Zmienią się zasady urlopów rodzicielskich. Dyrektywa unijna przekształci polski Kodeks Pracy

W 2019 r. przyjęto dyrektywę Unii Europejskiej work-life balance. W związku z nią do 2 sierpnia 2022 we wszystkich krajach członkowskich muszą zostać wprowadzone odpowiednie przepisy. Zmiany mają zajść przede wszystkim w urlopach rodzicielskich. Co się zmieni?

Nowe regulacje będą wymagały przebudowy aktualnie obowiązującego w polskim prawie Kodeksu Pracy. Na wprowadzenie zmian ustawodawcy mają czas do 2 sierpnia 2022 r. Nad ich prawidłowym i terminowym wdrażaniem a w Polsce ma czuwać Rada Programowa powołana w styczniu przez propagująca partnerskie rodzicielstwo Fundację Share The Care.

Dyrektywa unijna work-life balance

Unijna dyrektywa uwzględnia podstawowe wymagania mające na celu osiągnięcie równości kobiet i mężczyzn na rynku pracy. Jednym z głównych celów jest ułatwienie pracownikom, którzy są lub niebawem będą rodzicami połączenie życia zawodowego i rodzinnego.

Dyrektywa przewiduje wprowadzenie w całej Unii zmian prawnych związanych z:

urlopem rodzicielskim
urlopem ojcowskim
urlopem opiekuńczym
elastyczną organizacją pracy dla pracowników, którzy są lub będą rodzicami lub prawnymi opiekunami

Urlop macierzyński i rodzicielski w 2021 r.

Obecne przepisy dotyczące urlopu macierzyńskiego zostały określone w art. 180 Kodeksu Pracy.

W związku z tym kobietom przysługuje urlop macierzyński w wymiarze:

20 tygodni - w przypadku urodzenia jednego dziecka
31 tygodni - w przypadku urodzenia bliźniąt
33 tygodni - w przypadku urodzenia trojaczków
35 tygodni - w przypadku urodzenia czwórki dzieci w trakcie jednego porodu
37 tygodni - w przypadku urodzenia piątki i więcej dzieci w trakcie jednego porodu

Po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego lub zasiłku macierzyńskiego kobiecie przysługuje również prawo do urlopu rodzicielskiego:

32 tygodnie - w przypadku urodzenia jednego dziecka
34 tygodnie - w przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka w trakcie jednego porodu

Urlop rodzicielski przysługuje obecnie na tych samych zasadach obojgu rodzicom i mogą oni podzielić się nim według potrzeb. W praktyce jednak najczęściej cały urlop wykorzystywany jest przez matki. Dyrektywa work-life balance ma to zmienić z korzyścią zawodową dla obojga rodziców, jak i rodzicielską dla dziecka, który ma mieć możliwie częsty kontakt zarówno z mamą, jak i tatą.

Urlopy dla ojców - korzyść dla obojga rodziców

Nowe przepisy mają skupić się również na urlopach dla ojców. W polskim prawie obecnie funkcjonuje jedynie maksymalnie 14-dniowy urlop ojcowski, który jest przyznawany z okazji narodzin dziecka. Poza nim może wykorzystać część urlopu rodzicielskiego kobiety. Znaczącą zmianą będzie rozszerzenie i wydłużenie urlopu przeznaczonego tylko dla ojców.

Jedną z propozycji unijnej dyrektywy są 2-miesięczne urlopy ojcowskie. Ma to umożliwić ojcom większy udział w opiece nad dziećmi, ale też poprawić sytuację kobiet - matek na rynku pracy. Ta dyrektywa ma zapobiec wycofywanie się kobiet z aktywności zawodowej na rzecz macierzyństwa. Ma też wpłynąć na rozłożenie obowiązków i kosztów związanych z dzieckiem na oboje rodziców. Jeśli ojciec nie wykorzysta tego urlopu, nie może przekazać go na rzecz matki dziecka.

Nowe przepisy obejmą wyłącznie pracowników zatrudnionych na umowę o pracę lub pozostających w innym stosunku pracy określonym przez aktualne polskie prawo. Pracodawca nie może odmówić rodzicom możliwości wykorzystania należnego urlopu związanego z narodzinami dziecka.