Prognozowanie, czyli poznawanie przyszłości. Cel, charakter i metody prognozowania

 Compassionate Eye Foundation/Robert Daly/Getty Images
Compassionate Eye Foundation/Robert Daly/Getty Images
Prognozowanie to działanie mające na celu przewidzenie, zaprojektowanie przyszłego stanu badanego przedmiotu w odniesieniu do stanu historycznego. Metody prognozowania obejmują zaawansowane działania statystyczne i matematyczne. Często wykorzystuje się średnią kroczącą, a także metody naiwne prognozowania.

Przedmiotem prognozowania może być wszystko to, co jest mierzalne i zmienne. Z tego powodu można wyróżnić tak wiele rodzajów tego typu badań – np. prognozowanie sprzedaży (podaży), prognozowanie popytu czy prognozowanie zatrudnienia (i stopy bezrobocia). Prognozy ekonomiczne są najbardziej rozwiniętym typem prognoz, co nie oznacza, że zawsze się sprawdzają.

Prognozowanie ekonomiczne i gospodarcze – znaczenie i definicje

Choć każdy z pewnością spotkał się z terminem "prognozowanie", nie każdy pewnie wie, na czym ono polega i jak bardzo jest zróżnicowane. Przede wszystkim nie ma czegoś takiego, jak jedno prognozowanie – definicje są bowiem bardzo różne. O prognozowaniu jako procesie poznawczym, zwykle wykorzystującym metody ilościowe, liczbowe i narzędzia matematyczne (statystyczne), można mówić jako o zjawisku polegającym na próbie przewidywania przyszłości. W przeciwieństwie do symulacji prognozowanie jest rozwiązaniem bazowym – projekcją przyszłych zdarzeń, których wystąpienie, zdaniem prognosty, jest najbardziej prawdopodobne. W zależności jednak od tego, co jest przedmiotem prognozowania, wyróżnia się różne jego rodzaje, które różnią się m.in. używanymi do prognozowania metodami.

Zarówno jako umiejętność, jak i jako nauka, prognozowanie najbardziej rozwinięte jest w ramach ekonomii, ekonometrii i szeroko rozumianych analiz gospodarczych. Prognozowanie ekonomiczne dotyczyć może wielu wariantów. Z jednej strony wyróżniamy prognozowanie gospodarcze, które bada procesy gospodarcze. Jest to np. prognozowanie popytu, prognozowanie sprzedaży (podaży), a także prognozowanie zatrudnienia, czyli stopy bezrobocia. Prognozowanie ekonomiczne, które czasem bywa utożsamiane z gospodarczym, a synonimicznie określane także mianem prognozowania finansowego, różni się tym, że bada aspekty bardziej w skali makro i posługując się zwykle wyższym interwałem czasowym. Prognozy ekonomiczne mają z kolei często charakter komparatystyczny, czyli porównawczy, co wynika z powyższej tendencji do badania rzeczywistości makrospołecznej i dłuższego horyzontu czasowego badanych tendencji.

Co może być bezpośrednim przedmiotem prognozowania ekonomicznego? Odpowiedź na to pytanie brzmi: to zależy – przede wszystkim od celu badania. Naukowcy zajmują się m.in. prognozowaniem rzeczywistej siły gospodarczej państw, ekonometrycy i geopolitycy dokonują prognozowania siły poszczególnych państw, z kolei inwestorzy prognozowania finansowego siły relatywnej walut, co służy decyzjom inwestycyjnym. Jak więc widać, przedmiotem prognozowania może być wszystko to, co charakteryzuje się zmiennością i co może być mierzalne za pomocą znanych metod i narzędzi badawczych.

Z czego korzysta prognozowanie? Metody i modele

Modele i metody prognozowania są bardzo specjalistycznymi działaniami wymagającymi głębokiej znajomości zasad ekonometrii – ekonomii, statystyki i matematyki. Prognozowania przyjmują postać różnych wzorów matematycznych. Ich ocenę dokładności dokonuje się przez badania ex ante i/lub ex post – mierniki sprawdzające dokładność prognozy i jej trafność. Przy tworzeniu modeli prognostycznych wykorzystuje się takie elementy jakościowe, jak współczynniki determinacji, skorygowane współczynniki determinacji, średnie błędu szacunkowego, odchylenia standardowe i niestandardowe. Jedną z popularniejszych metod prognostycznych jest metoda średniej ruchomej (kroczącej) czy metody naiwne (prognozowanie zakładające, generalizując, brak zmian czynników określających wartość zmiennej prognozowanej).

