C: Według wytycznych Światowej Organizacji Zdrowia WHO, teratozoospermia występuje, kiedy w badanym nasieniu odsetek plemników o prawidłowej budowie jest mniejszy niż 4% wszystkich plemników w ejakulacie. Teratozoospermia jest przyczyną niepłodności, ponieważ wadliwe plemniki nie mogą dotrzeć do komórki jajowej i jej zapłodnić.
Plemnik składa się z główki, wstawki i witki. Główka zawiera jądro komórkowe, a witka wprawia plemnik w ruch. Wystarczy tylko jeden defekt w którejkolwiek z tych części, aby można było stwierdzić, że plemnik jest wadliwy. Niektóre z plemników posiadają kilka wad na raz.
Do wad główki zalicza się:
· inny kształt niż owalny,
· niewyraźny kontur główki,
· główka za duża lub za mała,
· główka podwójna lub potrójna.
Wadliwa wstawka jest za krótka lub za długa, za cienka lub za gruba bądź nieodpowiednio połączona z główką. Natomiast cechą ujemną witki jest jej spiralny kształt, nieprawidłowa długość lub jej podwójne występowanie. Badaniem, które pozwala zbadać plemniki i stwierdzić teratozoospermię jest badanie nasienia, czyli spermiogram. Mężczyzna po zachowaniu około pięciodniowej wstrzemięźliwości seksualnej oddaje nasienie do kubeczka, które jest badane pod kątem budowy plemników, ich liczby, ruchliwości i żywotności.
Teratozoospermia - przyczyny
Dokładne przyczyny teratozoospermii nie zostały jeszcze szczegółowo poznane. Wiadomo jednak, że istnieją czynniki, które mogą wpływać na jakość plemników. Czynniki sprzyjające teratozoospermii to:
· choroby i stany zapalne jąder,
· żylaki powrózka nasiennego,
· zakażenia nasienia,
· zaburzenia genetyczne,
· nieprawidłowa dieta,
· stres,
· urazy,
· przegrzanie organizmu (sauna),
· nadmierne palenie tytoniu, zażywanie narkotyków, spożywanie alkoholu,
· cukrzyca,
· wiek mężczyzny (po 45. roku życia zwiększa się ilość wadliwych plemników),
· niedobór witamin i składników mineralnych,
· wazektomia,
· kontakt z toksycznymi substancjami (pestycydy, metale ciężkie),
· przebyta terapia nowotworowa z zastosowaniem chemio- i radioterapii.
Teratozoospermia a szansa na ciążę
Występowanie teratozoospermii znacznie zmniejsza szansę na zapłodnienie i stwarza duże ryzyko poronienia z powodu zaburzeń w prawidłowym rozwijaniu się płodu. Jednak teratozoospermia nie wyklucza ojcostwa. Szansą na zapłodnienie przy teratozoospermii jest skorzystanie ze wspomaganych metod zapłodnienia.
Jedną z metod zapłodnienia jest inseminacja. Polega ona na wprowadzeniu do macicy, podczas owulacji, nasienia partnera, które zostało wcześniej uzdatnione. Inseminacja jest skuteczna u mężczyzn z umiarkowaną teratozoospermią i ich partnerek, które nie ukończyły 35. roku życia.
U starszych kobiet wykonuje się zapłodnienie za pomocą metody in vitro. Komórka jajowa i plemnik zostają połączone ze sobą w warunkach laboratoryjnych. Dzięki temu powstaje zarodek, który jest następnie umieszczany w macicy. Ta metoda sprawdza się również u mężczyzn z umiarkowaną teratozoospermią .
U par z zaawansowaną teratozoospermią największą skuteczność daje metoda zapłodnienia in vitro z docytoplazmatycznym wstrzyknięciem plemnika. Do dojrzałej komórki jajowej wprowadzany jest prawidłowy plemnik, który został wcześniej starannie wyselekcjonowany.
Teratozoospermia - leczenie
Lek na teratozoospermię nie został jeszcze poznany. Podejmuje się działania, które mają na celu ogólne polepszenie jakości nasienia. Zwykle dotyczy to zmiany stylu życia. Mężczyzną zaleca się zrezygnowanie z nałogów, rozpoczęcie codziennej aktywności fizycznej, zmianę diety i wzbogacenie jej o antyoksydanty (zawarte w olejach roślinnych, pomidorach, szpinaku, cytrusach i zielonej herbacie) oraz aminokwasy egzogenne, do których należy L-Karnityna. Mężczyzna, u którego podejrzewa się teratozoospermię , powinien zmienić styl życia na zdrowszy i powtórzyć badanie nasienia po upływie 3 miesięcy. Można również skorzystać z konsultacji z lekarzem urologiem lub andrologiem.
Indeks teratozoospermii
Indeks teratozoospermii to określenie, ile wad budowy przypada na jednego plemnika. Do indeksu zalicza się trzy wskaźniki: MAI, SDI i TZI . W pierwszym wskaźniku pod uwagę brane są wszystkie defekty w budowie plemnika. SDI to podzielenie wszystkich defektów przez liczbę plemników, również tych zdrowych. TZI bierze pod uwagę tylko jeden defekt w danej części plemnika.
Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN