Przemoc wobec dzieci
Jest oczywistym, że powinniśmy reagować, gdy widzimy agresję dorosłego wobec dziecka. Musimy jednak mieć na uwadze przede wszystkim dobro dziecka. Najważniejszym nie powinno być bowiem "ukaranie rodzica", lecz zapewnienie dziecku bezpieczeństwa.
Jak mówi psycholog Ewelina Bazyluk:
Nasza reakcja pomoże dziecku zrozumieć, że dane zachowania nie są społecznie akceptowalne, nie są „ok”. Po drugie może zmotywować osobę dorosłą- rodzica do szukania pomocy w wyeliminowaniu takich zachowań. Osoby, które stosują przemoc w gruncie rzeczy wiedzą, a może bardziej czują, że robią źle- brakuje im tylko wystarczająco silnej motywacji do zmiany.
Według badań 41% dzieci w Polsce doświadczyło przemocy ze strony najbliższych.
Żyjemy w czasach, w których jest coraz więcej barbarzyństwa, to barbarzyństwo dociera do ludzi i pojawia się zjawisko znieczulicy społecznej. To jest teoria społecznego uczenia się: jeśli coś obserwuję wielokrotnie, a jest tego bardzo dużo, to zaczynam to enkulturować. Krótko mówiąc, zaczynam to traktować jako element przestrzeni społecznej – wyjaśnił prof. Mariusz Jędrzejko.
Jak agresja odbija się na dziecku?
- poczucie zdrady ze strony bliskiej osoby,
- intensywny strach,
- ból emocjonalny,
- poniżenie,
- wstyd,
- utrata poczucia bezpieczeństwa,
- problemy w szkole,
- powielanie negatywnych postaw w późniejszym życiu.
Stereotyp dotyczący posiadania dziecka przez rodzica wciąż jest obecny i przeszkadza nam w reakcjach. Myślę, że jako świadkowie przemocy też w jakimś sensie jej doznajemy, a przez to uruchamiają się w nas mechanizmy dotyczące stresu. Niektórzy reagują, a inni zastygają – zauważyła psycholog Ewelina Bazyluk.
Co to jest przemoc domowa?
Przemoc w rodzinie zachodzi wtedy, gdy jeden członek rodziny wyrządza krzywdę psychiczną lub fizyczną swoim bliskim. Sprawca przemocy domowej wykorzystuje swoją przewagę (psychiczną, fizyczną czy seksualną), by przejąć kontrolę nad ofiarą, zdominować ją, poniżyć i w efekcie wymusić pewne określone zachowania. U źródeł przemocy domowej leży przekonanie sprawcy, że to on ma władzę nad swoją rodziną, ma wyłączne prawo do decydowania o tym, co jest prawidłowe, a co nie, co więcej – uważa, że ma prawo egzekwować posłuszeństwo.
Aby zdefiniować przemoc domową, należy sprawdzić, czy cechy danej relacji spełniają pewne określone przesłanki:
- działania sprawcy są celowe i zamierzone, mają w efekcie zdominować i podporządkować ofiarę;
- sprawca ewidentnie wykorzystuje swoją przewagę fizyczną, psychiczną, ekonomiczną czy seksualną do manipulacji i osiągnięcia swoich celów;
- sprawca powoduje cierpienie, ból, uszczerbek na zdrowiu psychicznym i fizycznym.
Im dłużej ofiara doświadcza przemocy, tym trudniej będzie jej się z tej sytuacji wyzwolić. W pewien sposób przyzwyczaja się do tego, czego doświadcza, traci wiarę w to, że ma jakikolwiek wpływ na sytuację, stara się przetrwać. Co więcej, lata przemocy zmieniają u ofiary postrzeganie samej siebie, osłabiają jej poczucie własnej wartości, wywołują uczucie wstydu, a nawet wzbudzają poczucie winy za stan rzeczy. Wtedy bardzo trudno samodzielnie zmierzyć się z problemem i przerwać spiralę przemocy . Jedynym wyjściem staje się zwrócenie się o pomoc do odpowiednich instytucji.
Przemoc fizyczną, która zostawia ślady na ciele, udowodnić jest najłatwiej. Jednak to przemoc psychiczna uważana jest za tę, która najmocniej odbija się na ofierze – zabierając jej poczucie bezpieczeństwa, godność, motywację do działania. Przemoc psychiczna może doprowadzić ofiarę do depresji, stanów lękowych, myśli samobójczych. Tak naprawdę dręczenie psychiczne niszczy całą rodzinę , nawet jeśli bezpośrednio ofiarą jest tylko jedna osoba.
Jak obronić się przed przemocą domową?
Warto pamiętać przede wszystkim o tym, że przemoc jest przestępstwem, za które grozi odpowiedzialność karna. Są też sposoby na to, by ofiara mogła uzyskać niezbędną pomoc i wsparcie. Co może zatem zrobić ofiara przemocy?
• Zgłosić się do instytucji, które udzielają pomocy ofiarom przemocy domowej – jest nią np. „Niebieska Linia”, czyli Ogólnopolskie Pogotowie dla Ofiar Przemocy w Rodzinie. Specjaliści porozmawiają z taką osobą, pomogą zdefiniować problem, udzielą wsparcia psychicznego oraz skierują do odpowiednich placówek w pobliżu miejsca zamieszkania. Pracownicy „Niebieskiej Linii” pomagają także w kontaktach z policją, prokuraturą i biorą udział w postępowaniu sądowym.
• Wezwać policję – policja ma obowiązek zareagować na taki telefon i zjawić się w domu w przypadku podejrzenia o przemoc. Jeśli sprawca zachowuje się agresywnie, policja może nawet zastosować areszt na 48 godzin.
Bardzo ważne jest to, by zebrać dowody przemocy – jeśli jest to przemoc psychiczna, można nagrywać przykłady awantur czy agresji słownej, jeśli mamy do czynienia z przemocą fizyczną, należy zrobić obdukcję. Nie można też ukrywać sytuacji przed dalszą rodziną i przyjaciółmi – im więcej osób o tym wie, tym mniejsza szansa na bezkarność sprawcy.
Warto pamiętać o tym, że ofiary przemocy domowej niechętnie się do niej przyznają, odczuwają wstyd, są bierne i wycofane. Dlatego podejrzewając, że bliska osoba może być ofiarą przemocy, należy zareagować, pomóc jej wyjść z tej trudnej sytuacji i udzielić niezbędnego wsparcia.
Więcej:
- Jak pomóc ofiarom przemocy domowej?
- Czy przemoc w związku można przewidzieć?
- Aż 45 proc. uczniów doznaje przemocy w szkole
Czy reagować i jak reagować?
Pamiętajmy, że dziecko nie jest własnością rodzica. Reagujmy zawsze, gdy widzimy jakikolwiek przejaw agresji. Nawet jeśli nie wiemy, co powiedzieć, nawiążmy chociaż kontakt wzrokowy z agresorem. Tak, aby wiedział, iż jego zachowanie zostało zauważone. Najważniejsze jednak, abyśmy zaczęli od siebie i zastanowili się dlaczego tak mało ludzi reaguje na przemoc wobec dzieci:
Dajemy przyzwolenie na barbarzyństwo. Wycofujemy się, zamykamy w małym świecie. Świat na zewnątrz to nie mój świat, więc nie będę reagował.
- twierdzi prof. Mariusz Jędrzejko
Autor: Bartosz Sobkowiak