Stygmatyzacja społeczna we współczesnym świecie – jak z nią walczyć?

Źródło: Dzień Dobry TVN
Radio, w którym słabość została przekuta w moc
Radio, w którym słabość została przekuta w moc
Dziś obchodzimy Międzynarodowy Dzień Osób z Niepełnosprawnościami
Dziś obchodzimy Międzynarodowy Dzień Osób z Niepełnosprawnościami
Life On Wheelz o seksie osób z niepełnosprawnościami
Life On Wheelz o seksie osób z niepełnosprawnościami
Bartłomiej Mróz – prekursor parabadmintona w Polsce
Bartłomiej Mróz – prekursor parabadmintona w Polsce
Życie na adrenalinie
Życie na adrenalinie
Artur Wachowicz łamie tabu o niepełnosprawności
Artur Wachowicz łamie tabu o niepełnosprawności
Rozprawiają się z dyskryminacją osób grubych
Rozprawiają się z dyskryminacją osób grubych
Zjawisko generalizowania i przypisywania pewnych cech niektórym grupom ludzi to stygmatyzacja społeczna. To podstawowy mechanizm tworzenia stereotypów, które są krzywdzące dla wielu ludzi. Skutkiem stygmatyzacji jest wykluczenie społeczne. Jak z nim walczyć? Przypominamy o tym w Światowy Dzień Sprawiedliwości Społecznej.

Stygmatyzacja społeczna ma swoje źródło w uprzedzeniach, które często wynikają z niewiedzy lub ignorancji. Przedmiotem stygmatu społecznego jest najczęściej pochodzenie, rasa, choroba, orientacja seksualna czy wykonywany zawód. Stygmat społeczny przeważenie nie ma pokrycia w rzeczywistości, jednak trudno jest usunąć raz nadaną komuś etykietę. Aby wspólnie zwalczać wszelkie przejawy wykluczeń, w 2009 roku Zgromadzenie Ogólne ONZ powołało Światowy Dzień Sprawiedliwości Społecznej, obchodzony 20 lutego.

Stygmatyzacja społeczna - co to jest?

Stygmatyzacja społeczna jest zjawiskiem polegającym na przypisaniu konkretnej osobie lub grupie ludzi pewnych cech, zwykle negatywnych. Często nie mają one realnego pokrycia i wynikają z jakiegoś rodzaju inności, plotek lub złych doświadczeń i skojarzeń ze strony społeczeństwa czy pojedynczych ludzi. Stygmat społeczny to przejaw błędu atrybucji, czyli budowania obrazu jednostki na podstawie tylko jednego atrybutu lub zachowania. To nic innego jak generalizowanie i przysłowiowe "wrzucanie wszystkich do jednego worka".

Tworzenie stereotypów bardzo często jest procesem podświadomym. W psychologii określa się go jako efekt Golema. Polega on na automatycznym przypisaniu komuś negatywnej właściwości lub całej grupy cech osobowości na podstawie pierwszego wrażenia lub opinii usłyszanej od innych. Zdarza się, że osoba, która jest przedmiotem stygmatyzacji społecznej zaczyna sama postrzegać siebie przez pryzmat przypisanych jej cech i postępować zgodnie z nadaną jej etykietą.

Przykłady stygmatyzacji

Obecnie coraz powszechniejszym staje się zjawisko stygmatyzowania samych stygmatów społecznych, tzn. ludzie częściej na nie negatywnie reagują, zarówno w świecie kontaktów bezpośrednich, jak i wirtualnych. Nie oznacza to jednak, że społeczne stygmaty nareszcie przestały funkcjonować. Niestety wiele z nich nadal ma się "całkiem dobrze".

Przykłady stygmatyzacji we współczesnym świecie:

  • nazywanie alkoholikiem kogoś, kogo raz przyłapano na upiciu się
    • uznanie osoby, która pochodzi ze wsi, za mniej inteligentną i uboższą
      • uznawanie osoby, która nie ukończyła studiów, za głupszą
        • uważanie, że osoba homoseksualna jest chora lub nienormalna
          • uważanie, że osoby młode są mniej doświadczone, w związku z czym mają "mniej do powiedzenia"
            • uznawanie, że kobiety są słabsze i nie poradzą sobie bez wsparcia mężczyzny
              • uznawanie, że brak stałego partnera/małżonka przez dorosłą osobę jest dowodem jej porażki
                • uznawanie kobiet prowadzących swobodne życie seksualne za rozwiązłe
                  • stygmatyzacja na tle rasowym: np. nadanie etykiety przestępcy osobie czarnoskórej
                    • stygmatyzacja osób chorych psychicznie: przeświadczenie, że są one niebezpieczne, stale nieprzewidywalne lub można się od nich zarazić chorobą
                      • stygmatyzacja osób niepełnosprawnych: uważanie, że wszystkie osoby niepełnosprawne fizycznie są także upośledzone intelektualnie
                        • Przykładów stygmatyzacji społecznej jest znacznie więcej. Najczęściej przedmiotem stereotypów jest kolor skóry, pochodzenie, orientacja seksualna, płeć, wygląd, narodowość i wykonywany zawód.

                          Skutki stygmatyzacji społecznej i stereotypów

                          Najczęstszym skutkiem stygmatyzacji społecznej jest wykluczenie danej osoby z grupy, środowiska lub społeczeństwa. Niekiedy zdarza się także, że staje się ona wraz z rodziną przedmiotem plotek, kłamstw, prześladowań, gróźb, nienawiści, ataków, agresji słownej lub fizycznej. W skrajnych przypadkach dochodzi do niszczenia ich mienia, utrudniania zatrudnienia lub prowadzenia własnego interesu, a nawet naruszenia nietykalności cielesnej. Dzieje się tak, ponieważ wszelka inność i brak wiedzy o niej w wielu osobach zazwyczaj budzi niepokój.

                          Nadany drugiej osobie stygmat społeczny przyczynia się niekiedy do tego, że dana jednostka zaczyna postrzegać siebie przez pryzmat przypisanych jej cech. W najgorszych przypadkach zaczyna także postępować zgodnie z nimi, co tylko utwierdza społeczeństwo w swojej racji. Przykładem może być sytuacja, kiedy osoba uznawana za agresywną faktycznie zaczyna przejawiać w swoim zachowaniu gwałtowność i agresję. Tymczasem często jest to reakcja obronna na długotrwałe szczucie jednostki przez ludzi z otoczenia. Agresją reaguje na agresję.

                          Wpływ stygmatyzacji społecznej na jednostkę

                          Uprzedzenia społeczne wpływają na psychikę i funkcje poznawcze osoby, którą dotknęły, czego przykładem jest wspomniana wcześniej agresja. Osoba systematycznie stygmatyzowana może zacząć odczuwać obsesyjny niepokój, lęk, pojawia się obniżony nastrój, a nawet depresja, która w skrajnych przypadkach może doprowadzić do samobójstwa. Może pojawić się także permanentne poczucie wstydu i w konsekwencji wyparcie się swojej grupy.

                          Stygmatyzacja osób niepełnosprawnych

                          Stygmatyzacja niepełnosprawnych mimo zwiększającej się świadomości społeczeństwa, nadal zdarza się bardzo często. Wciąż aktualne są niektóre stereotypy, według których wszystkie osoby niepełnosprawne są ograniczone intelektualnie, nie nadają się do pracy, prowadzenia samochodu czy posiadania dzieci.

                          Są postrzegani przez pryzmat swojej choroby, a nie cech osobowości, umiejętności, talentów i możliwości. Niepełnosprawni spotykają się z wyraźnym dystansem ze strony otoczenia, niepotrzebną litością lub zakłopotaniem. Stygmatyzacja niepełnosprawnych skutkuje obniżeniem poczucia ich własnej wartości, nieakceptacją swojej niepełnosprawności lub wstydem i zamknięciem się na świat.

                          Aby walczyć z tym zjawiskiem, podejmowanych jest wiele działań, takich jak m.in. Dzień Walki z Dyskryminacją Osób Niepełnosprawnych, który jest obchodzony 5 maja.

                          Jak walczyć ze stygmatyzacją społeczną?

                          Stygmatyzacja społeczna często wynika z niewiedzy lub zamknięcia się społeczeństwa na inność. Skutecznym działaniem jest edukowanie, oswajanie społeczeństwa i popularyzowanie zjawisk, które są przedmiotem uprzedzeń. Przykładem jest obchodzony 20 lutego Światowy Dzień Sprawiedliwości Społecznej, 5 maja Dzień Walki z Dyskryminacją Osób Niepełnosprawnych oraz Dzień Godności Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną. Takie dni i towarzyszące im wydarzenia są niezbędne do tego, aby wszystkim żyło się po prostu lepiej.

                          Wyjście do ludzi i odpowiadanie uśmiechem na agresję także może przynieść pozytywne efekty. Poza tym należy zawsze reagować na wszelkie przejawy stygmatyzacji.

