Podgrzybki to w większości smaczne i zdrowe grzyby. Można z nich przyrządzić przepyszne sosy, zupy czy przystawki. Jeden z nich jednak jest trujący. Przed pójściem do lasu warto wiedzieć, które podgrzybki mogą bez obaw trafić na Twój stół, a które powinieneś zostawić w lesie.
Podgrzybek trujący, szatan czy borowik szatański?
Podgrzybek trujący lub szatan to używane przez grzybiarzy nazwy potoczne borowika szatańskiego. Tym mianem mniej wprawieni grzybiarze określają też inne gatunki, np. borowika grubotrzonowego, borowika ponurego, borowika purpurowego czy goryczaka żółciowego. Zarówno podgrzybki, jak i borowiki pochodzą z rodziny borowikowatych i ich jadalne gatunki cenione są za walory smakowe.
Na nasze stoły często trafiają podgrzybki brunatne, żeberkowane, złotawe oraz podgrzybki zajączki. Chętnie zbieramy też borowiki szlachetne. Należy jednak pamiętać, że gatunki jadalne bardzo często mają groźnych sobowtórów w postaci grzybów trujących i tak właśnie jest w tym przypadku. Przed wyjściem do lasu na grzyby warto dowiedzieć się, jak wygląda borowik szatański i gdzie można go spotkać, aby nie pomylić go ze smacznymi i bezpiecznymi dla zdrowia odmianami.
Jak wygląda podgrzybek trujący, inaczej nazywany szatanem?
Borowik szatański, tzw. podgrzybek trujący, może w lesie naśladować inne grzyby z rodziny borowikowatych, np. borowika purpurowego, żółtoporego i orawskiego. Doświadczeni grzybiarze z pewnością będą potrafili odróżnić go od gatunków jadalnych, ale ci, którzy nie mają atlasu grzybów w małym palcu, powinni znać cechy szczególne podgrzybka trującego.
Trzon podgrzybka trującego ma pod kapeluszem kolor żółty, a niżej różowo-czerwonawy. Pokryty jest wyraźną siateczką. Może osiągnąć długość do 12 cm, szerokość około 10 cm. Trzon nie jest smukły, przypomina raczej baryłkę, jest kolisty, bulwiasty, wybrzuszony.
Młody podgrzybek trujący ma półkulisty, wypukły, szaro-biały kapelusz. Starsze grzyby charakteryzują się poduchowatymi, spłaszczonymi kapeluszami w odcieniach zielonego lub żółtego. Kapelusze mają gładką, matową skórę i w zależności od wieku grzyba mogą mieć średnicę od 5 do 25 cm.
Miąższ podgrzybka trującego jest brudno biały, delikatnie żółtawy. Kiedy go przełamiesz, miąższ przybiera błękitnych lub sinawych odcieni. Jest mięsisty i u młodych grzybów zapach jest niewyczuwalny. Starsze podgrzybki trujące mają nieprzyjemny zapach, przypominający padlinę.
Rurki podgrzybka trującego osiągają długość do 2,5 cm. U młodych grzybów występują rurki żółte, zielono-żółte, u starszych spotykamy oliwkowe, sinawe. Pory najpierw są jasnożółte, z czasem robią się pomarańczowe, purpurowe.
Występowanie podgrzybka trującego
Podgrzybki trujące, czyli borowiki szatańskie, pojawiają się od lipca do października. Możne je spotkać w dobrze nasłonecznionych lasach liściastych, szczególnie upodobały sobie towarzystwo buków i dębów. Do wzrostu potrzebują gleb ciepłych, wapiennych. Obecnie można je spotkać w Górach Kaczawskich.
Podgrzybek trujący na całym świecie jest rzadki. W Polsce jest grzybem bardzo rzadkim i znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski, na której ma status E, czyli wymierający. Został objęty ścisłą ochroną gatunkową.
Objawy zatrucia podgrzybkiem trującym
Substancje żywicowate w podgrzybku trującym wywołują objawy przypominające zatrucie pokarmowe. Nie należy ich jednak ignorować. Spożycie wywołuje zaburzenia żołądkowo-jelitowe, takie jak: nudności, wymioty, biegunka. Mogą towarzyszyć temu skurcze w kończynach i silne pragnienie. Borowiki szatańskie zawierają muskarynę, która powoduje ślinotok, łzawienie, poty, zwężenie źrenic, spowolnione bicie serca, problemy oddechowe. Objawy mogą wystąpić od kilkunastu minut do 2 godzin po spożyciu. Udzielenie właściwej pomocy przez lekarza pozwoli uniknąć śmiertelnego zatrucia po spożyciu podgrzybka trującego.
Jak bezpiecznie zbierać grzyby?
Istnieje kilka zasad, do których warto się stosować, by uniknąć zatrucia grzybami trującymi i niejadalnymi:
- Należy zbierać tylko dorosłe grzyby, które już zdążyły się wykształcić. Dzięki temu z łatwością można rozpoznać wszystkie charakterystyczne cechy danego gatunku.
- Podczas grzybobrania warto mieć przy sobie podręczny atlas grzybów i porównywać z nim budowę każdego grzyba. Należy zwracać dużą uwagę na jego zabarwienie, obecność pierścienia i pochwy, na pory i blaszki.
- Należy zbierać tylko całe grzyby, ponieważ po kapeluszu lub trzonie nie można ustalić, czy dany grzyb należy do gatunku jadalnego czy trującego.
- Nie warto zbierać grzybów po ulewnych deszczach, gdyż szybko pleśnieją i często są już nadjedzone przez insekty.
Wybierając się na grzyby, każdy z nas liczy na koszyk pełen smacznych borowików i podgrzybków. Bądź jednak uważny i pamiętaj - wiele gatunków śmiertelnie trujących grzybów trudno odróżnić od ich jadalnych sobowtórów.
Zobacz wideo: Czas na grzybobranie! Ciekawe fakty ze świata grzybów
Zobacz także:
- Sezon na grzyby. Co warto wiedzieć przed wyprawą do lasu?
- Letni wysyp grzybów - gdzie ich szukać? Sprawdź, w którym województwie jest ich najwięcej
- Grzyby trujące z gąbką lub blaszką. Czym się charakteryzują?
Autor: Adrian Adamczyk
Źródło: DDTVN
Źródło zdjęcia głównego: Getty Images