Nagroda Nike 2020 dla Radka Raka. "Ta książka snuje historie nie z tej ziemi"

Książka
Gulfiya Mukhamatdinova/Getty Images
Źródło: Moment RF
Tegoroczną nagrodę Nike otrzymał Radosław Rak. "Baśń o wężowym sercu albo wtóre słowo o Jakóbie Szeli". Nagrodę Nike Czytelników dostała Joanna Gierak-Onoszko za "27 śmierci Toby'ego Obeda".

Nagrody Nike 2020 rozdane

Nagrodę Literacką Nike otrzymał w tym roku Radek Rak za "Baśń o wężowym sercu albo wtóre słowo o Jakóbie Szeli" - ogłosił podczas niedzielnej gali przewodniczący jury Paweł Próchniak.

"Baśń o wężowym sercu albo wtóre słowo o Jakóbie Szeli" Radka Raka (wyd. Powergraph) nawiązuje do "Słowa o Jakóbie Szeli" Brunona Jasieńskiego. Autor jest lekarzem weterynarii i pisarzem, pochodzi z rodziny o chłopskich korzeniach. Postać Jakuba Szeli fascynowała go od dawna, doszedł do wniosku, że opowieść o rabacji galicyjskiej jest zdominowana przez głosy jej ofiar - galicyjskich ziemian. Rak przedstawia tę historię z punktu widzenia tych, którzy w 1848 roku ruszyli z siekierami na dwory - galicyjskich chłopów, wprowadzając czytelnika w świat wyobraźni ludowej pełen wiedźm, gadających zwierząt, duchów zmarłych, którzy nie chcą odejść.

Paweł Próchniak w laudacji ocenił, że :

Ta książka to klechda i jak każda klechda jest trumfem wyobraźni i dotyka twardej rzeczywistości, prawdziwego świata. Snuje historie nie z tej ziemi, jednocześnie opowiada o czymś, co drzemie w realnej historii, w naszej wspólnej podświadomości, w podglebiu języka, którym mówimy

- mówił.

Jego zdaniem "w tym paśmie realności, z którym mierzy się "Baśń o wężowym sercu" jest coś poruszającego i okrutnego zarazem . Coś, co powinno zostać opowiedziane i być może nie ma na to innego języka niż inna, niedzisiejsza dykcja poetyckiej klechdy".

Radek Rak zapisał "wtóre słowo o Jakóbie Szeli", można powiedzieć, że jest to wtór powierzchowny w czytaniu rzeczywistej grozy wydarzeń, który wziął za swoją kanwę, i że realny Szela jest tu wydmuszką

- zaznaczył.

To prawda, ale nie historia z jej dramatyzmem i okrucieństwami gra w tej klechdzie pierwsze skrzypce

- dodał.

Próchniak w laudacji ocenił, że "siłą książki Radka Raka jest sam akt snucia opowieści – snucia i tkania", czyli jak mówił, "tkania z rozbieganych ech i pogłosów, z lotnych pasm uwolnionej wyobraźni, z refleksów światła odbitego od gór, bukowych liści, łusek węża".

W laudacji zaznaczono, że Radek Rak świetnie panuje nad słowem - nad różnymi tonacjami polszczyzny, nad jej możliwościami, nad tym, co żyje pośród słów, przy dźwiękach i echach prawie niesłyszalnych". A "Baśń o wężowym sercu" oceniono jako "świadomie staroświecką i zarazem nowocześnie groteskową .

Zdaniem jury powieść ta "wiele zawdzięcza literaturze".

Jej konstrukcja precyzyjna, dyskretnie podopinana pracuje miękko jak dobrze naoliwiony mechanizm. Ma w sobie coś z bezwzględności zegara odmierzającego minuty, wybijającego godzinę, ale jest w niej też niemało z wdzięku pozytywki, która powtarza znane struktury fabularne. Powiela dobrze już rozpoznawalne niemal już wytarte układy wątków i zmienia je w płynny ruch snucia opowieści, w falowanie realności jak ze snu

- przeczytał Próchniak.

Słychać w "Baśni o wężowym sercu" różne echa i tony literatury. Podskórnie pracują w niej głosy wielu pisarzy wzięte pod włos, rozwibrowane, twórczo przejęte, przetopione na metal lżejszy od powietrza

- dodał.

Podkreślono wagę "sprzymierzonej z wyobraźnią literackości, która "przypomina, że literatura jest wolnością słów, że biegnie w nieznane, a zarazem w tym samym ruchu wnika w świat, sięga w głąb rzeczywistości i wtedy staje wobec czegoś, co odnajduje się w języku drzew i kamieni, w opowieściach gór, w mowie mitu". Jak zauważono, "tak pomyślana literatura przypomina też o potrzebie mitu, opowiada, że pod powierzchnią rzeczywistości, u podszewki rzeczy, w ciemności fastrygowanej plączącą się fosforescencją, pulsują dawne mitologie, zapomniane klechdy, tajemnicze fabulacje".

W laudacji zacytowano Bruno Schulza, który "o rejestrze rzeczywistości" pisał tak:

"co za krążenie, ruch i ciżba! Co za mrowie i miazga, ludy i pokolenia, tysiąckrotne rozmnożone Biblie i Iliady! Co za wędrówka i tumult, plątanina i zgiełk historii, tu są te nieskończone inferia, te beznadziejne obszary osjaniczne, te opłakane nibelungi. Tu są te wielkie wylęgarnie historii!, te fabryki fabulistyczne, mgliste fajczarnie fabuł i bajek

Przewodniczący jury Paweł Próchniak zakończył laudację:

Radek Rak dotarł do tego miejsca, zaczerpnął z jego ciemnych źródeł i nurtów i dał nam kubek tamtej wody, pożywnej, orzeźwiającej wody mitu i tajemnicy. Nie wiem, czy od literatury można oczekiwać czegoś więcej

- powiedział.

Nagrodę Nike Czytelników dostała Joanna Gierak-Onoszko za "27 śmierci Toby'ego Obeda".

Radek Rak - laureat nagrody Nike 2020

Radek Rak (ur. 1987 r.) za "Puste niebo" nagrodzony został Złotym Wyróżnieniem w Nagrodzie Literackiej im. Jerzego Żuławskiego i był nominowany do Nagrody im. Janusza A. Zajdla. Nominowana do Nike "Baśń o wężowym sercu albo wtóre słowo o Jakóbie Szeli" była też nominowana m.in. do Nagrody Literackiej "Gdynia", znalazła się także na liście 10 najlepszych książek roku dwumiesięcznika "Książki".

W jury nagrody pod przewodnictwem Pawła Próchniaka w tym roku zasiadają: Teresa Bogucka, Agata Dowgird, Maryla Hopfinger, Dariusz Kosiński, Iwona Kurz, Anna Nasiłowska, Magdalena Piekara, Szymon Rudnicki.

Nagroda Literacka Nike przyznawana jest corocznie za najlepszą książkę poprzedniego roku. Jej celem jest promocja polskiej literatury. W konkursie mogą startować wszystkie gatunki literackie. Zwycięzca otrzymuje 100 tys. zł i statuetkę. Fundatorami Nike są "Gazeta Wyborcza" i Fundacja Agory.

Laureatami nagrody byli m.in. Wiesław Myśliwski, Czesław Miłosz, Dorota Masłowska, Olga Tokarczuk, Jarosław Marek Rymkiewicz, Jerzy Pilch. W ubiegłym roku Nagrodę Literacką Nike i Nike Czytelników nagrody zdobył Mariusz Szczygieł za reporterski zbiór "Nie ma".

