Tłuszcz nie jest jednorodną substancją o jednej funkcji. To przede wszystkim bardzo szeroka gama kwasów tłuszczowych o różnych konfiguracjach. Najprostszy podział obejmuje: tłuszcze nienasycone oraz kwasy tłuszczowe nasycone.
Tłuszcze nasycone i nienasycone - podział
Tłuszcz stanowi element diety o bardzo dużej kaloryczności, gdyż spożycie 1 g tłuszczu dostarcza do organizmu aż 9 kcal.
>>> Zobacz także:
Cukrzyca. Rodzaje, objawy, powikłania. Jak wygląda życie z cukrzycą?
Zaburzenia hormonalne a tycie. Co robić, kiedy nie możesz schudnąć?
Przyczyny, rodzaje i leczenie otyłości. Otyłość u dzieci, brzuszna, olbrzymia, kliniczna
Tłuszcze dzieli się na:
1. kwasy tłuszczowe nasycone (brak podwójnych wiązań w łańcuchu),
2. kwasy tłuszczowe nienasycone (różna liczba podwójnych wiązań),
- jednonienasycone kwasy tłuszczowe (jedno wiązanie podwójne),
- wielonienasycone kwasy tłuszczowe (dwa lub więcej wiązań podwójnych).
Które kwasy tłuszczowe są zdrowe?
Mówi się, że tłuszcze nienasycone są prozdrowotne, zaś nasycone - odwrotnie. Nie jest to do końca prawda. Tłuszcze nasycone i nienasycone mają odmienne funkcje, dlatego nie można jednoznacznie powiedzieć, iż wszystkie nasycone kwasy tłuszczowe są niezdrowe.
Odpowiadając na pytanie, które tłuszcze są zdrowe - nasycone czy nienasycone, należy uwzględnić pochodzenie tłuszczu oraz jego ilość, gdyż tylko w taki sposób jesteśmy w stanie ocenić, czy dany kwas tłuszczowy może wyrządzić krzywdę, czy pozytywnie wpłynąć na organizm.
Nienasycone kwasy tłuszczowe - wpływ na zdrowie
Nienasycone kwasy tłuszczowe określane są mianem prozdrowotnych. Warto dokonać kolejnego rozdziału, gdyż wielonienasycone kwasy tłuszczowe i jednonienasycone kwasy tłuszczowe różnią się pod względem budowy oraz właściwości.
Obie frakcje można określić jako korzystne dla zdrowia, jednak nie znaczy to, że możemy oprzeć dietę wyłącznie o produkty bogate w tłuszcze nienasycone.
Warto również pamiętać, że niektóre kwasy nasycone (masło, smalec) pogarszają profil lipidowy, a mimo to są spożywane stosunkowo często w polskich domach. Dlatego kwasy tłuszczowe nienasycone powinny stanowić nieodłączny element diety, zwłaszcza osób cierpiących na zaburzenia lipidowe.
Efekt prozdrowotny - wielonienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT)
Wielonienasycone kwasy tłuszczowe, inaczej określane mianem niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych, występują głównie w produktach roślinnych. Szczególną rolę odgrywają również ryby, które obfitują w tłuszcze nienasycone. Wielonienasycone kwasy tłuszczowe pełnią funkcje: budującą komórki nerwowe, redukującą stany zapalne, biorą również czynny udział w przeciwdziałaniu miażdżycy.
Do NNKT zalicza się:
- kwasy z rodziny omega-6 ( głównie kwas α-linolowy),
- kwasy z rodziny omega-3 (głównie kwas α-linolenowy, z którego syntetyzuje się w organizmie kwas EPA oraz DHA).
Jednonienasycone kwasy tłuszczowe z kolei to frakcja zazwyczaj kojarzona z kwasem oleinowym. Tłuszcze nienasycone o tej konfiguracji określa się mianem omega-9. Biorą one czynny udział w profilaktyce miażdżycy.
Tłuszcze nasycone i nienasycone - chemia, przykłady kwasów
Różnorodność kwasów tłuszczowych jest naprawdę duża. Każda frakcja odgrywa w odniesieniu do zdrowia bardzo ważne oraz odmienne funkcje. Podstawowy podział uwzględnia kwasy tłuszczowe nasycone i nienasycone, jednak istnieją też podziały bardziej szczegółowe.
Kwasy tłuszczowe nasycone i nienasycone - przykłady
Tłuszcze jedno- i wielonienasycone - produkty, przykłady posiłków
Ze względów konsumenckich najważniejszy jest jednak podział na produkty, które zawierają kwasy tłuszczowe o prozdrowotnym wpływie na organizm.
- Nienasycone kwasy tłuszczowe z rodziny omega-6 spotkać można głównie w oleju krokoszowym czy słonecznikowym.
- Kwasy tłuszczowe wielonienasycone z rodziny omega-3 spotkać można głównie w oleju lnianym, rzepakowym, rybach, orzechach.
- Jednonienasycone kwasy tłuszczowe to frakcja, której najbogatszym źródłem w diecie człowieka jest oliwa z oliwek.
Decydując się na poprawę wskaźników lipidowych, warto włączyć do codziennej racji pokarmowej takie posiłki, jak:
- pieczona ryba z warzywami,
- sałatka na bazie tuńczyka oraz orzechów,
- makaron z suszonymi pomidorami oraz dressingiem z oliwy z oliwek.
Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN