycznia obchodzony jest Dzień Bajgla. Z tej okazji przybliżymy historię tych wypieków i przedstawimy przepisy, które pozwolą wykonać je w domu. Tradycyjnie bajgle robi się ze zwykłego drożdżowego ciasta, ale te pierwsze były bardzo twarde. Przyrządzało się je z okazji postu oraz dawało w prezencie młodym matkom. Ich historia rozpoczyna się co najmniej w XVII w. W krakowskich miejskich archiwach jest o nich wzmianka w 1610 r. Do dziś kojarzą się z Krakowem.
Z bajglami łączy się jeszcze historia żydowskiego piekarza, który z wdzięczności dla Jana III Sobieskiego za zwycięstwo pod Wiedniem w 1683 r. upiekł mu bajgla w kształcie strzemienia.
Krakowskie bajgle z Kazimierza
Bajgle z Kazimierza (dzielnicy Krakowa, niegdyś zamieszkałej przez żydów) zostały wpisane w 2008 r. na oficjalną listę produktów regionalnych Zgodnie z zapisami tradycyjny bajgiel:
- To rozpłaszczona bułka z dziurką w środku,
- ma 8 – 12 cm średnicy,
- ma ok. 4 cm grubości,
- z zewnątrz jest chrupiący, w środku miękki,
- z zewnątrz posypany jest kminkiem, czarnuszką, solą, serem, cebulą, makiem, ziołową posypką lub przyprawami.
Bajgiel a obwarzanek
Bajgle z obwarzankami łączy okrągły kształt oraz to, że zanim się je upiecze, gotuje się je we wrzątku z dodatkiem sody. Obwarzanki są starsze niż bajgle. Ich historia zaczyna się oficjalnie w XIV wieku. Różnią się od bajgli przede wszystkim formą:
- Bajgle to miękkie bułeczki z małą dziurką; zjada się je z dodatkami, jak kanapki;
- obwarzanki to zlepione w okrąg, zwinięte wałeczki ciasta, dużo twardsze i jedzone bez dodatków.
Bajgle kroi się na pół jak każdą inną bułkę. Obwarzanki je się natomiast w całości.
Krakowskie bajgle a bajgle amerykańskie
Obecnie piecze się pulchniejsze wersje bajgli. Ulepszone pod tym względem są szczególnie bajgle amerykańskie. Tęczowe bajgle produkuje się z różnych okazji, np. zielone na Dzień Świętego Patryka. Są większe i bardziej puszyste niż ich polskie odpowiedniki.
Bajgle – przepis
Do upieczenia domowych bajgli potrzebujemy jak największego garnka z dużą ilością gorącej wody, blaszki z papierem do pieczenia (może być taka jak z wyposażenia piekarnika). Przyda się łyżka cedzakowa i... nieco cierpliwości.
Bajgle krakowskie – przepis na ok. 10 sztuk:
- ½ kg mąki pszennej chlebowej,
- 300 ml wody (letniej),
- 7 g drożdży instant,
- 50 g cukru,
- 2 łyżeczki soli,
- 1 łyżeczka sody,
- 1 żółtko jajka,
- posypka: sól, czarnuszka, mak.
Przepis na bajgle krakowskie – przygotowanie:
Mieszamy w wodzie cukier i drożdże. Odstawiamy do spienienia. W misce mieszamy mąkę, sól i łyżeczkę cukru. Dolewamy drożdże z cukrem i znów mieszamy. Wyrabiamy ciasto 10 minut, aż będzie gładkie i sprężyste. Odstawiamy do wyrośnięcia na 2 godziny w ciepłe miejsce bez przeciągów.
Formujemy 10 kulek ciasta, spłaszczamy i palcem robimy im dziurki w środku. Układamy w odstępach na blaszce do pieczenia wyłożonej papierem. Zostawiamy do wyrośnięcia pod ścierką na 1,5 godziny.
Wkładamy bajgle do dużego garnka z lekko gotującą się wodą i rozpuszczoną resztą cukru oraz łyżeczką sody. Po 2 minutach przewracamy i czekamy jeszcze 2 minuty. Gotowe bajgle będą pływały po powierzchni. Wyjmujemy łyżką cedzakową i smarujemy z wierzchu żółtkiem. Posypujemy wybraną posypką. Bajgle piecze się przez 5 minut w 230 stopniach, potem 15 minut w 200 stopniach.
Z czym jeść bajgle?
Najbardziej typowy przepis na bajgle amerykańskie to bagiel przekrojony na pół z dodatkiem plasterków łososia, kremowego serka twarogowego i ogórka – to tzw. "cream cheese bagel".
Klasyczny śniadaniowy amerykański bajgiel to kanapka z bekonem, jajecznicą (w amerykańskich restauracjach serwujących bajgle zwykle oznacza to jajka ścięte w mikrofalówce) i żółtym serem. Dawniej bajgle jadło się np. ze śledziem.
Zobacz także:
- Bajgle na słono i słodko. Przepisy Lary Gessler
- Wypasione kanapki i bajgle. Poznaj przepisy Piotra Kucharskiego
- Dania z piekarnika: łosoś, karpatka i bajgle - przepisy Piotra Kucharskiego
Autor: Adrian Adamczyk
Źródło zdjęcia głównego: © Ian Laker Photography/GettyImages