                          Zobacz też:

                          Autor: Adrian Adamczyk

                          Źródło zdjęcia głównego: fizkes/Getty Images

                          podziel się:

                          Pozostałe wiadomości

                          Zmiany w Dzień Dobry TVN. Do zespołu dołączą znane twarze

                          Zmiany w Dzień Dobry TVN. Do zespołu dołączą znane twarze

                          Takiego programu dawno nie było. W pracy stawi się wyjątkowy skład prowadzących

                          Takiego programu dawno nie było. W pracy stawi się wyjątkowy skład prowadzących

                          Upiekłam fit "sernik" Anny Lewandowskiej. Bez glutenu, bez laktozy... bez smaku?

                          Upiekłam fit "sernik" Anny Lewandowskiej. Bez glutenu, bez laktozy... bez smaku?

                          Quiz. Sprawdź, co wiesz o wielkanocnych potrawach?

                          Quiz. Sprawdź, co wiesz o wielkanocnych potrawach?

                          Żurek i barszcz biały - czym się różnią te wielkanocne zupy?

                          Żurek i barszcz biały - czym się różnią te wielkanocne zupy?

                          Wielkanoc z Dzień Dobry TVN. Jakie świąteczne niespodzianki czekają widzów?

                          Wielkanoc z Dzień Dobry TVN. Jakie świąteczne niespodzianki czekają widzów?

                          Rebel Wilson straciła dziewictwo w wieku 35 lat. "Ludzie mogą poczekać, aż będą gotowi"

                          Rebel Wilson straciła dziewictwo w wieku 35 lat. "Ludzie mogą poczekać, aż będą gotowi"

                          Nowy uczestnik wszedł do "Hotelu Paradise 8" i od razu namieszał

                          Nowy uczestnik wszedł do "Hotelu Paradise 8" i od razu namieszał

                          Pomyśl, zanim udostępnisz zdjęcia swojego dziecka

                          Pomyśl, zanim udostępnisz zdjęcia swojego dziecka

                          Serowe pyszności na Wielkanoc. Poznaj przepisy Andrzeja Polana na dania z serem długodojrzewającym
                          Materiał promocyjny

                          Serowe pyszności na Wielkanoc. Poznaj przepisy Andrzeja Polana na dania z serem długodojrzewającym

                          Wysyłają gościom wirtualne zaproszenia na ślub. Czy to dobry pomysł?

                          Wysyłają gościom wirtualne zaproszenia na ślub. Czy to dobry pomysł?

                          Tradycje wielkanocne - zwyczaje, ciekawostki i symbole Wielkanocy. Co powinno być w koszyczku wielkanocnym?

                          Tradycje wielkanocne - zwyczaje, ciekawostki i symbole Wielkanocy. Co powinno być w koszyczku wielkanocnym?

                          "Po Wielkanocy sałatkę jarzynową wyrzuca 68% Polaków". Znana dziennikarka radzi, co z niej zrobić

                          "Po Wielkanocy sałatkę jarzynową wyrzuca 68% Polaków". Znana dziennikarka radzi, co z niej zrobić

                          Wojciech Modest Amaro podzielił się rodzinną nowiną. "Piękny Aniołek już jest na świecie"

                          Wojciech Modest Amaro podzielił się rodzinną nowiną. "Piękny Aniołek już jest na świecie"

                          Wyjątkowe dania z drobiu na Wielkanoc (i nie tylko). Wypróbuj przepisy Matteo Brunettiego
                          Materiał promocyjny

                          Wyjątkowe dania z drobiu na Wielkanoc (i nie tylko). Wypróbuj przepisy Matteo Brunettiego

                          Tuż po porodzie otrzymała od matki niestosowny prezent

                          Tuż po porodzie otrzymała od matki niestosowny prezent

                          Ile jajek można zjeść w tygodniu? Ekspert rozwiewa wątpliwości

                          Ile jajek można zjeść w tygodniu? Ekspert rozwiewa wątpliwości

                          Księżna Kate wspierała ją w chorobie. Teraz 8-latka chce zrobić dla niej to samo. "Wyzdrowieje tak, jak ja"

                          Księżna Kate wspierała ją w chorobie. Teraz 8-latka chce zrobić dla niej to samo. "Wyzdrowieje tak, jak ja"

                          10 kroków dzieli Cię od udanej podróży. O tym należy pamiętać przy planowaniu wyjazdu
                          Materiał promocyjny

                          10 kroków dzieli Cię od udanej podróży. O tym należy pamiętać przy planowaniu wyjazdu

                          Kobiety hejtowane za wielodzietność.  "Odpieluszkowe zapalenie mózgu"  

                          Kobiety hejtowane za wielodzietność.  "Odpieluszkowe zapalenie mózgu"  

                          Zjadłam słynny żurek Magdy Gessler. Czy talerz zupy jest wart swojej ceny?

