Jąkanie się to zaburzenie płynności mowy, które jest problemem nie tylko natury lingwistycznej, związanym z nieprawidłowym tokiem wypowiedzi, ale także problemem społecznym. Jąkanie się może negatywnie oddziaływać na rozwój emocjonalny i społeczny dziecka, a także powodować zaburzenia samooceny. O jąkaniu rozmawialiśmy w Dzień Dobry TVN z: Aleksandrą Jastrzębowską-Jasińską, psycholog i terapeutą jąkania, Marceliną Przeździęk, neurologopedką oraz Klarą Zoll, mamą dziecka, które się jąka. Jąkanie się utrudnia komunikację, może też pogorszyć relacje interpersonalne i powodować zakłopotanie u dzieci oraz dorosłych. W artykule podpowiadamy, czym charakteryzuje się jąkanie, jakie są jego przyczyny, a także jak wyleczyć jąkanie i jakie ćwiczenia można stosować.
>>> Zobacz także:
Jąkanie się – przyczyny
Zdaniem psychologów i logopedów liczba osób jąkających się ciągle rośnie. Jest to związane z coraz szybszym tempem życia, rosnącą liczbą sytuacji stresowych i lękiem przed sytuacjami społecznymi, publicznymi. Co powoduje jąkanie? Do głównych przyczyn jąkania się można zakwalifikować:
- czynniki dziedziczne (genetyczne) związane z przekazywaniem genów lub też naśladownictwem jąkających się rodziców (jąkanie nabyte),
- czynniki psychologiczne, związane z nerwicą, stresem, negatywnymi emocjami;
- przyczyny lingwistyczne, związane z problemami u dzieci z opanowaniem mowy, poszczególnych głosek, sylab lub wyrazów;
- zaburzenia oddechowe;
- asymetryczność w budowie mózgu.
Jąkanie u dzieci
W większości przypadków jąkanie u dzieci pojawia się pomiędzy 3. a 6. rokiem życia. Jąkanie u dwulatka jest raczej rzadkie, natomiast jąkanie u trzylatka może już pojawiać się stosunkowo często. Lingwiści wyróżniają trzy rodzaje jąkania:
- jąkanie kloniczne, czyli powtarzanie tej samej głoski lub sylaby;
- jąkanie toniczne, czyli zacinanie się w trakcie wypowiedzi;
- jąkanie kloniczno-toniczne, które łączy oba typy dolegliwości.
W wieku przedszkolnym jąkanie się występuje dużo częściej u chłopców niż u dziewcząt, a ta dysproporcja pogłębia się wraz z dalszym rozwojem dziecka. Jednocześnie wraz z dorastaniem malucha ryzyko pojawienia się jąkania coraz bardziej się zmniejsza. Zdarza się, że u dzieci występuje jąkanie rozwojowe, które pojawia się po 3. roku życia, a zanika w okolicach 5. lub 6. roku życia samoistnie lub z pomocą logopedy. Jąkanie wczesnodziecięce może być więc charakterystyczne dla pewnego etapu rozwoju, jednak jąkanie się u dorosłych stanowi zwykle problem natury genetycznej lub psychiczno-emocjonalnej.
Jąkanie się – najważniejsze teorie psychologiczne
Teorie rozwojowe wskazują, że jąkanie u dzieci pojawia się zwykle w okresie przedszkolnym, dlatego ogromne znaczenie mają ćwiczenia z dzieckiem i zastosowanie odpowiednich metod wychowawczych. Zdaniem Szamburskiego, psychologa, do jąkania się prowadzić może nerwica oraz predyspozycje genetyczne. Tym samym jąkanie może pojawić się w wyniku silnie wyzwalających czynników, np. przestrachu, zmiany sytuacji społecznej dziecka, naśladowania innych. Zdaniem behawiorystów jąkanie się powstaje w wyniku reakcji wyuczonej, czyli warunkowania klasycznego lub instrumentalnego. Niestety, zdaniem psychologów, osoby jąkające się mają wysoki poziom neurotyzmu, czyli napięcia emocjonalnego i są zwykle introwertyczne i zamknięte w sobie. Jakość życia osób jąkających się może się obniżać, ze względu na dokuczliwe uwagi znajomych z przedszkola lub szkoły. W życiu dorosłym może się zdarzyć, że dana osoba będzie jąkać się tylko w sytuacjach stresujących, np. w trakcie wystąpień publicznych. W takiej sytuacji człowiek ten może narazić się na niepowodzenie w trakcie prezentacji biznesowych lub ważnych spotkań.
Jąkanie – terapia
Leczenie jąkania jest możliwe, zwłaszcza u dzieci. Terapia jąkania polega więc na ćwiczeniu mowy, wymawiania konkretnych głosek, słów lub fraz. Szczególną uwagę specjaliści zwracają na zautomatyzowanie wypowiedzi. Leczenie przynosi efekty tylko wtedy, jeżeli osoba pracuje samodzielnie, także we własnym zakresie. Ludzie z tym zaburzeniem mowy mogą udać się zarówno do logopedy, jak i do psychologa lub psychoterapeuty. Osobom, które dodatkowo cierpią na tiki lub przyruchy, dodatkowo zalecana jest wizyta u neurologa. Psychoterapia przydaje się także tym, którym jąkanie przeszkadza w normalnym funkcjonowaniu, przez co cierpią, żyją w samotności, mają obniżoną samoocenę.
Ćwiczenia na jąkanie, czyli jak przestać się jąkać?
Logopeda zwykle zaleca specjalne ćwiczenia i sposoby na jąkanie . Jednak rodzice w domu, z dziećmi, również powinni stosować się do kilku zasad:
- wolne mówienie, tak aby dziecko zrozumiało każde słowo;
- mówienie spokojne, a nie w sposób natarczywy lub agresywny;
- słuchanie uważnie dziecka, ponieważ komunikacja jest zawsze dwustronna;
- mówienie dokładnie w taki sposób, w jaki chcemy, żeby mówiło dziecko, ponieważ zwykle dzieci naśladują rodziców, jeśli chodzi o sposób i tok wypowiedzi.
Ćwiczenia logopedyczne na jąkanie nie zawsze pomagają od razu. Dziecko i rodzice muszą się skoncentrować i odpowiednio zmotywować do działania.
Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN
Pozostałe wiadomości
NewsyZmiany w Dzień Dobry TVN. Do zespołu dołączą znane twarze
GwiazdyTakiego programu dawno nie było. W pracy stawi się wyjątkowy skład prowadzących
GwiazdyUpiekłam fit "sernik" Anny Lewandowskiej. Bez glutenu, bez laktozy... bez smaku?
Styl życiaQuiz. Sprawdź, co wiesz o wielkanocnych potrawach?
Przepisy kulinarneŻurek i barszcz biały - czym się różnią te wielkanocne zupy?
NewsyWielkanoc z Dzień Dobry TVN. Jakie świąteczne niespodzianki czekają widzów?
GwiazdyRebel Wilson straciła dziewictwo w wieku 35 lat. "Ludzie mogą poczekać, aż będą gotowi"
GwiazdyNowy uczestnik wszedł do "Hotelu Paradise 8" i od razu namieszał
Gorące tematyPomyśl, zanim udostępnisz zdjęcia swojego dziecka
Przepisy kulinarneSerowe pyszności na Wielkanoc. Poznaj przepisy Andrzeja Polana na dania z serem długodojrzewającym
Ślub i weseleWysyłają gościom wirtualne zaproszenia na ślub. Czy to dobry pomysł?
Styl życiaTradycje wielkanocne - zwyczaje, ciekawostki i symbole Wielkanocy. Co powinno być w koszyczku wielkanocnym?
Przepisy kulinarne"Po Wielkanocy sałatkę jarzynową wyrzuca 68% Polaków". Znana dziennikarka radzi, co z niej zrobić
GwiazdyWojciech Modest Amaro podzielił się rodzinną nowiną. "Piękny Aniołek już jest na świecie"
Przepisy kulinarneWyjątkowe dania z drobiu na Wielkanoc (i nie tylko). Wypróbuj przepisy Matteo Brunettiego
ParentingTuż po porodzie otrzymała od matki niestosowny prezent
Zdrowe odżywianieIle jajek można zjeść w tygodniu? Ekspert rozwiewa wątpliwości
GwiazdyKsiężna Kate wspierała ją w chorobie. Teraz 8-latka chce zrobić dla niej to samo. "Wyzdrowieje tak, jak ja"
Podróże10 kroków dzieli Cię od udanej podróży. O tym należy pamiętać przy planowaniu wyjazdu
ParentingKobiety hejtowane za wielodzietność. "Odpieluszkowe zapalenie mózgu"
GwiazdyZjadłam słynny żurek Magdy Gessler. Czy talerz zupy jest wart swojej ceny?
Styl życiaSiostry uratowały sklep dziadka. "To nie mogło się tak skończyć"
GwiazdyKlaudia El Dursi zabiera w podróże walizki z jedzeniem?
Zdrowe odżywianieTen składnik warto suplementować. "Odpowiada za to, że nasza skóra jest ładna, a włosy piękne"
HoroskopWiosenny horoskop miłosny. Pojawią się emocjonalne burze i zawirowania
PsychologiaCzy epidemia opioidowa ma szansę dotrzeć do Polski? "4 lata temu nie mieliśmy żadnych przypadków"
Styl życiaPolska ma własnego van Gogha. Ekspertyzy potwierdziły autentyczność obrazu
Parenting"Alkohol, przemoc, zaniedbania". Gabriela nie bała się pomóc maluchom
Przepisy kulinarnePotrawy wielkanocne, które zawładną świątecznym stołem. Przepisy Sebastiana Olmy
GwiazdyMarcin Prokop ma wyjątkową relację z bratem, lecz nie zawsze było kolorowo. "Zburzył mój spokój"
GwiazdyObejrzałam dwa odcinki serialu "Klara". Każdy zna kogoś takiego, jak matka głównej bohaterki
Sposób na wnętrzeSposób na wnętrze: Metamorfoza starej i niefunkcjonalnej kuchni. "To jest rewelacja"
GwiazdySarah Ferguson wspiera Kate. Sama walczyła z dwoma typami raka
GwiazdyWyjątkowy gość specjalny w "MasterChef Nastolatki"
GwiazdyNazywają go "trudnym aktorem". Jaki naprawdę jest Sebastian Fabijański?
Pielęgnacja twarzy i ciałaDbać trzeba nie tylko o włosy, ale i o skórę głowy. Jak to robić?
Parenting"Łazienkowe przekleństwa" - zbawienna metoda czy szkodliwy trend? Psycholożka wyjaśnia
DomSposób na idealnie białe firanki i obrusy na święta - sprawdź, co trzeba zrobić
Gwiazdy"Hotel Paradise 8". Ola i Ada rozdają karty. Ich decyzja może mieć wpływ na Rajskie Rozdanie
Pielęgnacja twarzy i ciałaZatrzymaj pierwsze zmarszczki. Sprawdź, jak zapobiec starzeniu się skóry
NewsyPlatforma streamingowa Max już w czerwcu. "Na tę chwilę czekaliśmy 2 lata"
Aranżacje wnętrzWiosna na wielkanocnym stole. Stwórz własne dekoracje
LongFormBrak apetytu u osób starszych. Co robić, kiedy seniorzy przestają jeść?
NewsyCo i za ile kupimy do koszyka wielkanocnego?
ZwierzętaNie wiesz, jak rozmawiać ze swoim psem? Waszą komunikację poprawi Radek Ekwiński. Napisz do nas
Styl życiaTo najczęstszy błąd w podawaniu żurku
HoroskopWybuchowy ekstrawertyk, a może cichy introwertyk? Poznaj numerologiczną 4
GwiazdyMateusz Hładki poprowadzi nowy program
Przepisy kulinarneSprawdzony trik z TikToka. Jak sprytnie pokroić mango?
NewsyE-sklep TVN. Co jest w ofercie? "Widzowie poczują się częścią czegoś większego"
Zdrowe odżywianieIle cukru jest w przekąskach dla dzieci? "Owoce się je, a nie pije"
Styl życiaPaulina Holtz oddała kuchnię. Ogłoszenie zamieściła na popularnej grupie
ParentingWielka przeprowadzka rodziny Clarke. "Najbardziej obawiamy się o Czarusia"
GwiazdySanah szczerze o swoich lękach. Czego się obawia?
Przepisy kulinarne9 tradycyjnych potraw na Wielkanoc - najlepsze przepisy
ŚwiatWakacje w maju – gdzie warto pojechać?
GwiazdyOla Żuraw-Świątek po 10 latach pogodziła się z mamą
Nasze akcje#DzieńDobrywPolsce. Potrzebujesz interwencji Dzień Dobry TVN? Napisz do nas
Styl życiaJak rozmawiać z dziećmi o ukrzyżowaniu Jezusa? "Mają prawo wiedzieć, że umieramy"
GwiazdyGrupowa randka w "Hotelu Paradise 8". Ktoś złoży uczestnikom niezapowiedzianą wizytę
GwiazdyBeata Ścibakówna skrytykowała zachowanie młodych aktorów
Styl życiaNauczycielka, która nie stawia stopni. "Obawiałam się bardziej reakcji rodziców niż uczniów"