Zobacz wideo: Mariusz Szczygieł otrzymał nagrodę Nike 2019 za książkę "Nie ma". "Kiedy biorę się za fakt, czuję się jak po narkotykach"

Źródło: x-news

Zobacz też:

Mariusz Szczygieł o nowej książce: "Piszę głównie ze zdenerwowania"

Nowy projekt Twardocha i Orbitowskiego. Improwizowana powieść online na czas kwarantanny

Przepis na literackiego Nobla

Autor: Jola Marat

Źródło: PAP

Źródło zdjęcia głównego: Moment RF

podziel się:

Pozostałe wiadomości

Samotność, stres i szok młodej mamy. "W łazience się zamykałam i płakałam"

Samotność, stres i szok młodej mamy. "W łazience się zamykałam i płakałam"

Takiego programu dawno nie było. W pracy stawi się wyjątkowy skład prowadzących

Takiego programu dawno nie było. W pracy stawi się wyjątkowy skład prowadzących

Quiz. Sprawdź, co wiesz o wielkanocnych potrawach?

Quiz. Sprawdź, co wiesz o wielkanocnych potrawach?

Żurek i barszcz biały - czym się różnią te wielkanocne zupy?

Żurek i barszcz biały - czym się różnią te wielkanocne zupy?

Rebel Wilson straciła dziewictwo w wieku 35 lat. "Ludzie mogą poczekać, aż będą gotowi"

Rebel Wilson straciła dziewictwo w wieku 35 lat. "Ludzie mogą poczekać, aż będą gotowi"

Nowy uczestnik wszedł do "Hotelu Paradise 8" i od razu namieszał

Nowy uczestnik wszedł do "Hotelu Paradise 8" i od razu namieszał

Serowe pyszności na Wielkanoc. Poznaj przepisy Andrzeja Polana na dania z serem długodojrzewającym
Materiał promocyjny

Serowe pyszności na Wielkanoc. Poznaj przepisy Andrzeja Polana na dania z serem długodojrzewającym

Jak gwiazdy spędzają Wielkanoc? Marzena Rogalska: "Szaleństwo"

Jak gwiazdy spędzają Wielkanoc? Marzena Rogalska: "Szaleństwo"

Tradycje wielkanocne - zwyczaje, ciekawostki i symbole Wielkanocy. Co powinno być w koszyczku wielkanocnym?

Tradycje wielkanocne - zwyczaje, ciekawostki i symbole Wielkanocy. Co powinno być w koszyczku wielkanocnym?

"Po Wielkanocy sałatkę jarzynową wyrzuca 68% Polaków". Znana dziennikarka radzi, co z niej zrobić

"Po Wielkanocy sałatkę jarzynową wyrzuca 68% Polaków". Znana dziennikarka radzi, co z niej zrobić

Wojciech Modest Amaro podzielił się rodzinną nowiną. "Piękny Aniołek już jest na świecie"

Wojciech Modest Amaro podzielił się rodzinną nowiną. "Piękny Aniołek już jest na świecie"

Wyjątkowe dania z drobiu na Wielkanoc (i nie tylko). Wypróbuj przepisy Matteo Brunettiego
Materiał promocyjny

Wyjątkowe dania z drobiu na Wielkanoc (i nie tylko). Wypróbuj przepisy Matteo Brunettiego

Ile jajek można zjeść w tygodniu? Ekspert rozwiewa wątpliwości

Ile jajek można zjeść w tygodniu? Ekspert rozwiewa wątpliwości

Księżna Kate wspierała ją w chorobie. Teraz 8-latka chce zrobić dla niej to samo. "Wyzdrowieje tak, jak ja"

Księżna Kate wspierała ją w chorobie. Teraz 8-latka chce zrobić dla niej to samo. "Wyzdrowieje tak, jak ja"

10 kroków dzieli Cię od udanej podróży. O tym należy pamiętać przy planowaniu wyjazdu
Materiał promocyjny

10 kroków dzieli Cię od udanej podróży. O tym należy pamiętać przy planowaniu wyjazdu

Kobiety hejtowane za wielodzietność.  "Odpieluszkowe zapalenie mózgu"  

Kobiety hejtowane za wielodzietność.  "Odpieluszkowe zapalenie mózgu"  

Zjadłam słynny żurek Magdy Gessler. Czy talerz zupy jest wart swojej ceny?

Zjadłam słynny żurek Magdy Gessler. Czy talerz zupy jest wart swojej ceny?

