Zapłodnienie kobiety, ten fascynujący proces fizjologiczny polegający na połączeniu plemnika i komórki jajowej, jest podstawą ciągłości życia na ziemi. Trudno jednak wyobrazić sobie, jak dochodzi do zapłodnienia i jakie są poszczególne etapy zapłodnienia. Spróbujmy odpowiedzieć na najczęściej zadawane pytania.
Jak przebiega proces zapłodnienia?
Proces zapłodnienia to połączenie dwóch komórek rozrodczych (gamet) w jedną komórkę zwaną zygotą . W czasie stosunku płciowego zakończonego wytryskiem do dróg rodnych kobiety dostaje się nasienie zawierające liczne plemniki. Rozpoczynają one „wyścig” od pochwy, przez szyjkę macicy i samą macicę, aż do jajowodu, gdzie po owulacji znajduje się komórka jajowa. Dopiero wtedy zaczynają się etapy zapłodnienia u człowieka, obejmujące przygotowanie plemników do przeniknięcia przez otoczkę komórki jajowej (tzw. kapacytacja), przeniknięcie jednego z plemników przez otoczkę i odrzucenie przez plemnik witki, połączenie plemnika z komórką jajową i zablokowanie możliwości wniknięcia kolejnych plemników.
Co się dzieje po zapłodnieniu?
Na skutek procesu zapłodnienia powstaje zygota, czyli pojedyncza komórka powstała z połączenia dwóch gamet – plemnika i komórki jajowej. Po zapłodnieniu kobiety zygota dzieli się i tworzy zarodek. Zarodek przez pierwsze 3-4 dni jednocześnie dzieli się i przemieszcza w kierunku macicy. Tam, przez następne 3-4 dni ulega kolejnym podziałom i około 10-12 dnia od zapłodnienia wszczepia się w błonę śluzową macicy. Jest to tzw. proces zagnieżdżenia.
Jak szybko dochodzi do zapłodnienia?
Cykl zapłodnienia trwa około jednej doby, czyli 24 godziny.
W jakim narządzie dochodzi do zapłodnienia?
W warunkach prawidłowych, u ludzi do zapłodnienia dochodzi w bańce jajowodu. W rzadkich przypadkach połączenie gamet może mieć miejsce w innej części układu rozrodczego kobiety.
Jak przebiega zapłodnienie pozaustrojowe?
Zapłodnienie pozaustrojowe, czyli inaczej sztuczne zapłodnienie (in vitro), przebiega na tej samej zasadzie, co naturalny proces zapłodnienia zachodzący w drogach rodnych kobiety. Głównymi różnicami są lokalizacja (do zapłodnienia dochodzi w naczyniu laboratoryjnym) oraz sposób wniknięcia plemnika do komórki jajowej (plemnik jest wstrzykiwany do komórki jajowej pod kontrolą mikroskopu).
Moment zapłodnienia – objawy
W momencie zapłodnienia nie odczuwa się żadnych objawów. Niektóre kobiety mogą ewentualnie odczuwać charakterystyczne objawy owulacji, np. zwiększenie temperatury ciała czy ból owulacyjny. Pierwsze objawy ciąży pojawiają się najwcześniej po 1-2 tygodniach od zapłodnienia.
Kiedy dochodzi do zapłodnienia? Zapłodnienie a miesiączka
U kobiet miesiączkujących regularnie co 28 dni, 14 dni po miesiączce (w 14 dniu cyklu) dochodzi do jajeczkowania (owulacji), czyli uwolnienia dojrzałej komórki jajowej z jajnika do jajowodu. Komórka jajowa jest gotowa na zapłodnienie tylko przez ok. 24 h po owulacji. Ze względu na to, że plemniki żyją nawet do 3 dni po stosunku, do zapłodnienia może dojść nawet wtedy, gdy stosunek odbył się kilka dni przed owulacją.
Dojrzałość plemników a zapłodnienie
Jakość nasienia, w tym dojrzałość plemników, ma bardzo duży wpływ na prawdopodobieństwo zapłodnienia kobiety. Jeżeli nasienie zawiera plemniki nieprawidłowe, niedojrzałe, niezdolne do ruchu, prawdopodobieństwo zajścia procesu zapłodnienia znacznie się zmniejsza.
Zapłodnienie a zagnieżdżenie
Od zapłodnienia do zagnieżdżenia upływa zwykle 9-10 dni. W tym czasie zygota dzieli się i wędruje przez jajowód do macicy. Tam dochodzi do implantacji (zagnieżdżenia) i dalszego rozwoju zarodka.
Czy zawsze w dni płodne dochodzi do zapłodnienia?
Nawet jeśli doszło do penetracji i wytrysku, nie musi dojść do procesu zapłodnienia. Szansa na ciążę w dużym stopniu zależy od liczby i jakości plemników (ich ruchliwości, żywotności, prawidłowej budowy itp.). Na zapłodnienie u ludzi wpływają także czynniki zależne od kobiety np. owulacja, stan komórki jajowej, czy drożność jajowodów.
Ilość plemników potrzebna do zapłodnienia
Do zapłodnienia komórki jajowej wystarczy jeden plemnik. W czasie stosunku zakończonego wytryskiem do pochwy kobiety dostaje się nawet 200 milionów plemników, które rozpoczynają wyścig do komórki jajowej. Tylko jeden z nich będzie miał szansę na zapłodnienie.
Bibliografia
1. Grzegorz Bilikiewicz, Położnictwo i ginekologia , PZWL, wydanie 1, 2013.
2. Jonathan Berek, Emil Novak, Ginekologia, Medipage , wydanie 1, 2008.
Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN
Źródło zdjęcia głównego: E+