Metody prognozowania sprzedaży lub np. zysków firm logistycznych mogą być identyczne. Na podstawie średniej kroczącej można m.in. zobaczyć, jaki jest poziom odchylenia stanu rzeczywistego względem historycznie ukształtowanej średniej i na tej podstawie prognozować powrót w przyszłości do wartości reprezentowanych przez średnią.

Prognozowanie sprzedaży w przedsiębiorstwie to jedna z najważniejszych czynności każdej dojrzałej firmy, która pragnie zoptymalizować swoje działanie. Na podstawie analizy wyników sprzedażowych można dojść do wielu rozwojowych dla firmy wniosków. Badania z zakresu prognozowania popytu i podaży dowiodły także istnienie m.in. tzw. efektu świętego Mikołaja i efektu stycznia – na skutek np. świąt w okresie tym odnotowuje się wzrost sprzedaży, zauważalny także w wysokości kursów spółek giełdowych.

Przy próbie dokonywania prognozowania warto korzystać z usystematyzowanej i sprawdzonej metodologii. Wyróżnia się 5 etapów prognozowania:

1. Formułowanie problemu.

2. Agregacja danych.

3. Dobór metody prognostycznej i jej zastosowanie.

4. Oceny wiarygodności stosowanych metod.

5. Prezentacja wyników.

Zobacz także:

Zobacz wideo: Prognozowanie trendów w modzie

Dzień Dobry TVN/x-news

Autor: Adrian Adamczyk

podziel się:

Pozostałe wiadomości

Wojciech Modest Amaro podzielił się rodzinną nowiną. "Piękny Aniołek już jest na świecie"

Wojciech Modest Amaro podzielił się rodzinną nowiną. "Piękny Aniołek już jest na świecie"

Kobiety hejtowane za wielodzietność.  "Odpieluszkowe zapalenie mózgu"  

Kobiety hejtowane za wielodzietność.  "Odpieluszkowe zapalenie mózgu"  

Zjadłam słynny żurek Magdy Gessler. Czy talerz zupy jest wart swojej ceny?

Zjadłam słynny żurek Magdy Gessler. Czy talerz zupy jest wart swojej ceny?

Siostry uratowały sklep dziadka. "To nie mogło się tak skończyć"

Siostry uratowały sklep dziadka. "To nie mogło się tak skończyć"

Marta Krupa o trudnym związku i powrocie do show-biznesu. "Byłam poniżana"

Marta Krupa o trudnym związku i powrocie do show-biznesu. "Byłam poniżana"

Nowy uczestnik wszedł do "Hotelu Paradise 8" i od razu namieszał

Nowy uczestnik wszedł do "Hotelu Paradise 8" i od razu namieszał

Serowe pyszności na Wielkanoc. Poznaj przepisy Andrzeja Polana na dania z serem długodojrzewającym
Materiał promocyjny

Serowe pyszności na Wielkanoc. Poznaj przepisy Andrzeja Polana na dania z serem długodojrzewającym

Tradycje wielkanocne - zwyczaje, ciekawostki i symbole Wielkanocy. Co powinno być w koszyczku wielkanocnym?

Tradycje wielkanocne - zwyczaje, ciekawostki i symbole Wielkanocy. Co powinno być w koszyczku wielkanocnym?

"Po Wielkanocy sałatkę jarzynową wyrzuca 68% Polaków". Znana dziennikarka radzi, co z niej zrobić

"Po Wielkanocy sałatkę jarzynową wyrzuca 68% Polaków". Znana dziennikarka radzi, co z niej zrobić

Wyjątkowe dania z drobiu na Wielkanoc (i nie tylko). Wypróbuj przepisy Matteo Brunettiego
Materiał promocyjny

Wyjątkowe dania z drobiu na Wielkanoc (i nie tylko). Wypróbuj przepisy Matteo Brunettiego

Ile jajek można zjeść w tygodniu? Ekspert rozwiewa wątpliwości

Ile jajek można zjeść w tygodniu? Ekspert rozwiewa wątpliwości

Księżna Kate wspierała ją w chorobie. Teraz 8-latka chce zrobić dla niej to samo. "Wyzdrowieje tak, jak ja"

Księżna Kate wspierała ją w chorobie. Teraz 8-latka chce zrobić dla niej to samo. "Wyzdrowieje tak, jak ja"

10 kroków dzieli Cię od udanej podróży. O tym należy pamiętać przy planowaniu wyjazdu
Materiał promocyjny

10 kroków dzieli Cię od udanej podróży. O tym należy pamiętać przy planowaniu wyjazdu

Klaudia El Dursi zabiera w podróże walizki z jedzeniem?

Klaudia El Dursi zabiera w podróże walizki z jedzeniem?

Ten składnik warto suplementować. "Odpowiada za to, że nasza skóra jest ładna, a włosy piękne"
Materiał promocyjny

Ten składnik warto suplementować. "Odpowiada za to, że nasza skóra jest ładna, a włosy piękne"

Wiosenny horoskop miłosny. Pojawią się emocjonalne burze i zawirowania

Wiosenny horoskop miłosny. Pojawią się emocjonalne burze i zawirowania

Czy epidemia opioidowa ma szansę dotrzeć do Polski? "4 lata temu nie mieliśmy żadnych przypadków"

Czy epidemia opioidowa ma szansę dotrzeć do Polski? "4 lata temu nie mieliśmy żadnych przypadków"

Polska ma własnego van Gogha. Ekspertyzy potwierdziły autentyczność obrazu

Polska ma własnego van Gogha. Ekspertyzy potwierdziły autentyczność obrazu

"Alkohol, przemoc, zaniedbania". Gabriela nie bała się pomóc maluchom

"Alkohol, przemoc, zaniedbania". Gabriela nie bała się pomóc maluchom

Potrawy wielkanocne, które zawładną świątecznym stołem. Przepisy Sebastiana Olmy
Materiał promocyjny

Potrawy wielkanocne, które zawładną świątecznym stołem. Przepisy Sebastiana Olmy

Marcin Prokop ma wyjątkową relację z bratem, lecz nie zawsze było kolorowo. "Zburzył mój spokój"

Marcin Prokop ma wyjątkową relację z bratem, lecz nie zawsze było kolorowo. "Zburzył mój spokój"

Obejrzałam dwa odcinki serialu "Klara". Każdy zna kogoś takiego, jak matka głównej bohaterki

Obejrzałam dwa odcinki serialu "Klara". Każdy zna kogoś takiego, jak matka głównej bohaterki

Sposób na wnętrze: Metamorfoza starej i niefunkcjonalnej kuchni. "To jest rewelacja"
Materiał promocyjny

Sposób na wnętrze: Metamorfoza starej i niefunkcjonalnej kuchni. "To jest rewelacja"

Sarah Ferguson wspiera Kate. Sama walczyła z dwoma typami raka

Sarah Ferguson wspiera Kate. Sama walczyła z dwoma typami raka

Wyjątkowy gość specjalny w "MasterChef Nastolatki"

Wyjątkowy gość specjalny w "MasterChef Nastolatki"

Nazywają go "trudnym aktorem". Jaki naprawdę jest Sebastian Fabijański?

Nazywają go "trudnym aktorem". Jaki naprawdę jest Sebastian Fabijański?

Dbać trzeba nie tylko o włosy, ale i o skórę głowy. Jak to robić?
Materiał promocyjny

Dbać trzeba nie tylko o włosy, ale i o skórę głowy. Jak to robić?

"Łazienkowe przekleństwa" - zbawienna metoda czy szkodliwy trend? Psycholożka wyjaśnia

"Łazienkowe przekleństwa" - zbawienna metoda czy szkodliwy trend? Psycholożka wyjaśnia

Sposób na idealnie białe firanki i obrusy na święta - sprawdź, co trzeba zrobić

Sposób na idealnie białe firanki i obrusy na święta - sprawdź, co trzeba zrobić

"Hotel Paradise 8". Ola i Ada rozdają karty. Ich decyzja może mieć wpływ na Rajskie Rozdanie

"Hotel Paradise 8". Ola i Ada rozdają karty. Ich decyzja może mieć wpływ na Rajskie Rozdanie

