Wszyscy znamy pospolite kaczeńce, które porastają tafle jezior i oczek wodnych żółtymi kwiatami. Spotkamy je na spacerze w lesie czy podczas wyprawy na bagna. Jednak ten gatunek ma zdecydowanie więcej do zaoferowania niż tylko bycie ozdobą. Jest cenną rośliną stosowaną w ziołolecznictwie.
Knieć błotna – czym jest?
Knieć błotna ( Caltha palustris ) zwana także kaczeńcem błotnym bądź kaczyńcem, to roślina zielna należąca do rodziny jaskrowatych ( Ranunculaceae ). Występuje w Europie, Azji i Ameryce Północnej. W naszym kraju spotkamy ją na terenach podmokłych, bagnistych łąkach, rowach, miejscach okresowo zalewanych oraz niższych partiach gór.
Knieć błotna jest byliną o grubym kłączu, na którym jesienią pojawiają się pąki. Cechą charakterystyczną są duże, nerkowate, mięsiste i błyszczące, ciemnozielone liście. By roślinę móc podziwiać w całej okazałości, musimy poczekać na duże, żółte kwiaty, które pokazują się w marcu i pozostają na roślinie do maja, a czasem także do czerwca. Knieć błotna dorasta do około 40 centymetrów wysokości.
Jeśli chcemy ją uprawiać w swoim ogrodzie , powinniśmy zapewnić jej gliniastą i wilgotną glebę oraz słoneczne stanowisko . Knieć błotną możemy rozmnażać poprzez wysiew nasion na jesieni oraz przez podział kęp, który także powinien mieć miejsce jesienią.
Knieć błotna – właściwości lecznicze
Oprócz tego, że kaczeniec błotny stanowi ciekawą ozdobę naszych ogrodów, to jest on także stosowany w ziołolecznictwie. Surowiec zielarski stanowić może zarówno suszona, jak i świeża postać kaczyńca. Materiał powinien być zbierany w czasie kwitnienia, a ewentualne suszenie powinno odbywać się w temperaturze pokojowej.
Knieć błotna bywa stosowana w leczeniu chorób takich narządów, jak wątroba czy pęcherzyk żółciowy . Jest to możliwe dzięki zawartości w kaczyńcu berberyny, zaliczanej do alkaloidów izochinolinowych. Dobroczynne właściwości berberyny były znane już w średniowieczu, a współcześnie istnieją dowody potwierdzające wielokierunkowe, korzystne działanie na ludzki organizm. Ma ona zastosowanie przy insulinooporności i cukrzycy, sprzyja w walce z otyłością, przyczynia się do poprawy stanu jelit oraz pozytywnie działa na pamięć. Berberyna leczy także stany zapalne, niealkoholowe stłuszczenie wątroby, wspomaga leczenie nowotworów oraz depresji, a także przyczynia się do poprawy stanu jelit.
Oprócz tego ziele knieci błotnej zawiera alkaloidy aporfinowe takie jak hamująca rozwój wirusa HIV magnofloryna oraz laktony. Korzystne działanie knieci błotnej może poczuć także nasze serce, a to za sprawą zawartej w niej helleboryny, będącej saponinowym glikozydem nasercowym. Pobudza ona pracę serca, zwiększając siłę skurczu mięśnia sercowego oraz zmniejszając jego częstotliwość.
Zawarte w zielu kaczyńca błotnego flawonoidy takie jak kwercetyna mają wiele dobroczynnych właściwości, które pozwolą nam zachować zdrowie i młodość. Działają przeciwzapalnie, moczopędnie, detoksykująco i rozkurczowo . Ponadto obniżają ciśnienie tętnicze krwi i wykazują właściwości przeciwalergiczne, przeciwwirusowe i antybakteryjne. Ziele knieci błotnej zawiera także karotenoidy, czyli naturalne przeciwutleniacze będące prekursorami witaminy A oraz witaminę C w ilości 270 miligramów na każde 100 gramów ziela.
Maści, soki i wyciągi na bazie kaczyńca błotnego, a także świeże ziele stosowane są jako okłady przy leczeniu ran . Sprawdzą się także przy wysypkach czy opryszczce. W przeszłości stosowano również zasypki, które były przygotowywane z suszonej knieci błotnej.
Do przygotowania naparu potrzebujemy 1 łyżki stołowej ziela knieci błotnej oraz szklanki wrzątku. Taką miksturę możemy pić 3 razy dziennie lub stosować do przemywania skóry w leczeniu stanów zapalnych. Pamiętajmy, by stosując napar z kaczeńca błotnego nie dopuścić, aby dostał się on do oczu. Koniecznie miejmy na uwadze fakt, że knieć błotna to roślina trująca . Jeśli mamy zamiar używać jej do celów leczniczych, powinniśmy to robić pod okiem doświadczonego zielarza czy też lekarza posiadającego wiedzę na temat roślin leczniczych. Leczeniu przy pomocy knieci błotnej nie powinny poddawać się kobiety w ciąży oraz karmiące.
Ciekawostki o knieci błotnej
Kaczeniec błotny może być stosowany także w kuchni jako przyprawa . Pączki kwiatowe, zanim dojrzeją, możemy zbierać i marynować w zalewie z wody, soli i octu. Tak przyrządzoną kniecią błotną niektórzy zastępują kapary.
Ze względu na fakt, iż knieć błotna rośnie tylko w określonych miejscach i warunkach, jest także stosowana w agrotechnice jako roślina wskaźnikowa. Z jej pomocą można stwierdzić nadmierne nawodnienie i zalecić meliorację łąk czy pól uprawnych położonych zwłaszcza w sąsiedztwie zbiorników wodnych.
Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN