W przypadku terapii logopedycznej niezwykle istotny jest czas. Im wcześniej wykryje się zaburzenia mowy oraz ich źródło, tym skuteczniejsza będzie praca nad nimi. W tym celu robi się diagnozę logopedyczną. W diagnozie i terapii logopedycznej pomagają specjaliści – logopedzi i neurologopedzi.
Efektem dobrze przeprowadzonej diagnostyki jest rzeczowa opinia logopedyczna, na której opiera się dalsza praca z pacjentem.
Diagnoza i terapia logopedyczna
Zaburzenia mowy mają różne przyczyny. Istnieją też grupy ryzyka, w których występują one wyjątkowo często. Należą do nich wcześniaki, dzieci z ciąży o nieprawidłowym przebiegu lub z trudnościami okołoporodowymi. To też osoby dotknięte rozmaitymi zespołami genetycznymi czy zaburzeniami neurologicznymi, osoby ze spektrum autyzmu lub zespołem Aspergera, a także przejawiające opóźnienia w ogólnym rozwoju psychoruchowym. Konsultację logopedyczną zaleca się również dzieciom, które nie mają odruchu ssania, nadmiernie się ślinią lub często wysuwają język.
Diagnoza logopedyczna obejmuje zwykle od jednego do trzech spotkań – zależy to od stopnia złożoności problemu. Najważniejsze jest przeprowadzenie wywiadu – specjalista pyta o przebieg ciąży, porodu, rozwój psychoruchowy, sposób karmienia dziecka, a nawet przebyte choroby. Uzyskane informacje pomagają ustalić przyczynę występujących problemów i opracować plan terapii.
Oprócz wywiadu elementem diagnozy logopedycznej jest badanie mowy. To po prostu rozmowa z dzieckiem, która pozwala określić zasób słownictwa, umiejętność formułowania sensownych i gramatycznych wypowiedzi oraz zdolność do nawiązywania kontaktów. Specjalista przeprowadza też testy oraz obserwację. Wizyta diagnostyczna kończy się zwykle podsumowaniem, wystawieniem opinii logopedycznej, zaproponowaniem ewentualnej terapii.
Osobną kwestią jest diagnoza neurologopedyczna, która dotyczy osób z trudnościami spowodowanymi wyraźnymi dysfunkcjami neurologicznymi. Neurologopedia zajmuje się terapią zarówno dzieci, jak i dorosłych, którzy cierpią na afazję, dysfazję, anartrię, porażenie mózgowe, autyzm czy mutyzm. Są to zaburzenia mowy i języka wynikające z uszkodzeń w obrębie układu nerwowego.
Diagnoza logopedyczna dziecka przedszkolnego
Pierwszą diagnozę logopedyczną przeprowadza się bardzo często w przedszkolu. W tym wieku szybko rozwija się mowa, język bogaci się i doskonali, dziecko coraz sprawniej się komunikuje i coraz lepiej formułuje wypowiedzi.
Diagnoza logopedyczna dziecka w przedszkolu pozwala wykryć ewentualne wady. Zazwyczaj są to wady artykulacyjne, definiowane jako dyslalie. Dość często spotykany jest także zespół opóźnienia mowy (około 3% przypadków).
Opinia logopedyczna dziecka z dyslalią wieloraką
Dyslalia definiowana jest jako opóźnienie w opanowaniu języka. Dziecko nieprawidłowo wymawia jedną (dyslalia jednoraka) lub wiele głosek (dyslalia wieloraka), a czasem nie jest w stanie prawidłowo wypowiedzieć całego szeregu głosek. Mowa jest wtedy niezrozumiała.
Diagnoza logopedyczna dziecka z dyslalią pozwala wykryć, których głosek nie potrafi wymówić
i wskazać odpowiednie ćwiczenia poprawiające artykulację. Jeśli na przykład dziecko mówi „s” zamiast „sz”, usłyszymy „safa” zamiast „szafa”, a gdy używa „z” w miejscu „ż”, powie „zaba” albo „dzem”.
Diagnoza dziecka z dyslalią pozwala ustalić przyczynę nieprawidłowej artykulacji – często są to zaburzenia w pracy aparatu mowy lub rozwoju mowy. Terapia logopedyczna dyslalii przynosi skutki już po ok. 6 miesiącach.
Opinia logopedyczna – opóźniony rozwój mowy
Opóźniony rozwój mowy występuje wtedy, gdy dziecko później niż rówieśnicy przechodzi kolejne etapy. Jest to dość częste wśród dzieci przedszkolnych.
Diagnoza logopedyczna dziecka z opóźnionym rozwojem mowy ujawnia zwykle ubogi zasób słownictwa, nieprawidłową składnię, przedłużający się okres mowy dziecięcej, powolne mówienie, trudności w wypowiadaniu pełnych zdań. Dziecko mówi niewiele lub wcale. Słyszy natomiast dobrze i rozumie wszystkie polecenia. Dzięki terapii logopedycznej nadrabia braki językowe i dogania rówieśników.
Opinia logopedyczna dziecka z niedosłuchem
Podejmując się pracy z dzieckiem z wadą słuchu, logopeda powinien mieć na uwadze specyficzne zasady, jakimi należy się kierować w terapii takiego pacjenta. Niezwykle istotna jest sama diagnoza logopedyczna dziecka z niedosłuchem. Terapia ma w tym wypadku na celu rozbudzenie zainteresowania światem dźwięków poprzez dostarczanie dziecku bodźców słuchowych oraz stymulowanie umiejętności słyszenia.
Diagnoza logopedyczna dziecka z autyzmem
Specyficzny rodzaj terapii logopedycznej dotyczy dzieci z autyzmem lub zespołem Aspergera. Charakterystyczną cechą autyzmu jest opóźnienie lub brak rozwoju mowy. Mowa jest często stereotypowa, występują trudności w inicjowaniu rozmowy, brak zrozumienia przekazu rozmówcy, zaburzenia treści czy intonacji.
Diagnoza logopedyczna u dzieci z autyzmem ma na celu wskazanie tych nieprawidłowości i zaplanowanie konkretnych działań, które ułatwią nabycie umiejętności niezbędnych do porozumiewania się z innymi i relacji społecznych.
Zobacz też:
Jak pomóc dziecku w rozwoju mowy? Ekspert podaje konkretne ćwiczenia
Jąkanie można wyleczyć. Jak to zrobić? "Żeby pięknie mówić, trzeba dobrze oddychać"
Wady wymowy ma aż 70 proc. dzieci. "Leczenie trwa długo i wymaga dotarcia do źródła problemu"
Zobacz video: Wady wymowy – seplenienie. "Leczenie trwa długo i wymaga dotarcia do źródła problemu"
Autor: Adrian Adamczyk
Źródło zdjęcia głównego: Moment RF