Siostry uratowały sklep dziadka. "To nie mogło się tak skończyć"

Siostry uratowały sklep dziadka. "To nie mogło się tak skończyć"

Klaudia El Dursi zabiera w podróże walizki z jedzeniem?

Klaudia El Dursi zabiera w podróże walizki z jedzeniem?

Ten składnik warto suplementować. "Odpowiada za to, że nasza skóra jest ładna, a włosy piękne"
Materiał promocyjny

Ten składnik warto suplementować. "Odpowiada za to, że nasza skóra jest ładna, a włosy piękne"

Wiosenny horoskop miłosny. Pojawią się emocjonalne burze i zawirowania

Wiosenny horoskop miłosny. Pojawią się emocjonalne burze i zawirowania

Czy epidemia opioidowa ma szansę dotrzeć do Polski? "4 lata temu nie mieliśmy żadnych przypadków"

Czy epidemia opioidowa ma szansę dotrzeć do Polski? "4 lata temu nie mieliśmy żadnych przypadków"

Polska ma własnego van Gogha. Ekspertyzy potwierdziły autentyczność obrazu

Polska ma własnego van Gogha. Ekspertyzy potwierdziły autentyczność obrazu

"Alkohol, przemoc, zaniedbania". Gabriela nie bała się pomóc maluchom

"Alkohol, przemoc, zaniedbania". Gabriela nie bała się pomóc maluchom

Potrawy wielkanocne, które zawładną świątecznym stołem. Przepisy Sebastiana Olmy
Materiał promocyjny

Potrawy wielkanocne, które zawładną świątecznym stołem. Przepisy Sebastiana Olmy

Marcin Prokop ma wyjątkową relację z bratem, lecz nie zawsze było kolorowo. "Zburzył mój spokój"

Marcin Prokop ma wyjątkową relację z bratem, lecz nie zawsze było kolorowo. "Zburzył mój spokój"

Obejrzałam dwa odcinki serialu "Klara". Każdy zna kogoś takiego, jak matka głównej bohaterki

Obejrzałam dwa odcinki serialu "Klara". Każdy zna kogoś takiego, jak matka głównej bohaterki

Sposób na wnętrze: Metamorfoza starej i niefunkcjonalnej kuchni. "To jest rewelacja"
Materiał promocyjny

Sposób na wnętrze: Metamorfoza starej i niefunkcjonalnej kuchni. "To jest rewelacja"

Sarah Ferguson wspiera Kate. Sama walczyła z dwoma typami raka

Sarah Ferguson wspiera Kate. Sama walczyła z dwoma typami raka

Wyjątkowy gość specjalny w "MasterChef Nastolatki"

Wyjątkowy gość specjalny w "MasterChef Nastolatki"

Nazywają go "trudnym aktorem". Jaki naprawdę jest Sebastian Fabijański?

Nazywają go "trudnym aktorem". Jaki naprawdę jest Sebastian Fabijański?

Dbać trzeba nie tylko o włosy, ale i o skórę głowy. Jak to robić?
Materiał promocyjny

Dbać trzeba nie tylko o włosy, ale i o skórę głowy. Jak to robić?

"Łazienkowe przekleństwa" - zbawienna metoda czy szkodliwy trend? Psycholożka wyjaśnia

"Łazienkowe przekleństwa" - zbawienna metoda czy szkodliwy trend? Psycholożka wyjaśnia

Sposób na idealnie białe firanki i obrusy na święta - sprawdź, co trzeba zrobić

Sposób na idealnie białe firanki i obrusy na święta - sprawdź, co trzeba zrobić

"Hotel Paradise 8". Ola i Ada rozdają karty. Ich decyzja może mieć wpływ na Rajskie Rozdanie

"Hotel Paradise 8". Ola i Ada rozdają karty. Ich decyzja może mieć wpływ na Rajskie Rozdanie

Zatrzymaj pierwsze zmarszczki. Sprawdź, jak zapobiec starzeniu się skóry
Materiał promocyjny