Zatrzymaj pierwsze zmarszczki. Sprawdź, jak zapobiec starzeniu się skóry
Materiał promocyjny

Zatrzymaj pierwsze zmarszczki. Sprawdź, jak zapobiec starzeniu się skóry

Platforma streamingowa Max już w czerwcu. "Na tę chwilę czekaliśmy 2 lata"

Platforma streamingowa Max już w czerwcu. "Na tę chwilę czekaliśmy 2 lata"

Wiosna na wielkanocnym stole. Stwórz własne dekoracje

Wiosna na wielkanocnym stole. Stwórz własne dekoracje

Brak apetytu u osób starszych. Co robić, kiedy seniorzy przestają jeść?
Materiał promocyjny

Brak apetytu u osób starszych. Co robić, kiedy seniorzy przestają jeść?

Co i za ile kupimy do koszyka wielkanocnego?

Co i za ile kupimy do koszyka wielkanocnego?

Nie wiesz, jak rozmawiać ze swoim psem? Waszą komunikację poprawi Radek Ekwiński. Napisz do nas

Nie wiesz, jak rozmawiać ze swoim psem? Waszą komunikację poprawi Radek Ekwiński. Napisz do nas

To najczęstszy błąd w podawaniu żurku

To najczęstszy błąd w podawaniu żurku

Wybuchowy ekstrawertyk, a może cichy introwertyk? Poznaj numerologiczną 4

Wybuchowy ekstrawertyk, a może cichy introwertyk? Poznaj numerologiczną 4

Mateusz Hładki poprowadzi nowy program

Mateusz Hładki poprowadzi nowy program

Sprawdzony trik z TikToka. Jak sprytnie pokroić mango?

Sprawdzony trik z TikToka. Jak sprytnie pokroić mango?

E-sklep TVN. Co jest w ofercie? "Widzowie poczują się częścią czegoś większego"
Materiał promocyjny

E-sklep TVN. Co jest w ofercie? "Widzowie poczują się częścią czegoś większego"

Ile cukru jest w przekąskach dla dzieci? "Owoce się je, a nie pije"

Ile cukru jest w przekąskach dla dzieci? "Owoce się je, a nie pije"

Paulina Holtz oddała kuchnię. Ogłoszenie zamieściła na popularnej grupie

Paulina Holtz oddała kuchnię. Ogłoszenie zamieściła na popularnej grupie

Wielka przeprowadzka rodziny Clarke. "Najbardziej obawiamy się o Czarusia"

Wielka przeprowadzka rodziny Clarke. "Najbardziej obawiamy się o Czarusia"

Sanah szczerze o swoich lękach. Czego się obawia?

Sanah szczerze o swoich lękach. Czego się obawia?

9 tradycyjnych potraw na Wielkanoc - najlepsze przepisy

9 tradycyjnych potraw na Wielkanoc - najlepsze przepisy

Wakacje w maju – gdzie warto pojechać?

Wakacje w maju – gdzie warto pojechać?

Ola Żuraw-Świątek po 10 latach pogodziła się z mamą

Ola Żuraw-Świątek po 10 latach pogodziła się z mamą

#DzieńDobrywPolsce. Potrzebujesz interwencji Dzień Dobry TVN? Napisz do nas

#DzieńDobrywPolsce. Potrzebujesz interwencji Dzień Dobry TVN? Napisz do nas

Jak rozmawiać z dziećmi o ukrzyżowaniu Jezusa? "Mają prawo wiedzieć, że umieramy"

Jak rozmawiać z dziećmi o ukrzyżowaniu Jezusa? "Mają prawo wiedzieć, że umieramy"

Grupowa randka w "Hotelu Paradise 8". Ktoś złoży uczestnikom niezapowiedzianą wizytę

Grupowa randka w "Hotelu Paradise 8". Ktoś złoży uczestnikom niezapowiedzianą wizytę

Beata Ścibakówna skrytykowała zachowanie młodych aktorów

Beata Ścibakówna skrytykowała zachowanie młodych aktorów

Nauczycielka, która nie stawia stopni. "Obawiałam się bardziej reakcji rodziców niż uczniów"

Nauczycielka, która nie stawia stopni. "Obawiałam się bardziej reakcji rodziców niż uczniów"