"Murzyn" - Rada Języka Polskiego
Rada Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk otrzymała list "z prośbą o opinię na temat pejoratywizacji rzeczownika Murzyn".
Od pewnego czasu jestem nagminnie atakowany (głównie w Internecie) za to, iż uważam, że słowo Murzyn nie ma pejoratywnego znaczenia. Grono głównie obcokrajowców mieszkających w Polsce rozpoczęło specjalną akcję w sieci pod hasztagiem #dontcallmemurzyn, która ma na celu napiętnowywanie oraz wywieranie presji na Polaków, którzy tak jak ja uważają, że to słowo nie jest obrazliwe (...)
- czytamy w liście (pisownia oryginalna).
Odpowiedź na list w imieniu RJP przygotował językoznawca dr hab. Marek Łaziński - prof. UW, który w swoich publikacjach kilkukrotnie zabierał głos w sprawie funkcjonowania rzeczowników "Murzyn" i "Murzynka" w języku polskim. Jego odpowiedź została zaakceptowana przez prezydium RJP. Jeżeli na najbliższym posiedzeniu Rady, planowanym na jesień, żaden z jej członków nie zgłosi innej opinii w tej sprawie, opracowanie Łazińskiego będzie oficjalnym stanowiskiem.
Słowo Murzyn było niegdyś neutralne, a w każdym razie najlepsze z możliwych, można znaleźć bez trudu neutralne i pozytywne konteksty tego rzeczownika, a osoby, które używały go w latach osiemdziesiątych czy dziewięćdziesiątych, nie mają w żadnym razie powodu do wyrzutów sumienia. Jednak słowa zmieniają skojarzenia i wydźwięk w toku naturalnych zmian świadomości społecznej. Dziś słowo Murzyn jest nie tylko obarczone złymi skojarzeniami, jest już archaiczne
- pisze dr hab. Marek Łaziński.
Jak dodaje, we wszystkich językach świata zachodniego nazwy osób czarnoskórych powstałe w epoce niewolnictwa ustąpiły lub ustępują nazwom nowszym. A słowo "Murzyn" w polszczyźnie obrosło wyjątkowo silną frazeologią obraźliwą.
Krzywdząca frazeologia dotyczy też innych grup ludzkich czy narodów, ale stereotypizacja osób czarnoskórych jest w polszczyźnie wyjątkowa i nieporównywalna z sytuacją w językach sąsiednich. Frazeologia wzmacnia też skojarzenie Murzyn – niewolnik. Nie ma gwarancji, czy zmiana określenia powstrzyma krzywdzącą frazeologię, ale na pewno skłoni do zastanowienia
- zaznacza członek Rady Języka Polskiego.
Rada Języka Polskiego o słowie Murzyn
Czarno- i ciemnoskórzy Polacy, w większości przybyli z Afryki w pierwszym lub drugim pokoleniu, oraz mieszkający w Polsce czasowo czarnoskórzy Amerykanie w zdecydowanej większości traktują to słowo jako obraźliwe.
Warto uszanować wrażliwość odbiorców. Nasi sąsiedzi o czarnej skórze wolą być nazywani ze względu na konkretną narodowość (np. Senegalczyk, Nigeryjczyk), wolą być Afrykanami, czarnoskórymi, ciemnoskórymi lub po prostu czarnymi (choć jeszcze kilkadziesiąt lat temu konotacje przymiotnika czarny w odniesieniu do człowieka czarnoskórego były gorsze niż rzeczownika Murzyn)
- wyjaśnia dr hab. Marek Łaziński. W jego opinii, w wielu kontekstach słowo Murzyn było i jest używane niepotrzebnie.
Określa nie narodowość ani pochodzenie geograficzne, tylko kolor skóry , a ta cecha podobnie jak kolor włosów, wzrost, typ figury nie musi być istotna w opisie człowieka. Słowo Murzyn w podmiocie zdania zastępuje nam słowo podstawowe człowiek czy mężczyzna (Murzynka zastępuje słowo kobieta), zmusza nas do wskazania cechy fizycznej, która mogłaby pozostać nienazwana, gdyby była przymiotnikiem. Łatwiej powiedzieć po prostu człowiek zamiast czarnoskóry człowiek niż zastąpić słowo Murzyn innym
- twierdzi językoznawca.
Wymienione argumenty - jego zdaniem - skłaniają ku jednoznacznemu zaleceniu, by słowa Murzyn nie używać inaczej niż na prawach historycznego cytatu.
Ponieważ trudno jest zmienić przyzwyczajenia mówiących, ograniczam swoją rekomendację do komunikacji publicznej: mediów, administracji, szkoły
- wskazuje członek Rady Języka Polskiego.
"Przeciw rasizmowi". Obejrzyj reportaż:
Zobacz też:
Lidia Nwolisa i jej polsko-nigeryjska rodzina pokazują, czym jest tolerancja
Meghan Markle opowiedziała o dyskryminacji rasowej. "Rasizm dotyka mnie osobiście”
Macademian Girl. W szkole była atakowana na tle rasistowskim
Widzimy się w Dzień Dobry Wakacje! Na program zapraszamy w każdą sobotę i niedzielę od 9:00.
Autor: Luiza Bebłot