                          Zjadłam słynny żurek Magdy Gessler. Czy talerz zupy jest wart swojej ceny?

                          Siostry uratowały sklep dziadka. "To nie mogło się tak skończyć"

                          Siostry uratowały sklep dziadka. "To nie mogło się tak skończyć"

                          Klaudia El Dursi zabiera w podróże walizki z jedzeniem?

                          Klaudia El Dursi zabiera w podróże walizki z jedzeniem?

                          Ten składnik warto suplementować. "Odpowiada za to, że nasza skóra jest ładna, a włosy piękne"
                          Materiał promocyjny

                          Ten składnik warto suplementować. "Odpowiada za to, że nasza skóra jest ładna, a włosy piękne"

                          Wiosenny horoskop miłosny. Pojawią się emocjonalne burze i zawirowania

                          Wiosenny horoskop miłosny. Pojawią się emocjonalne burze i zawirowania

                          Czy epidemia opioidowa ma szansę dotrzeć do Polski? "4 lata temu nie mieliśmy żadnych przypadków"

                          Czy epidemia opioidowa ma szansę dotrzeć do Polski? "4 lata temu nie mieliśmy żadnych przypadków"

                          Polska ma własnego van Gogha. Ekspertyzy potwierdziły autentyczność obrazu

                          Polska ma własnego van Gogha. Ekspertyzy potwierdziły autentyczność obrazu

                          "Alkohol, przemoc, zaniedbania". Gabriela nie bała się pomóc maluchom

                          "Alkohol, przemoc, zaniedbania". Gabriela nie bała się pomóc maluchom

                          Potrawy wielkanocne, które zawładną świątecznym stołem. Przepisy Sebastiana Olmy
                          Materiał promocyjny

                          Potrawy wielkanocne, które zawładną świątecznym stołem. Przepisy Sebastiana Olmy

                          Marcin Prokop ma wyjątkową relację z bratem, lecz nie zawsze było kolorowo. "Zburzył mój spokój"

                          Marcin Prokop ma wyjątkową relację z bratem, lecz nie zawsze było kolorowo. "Zburzył mój spokój"

                          Obejrzałam dwa odcinki serialu "Klara". Każdy zna kogoś takiego, jak matka głównej bohaterki

                          Obejrzałam dwa odcinki serialu "Klara". Każdy zna kogoś takiego, jak matka głównej bohaterki

                          Sposób na wnętrze: Metamorfoza starej i niefunkcjonalnej kuchni. "To jest rewelacja"
                          Materiał promocyjny

                          Sposób na wnętrze: Metamorfoza starej i niefunkcjonalnej kuchni. "To jest rewelacja"

                          Sarah Ferguson wspiera Kate. Sama walczyła z dwoma typami raka

                          Sarah Ferguson wspiera Kate. Sama walczyła z dwoma typami raka

                          Wyjątkowy gość specjalny w "MasterChef Nastolatki"

                          Wyjątkowy gość specjalny w "MasterChef Nastolatki"

                          Nazywają go "trudnym aktorem". Jaki naprawdę jest Sebastian Fabijański?

                          Nazywają go "trudnym aktorem". Jaki naprawdę jest Sebastian Fabijański?

                          Dbać trzeba nie tylko o włosy, ale i o skórę głowy. Jak to robić?
                          Materiał promocyjny

                          Dbać trzeba nie tylko o włosy, ale i o skórę głowy. Jak to robić?

                          "Łazienkowe przekleństwa" - zbawienna metoda czy szkodliwy trend? Psycholożka wyjaśnia

                          "Łazienkowe przekleństwa" - zbawienna metoda czy szkodliwy trend? Psycholożka wyjaśnia

                          Sposób na idealnie białe firanki i obrusy na święta - sprawdź, co trzeba zrobić

                          Sposób na idealnie białe firanki i obrusy na święta - sprawdź, co trzeba zrobić

                          "Hotel Paradise 8". Ola i Ada rozdają karty. Ich decyzja może mieć wpływ na Rajskie Rozdanie

                          "Hotel Paradise 8". Ola i Ada rozdają karty. Ich decyzja może mieć wpływ na Rajskie Rozdanie