Zatrzymaj pierwsze zmarszczki. Sprawdź, jak zapobiec starzeniu się skóry

Platforma streamingowa Max już w czerwcu. "Na tę chwilę czekaliśmy 2 lata"

Platforma streamingowa Max już w czerwcu. "Na tę chwilę czekaliśmy 2 lata"

Wiosna na wielkanocnym stole. Stwórz własne dekoracje

Wiosna na wielkanocnym stole. Stwórz własne dekoracje

Brak apetytu u osób starszych. Co robić, kiedy seniorzy przestają jeść?
Materiał promocyjny

Brak apetytu u osób starszych. Co robić, kiedy seniorzy przestają jeść?

Co i za ile kupimy do koszyka wielkanocnego?

Co i za ile kupimy do koszyka wielkanocnego?

Nie wiesz, jak rozmawiać ze swoim psem? Waszą komunikację poprawi Radek Ekwiński. Napisz do nas

Nie wiesz, jak rozmawiać ze swoim psem? Waszą komunikację poprawi Radek Ekwiński. Napisz do nas

To najczęstszy błąd w podawaniu żurku

To najczęstszy błąd w podawaniu żurku

Wybuchowy ekstrawertyk, a może cichy introwertyk? Poznaj numerologiczną 4

Wybuchowy ekstrawertyk, a może cichy introwertyk? Poznaj numerologiczną 4

Mateusz Hładki poprowadzi nowy program

Mateusz Hładki poprowadzi nowy program

Sprawdzony trik z TikToka. Jak sprytnie pokroić mango?

Sprawdzony trik z TikToka. Jak sprytnie pokroić mango?

E-sklep TVN. Co jest w ofercie? "Widzowie poczują się częścią czegoś większego"
Materiał promocyjny

E-sklep TVN. Co jest w ofercie? "Widzowie poczują się częścią czegoś większego"

Ile cukru jest w przekąskach dla dzieci? "Owoce się je, a nie pije"

Ile cukru jest w przekąskach dla dzieci? "Owoce się je, a nie pije"

Paulina Holtz oddała kuchnię. Ogłoszenie zamieściła na popularnej grupie

Paulina Holtz oddała kuchnię. Ogłoszenie zamieściła na popularnej grupie

Wielka przeprowadzka rodziny Clarke. "Najbardziej obawiamy się o Czarusia"

Wielka przeprowadzka rodziny Clarke. "Najbardziej obawiamy się o Czarusia"

Sanah szczerze o swoich lękach. Czego się obawia?

Sanah szczerze o swoich lękach. Czego się obawia?

9 tradycyjnych potraw na Wielkanoc - najlepsze przepisy

9 tradycyjnych potraw na Wielkanoc - najlepsze przepisy

Wakacje w maju – gdzie warto pojechać?

Wakacje w maju – gdzie warto pojechać?

Ola Żuraw-Świątek po 10 latach pogodziła się z mamą

Ola Żuraw-Świątek po 10 latach pogodziła się z mamą

#DzieńDobrywPolsce. Potrzebujesz interwencji Dzień Dobry TVN? Napisz do nas

#DzieńDobrywPolsce. Potrzebujesz interwencji Dzień Dobry TVN? Napisz do nas

Jak rozmawiać z dziećmi o ukrzyżowaniu Jezusa? "Mają prawo wiedzieć, że umieramy"

Jak rozmawiać z dziećmi o ukrzyżowaniu Jezusa? "Mają prawo wiedzieć, że umieramy"

Grupowa randka w "Hotelu Paradise 8". Ktoś złoży uczestnikom niezapowiedzianą wizytę

Grupowa randka w "Hotelu Paradise 8". Ktoś złoży uczestnikom niezapowiedzianą wizytę

Beata Ścibakówna skrytykowała zachowanie młodych aktorów

Beata Ścibakówna skrytykowała zachowanie młodych aktorów

Nauczycielka, która nie stawia stopni. "Obawiałam się bardziej reakcji rodziców niż uczniów"

Nauczycielka, która nie stawia stopni. "Obawiałam się bardziej reakcji rodziców niż uczniów"