                          Zatrzymaj pierwsze zmarszczki. Sprawdź, jak zapobiec starzeniu się skóry
                          Materiał promocyjny

                          Zatrzymaj pierwsze zmarszczki. Sprawdź, jak zapobiec starzeniu się skóry

                          Platforma streamingowa Max już w czerwcu. "Na tę chwilę czekaliśmy 2 lata"

                          Platforma streamingowa Max już w czerwcu. "Na tę chwilę czekaliśmy 2 lata"

                          Wiosna na wielkanocnym stole. Stwórz własne dekoracje

                          Wiosna na wielkanocnym stole. Stwórz własne dekoracje

                          Brak apetytu u osób starszych. Co robić, kiedy seniorzy przestają jeść?
                          Materiał promocyjny

                          Brak apetytu u osób starszych. Co robić, kiedy seniorzy przestają jeść?

                          Co i za ile kupimy do koszyka wielkanocnego?

                          Co i za ile kupimy do koszyka wielkanocnego?

                          Nie wiesz, jak rozmawiać ze swoim psem? Waszą komunikację poprawi Radek Ekwiński. Napisz do nas

                          Nie wiesz, jak rozmawiać ze swoim psem? Waszą komunikację poprawi Radek Ekwiński. Napisz do nas

                          To najczęstszy błąd w podawaniu żurku

                          To najczęstszy błąd w podawaniu żurku

                          Wybuchowy ekstrawertyk, a może cichy introwertyk? Poznaj numerologiczną 4

                          Wybuchowy ekstrawertyk, a może cichy introwertyk? Poznaj numerologiczną 4

                          Mateusz Hładki poprowadzi nowy program

                          Mateusz Hładki poprowadzi nowy program

                          Sprawdzony trik z TikToka. Jak sprytnie pokroić mango?

                          Sprawdzony trik z TikToka. Jak sprytnie pokroić mango?

                          E-sklep TVN. Co jest w ofercie? "Widzowie poczują się częścią czegoś większego"
                          Materiał promocyjny

                          E-sklep TVN. Co jest w ofercie? "Widzowie poczują się częścią czegoś większego"

                          Ile cukru jest w przekąskach dla dzieci? "Owoce się je, a nie pije"

                          Ile cukru jest w przekąskach dla dzieci? "Owoce się je, a nie pije"

                          Paulina Holtz oddała kuchnię. Ogłoszenie zamieściła na popularnej grupie

                          Paulina Holtz oddała kuchnię. Ogłoszenie zamieściła na popularnej grupie

                          Wielka przeprowadzka rodziny Clarke. "Najbardziej obawiamy się o Czarusia"

                          Wielka przeprowadzka rodziny Clarke. "Najbardziej obawiamy się o Czarusia"

                          Sanah szczerze o swoich lękach. Czego się obawia?

                          Sanah szczerze o swoich lękach. Czego się obawia?

                          9 tradycyjnych potraw na Wielkanoc - najlepsze przepisy

                          9 tradycyjnych potraw na Wielkanoc - najlepsze przepisy

                          Wakacje w maju – gdzie warto pojechać?

                          Wakacje w maju – gdzie warto pojechać?

                          Ola Żuraw-Świątek po 10 latach pogodziła się z mamą

                          Ola Żuraw-Świątek po 10 latach pogodziła się z mamą

                          #DzieńDobrywPolsce. Potrzebujesz interwencji Dzień Dobry TVN? Napisz do nas

                          #DzieńDobrywPolsce. Potrzebujesz interwencji Dzień Dobry TVN? Napisz do nas

                          Jak rozmawiać z dziećmi o ukrzyżowaniu Jezusa? "Mają prawo wiedzieć, że umieramy"

                          Jak rozmawiać z dziećmi o ukrzyżowaniu Jezusa? "Mają prawo wiedzieć, że umieramy"

                          Grupowa randka w "Hotelu Paradise 8". Ktoś złoży uczestnikom niezapowiedzianą wizytę

                          Grupowa randka w "Hotelu Paradise 8". Ktoś złoży uczestnikom niezapowiedzianą wizytę

                          Beata Ścibakówna skrytykowała zachowanie młodych aktorów

                          Beata Ścibakówna skrytykowała zachowanie młodych aktorów

                          Nauczycielka, która nie stawia stopni. "Obawiałam się bardziej reakcji rodziców niż uczniów"

                          Nauczycielka, która nie stawia stopni. "Obawiałam się bardziej reakcji rodziców niż uczniów"