Znaczące zmiany na rynku pracy i w sferze osobistej sprawiły, że mężczyźni stracili dominację i władzę. Czym jest kryzys męskości w kulturze współczesnej, jaka jest jego geneza oraz objawy?
Kryzys męskości: definicja
Kryzys męskości może być zdefiniowany jako zmiana męskich ról we współczesnej kulturze z typowo stereotypowych (jak macho i głowa domu) na nowe wzorce męskości. Wszystkie wzory zachowań, ubioru i sposobów życia, które występowały w kulturze europejskiej od kilkudziesięciu, a nawet kilkuset lat, przechodzą znaczną transformację. Mężczyzna niekoniecznie jest głową domu i głównym żywicielem rodziny. Mężczyźni wykonują także zawody typowo kobiece, zajmują się domem i dziećmi, gotują i sprzątają, podczas gdy ich partnerki lub żony robią biznesową karierę. Z drugiej strony wciąż są mężczyźni, którzy stawiają na tradycyjne i konserwatywne wartości i wolą poświęcić się roli pracującego męża.
>>> Zobacz także:
Co to jest feminizm? Jakie są jego rodzaje?
Tomasz Wania - kim jest polski gwiazdor brytyjskiego Big Brothera?
Pierwszy krok – czy inicjatywa zawsze należy do mężczyzny?
Wielkość penisa ma znaczenie? Obalamy mity na temat seksu
Geneza kryzysu męskości: główne przyczyny
Istnieje szereg przyczyn, które doprowadziły do kryzysu męskości:
- emancypacja kobiet;
- I i II wojna światowa, które niejako zmusiły kobiety do podjęcia różnych prac, nauki samodzielności i samowystarczalności;
- feminizm w pierwszej fazie, związany z uzyskaniem prawa do głosu, możliwością podjęcia pracy przez kobiety, równouprawnieniem;
- społeczeństwo konsumpcyjne, wymagające pracy obojga partnerów, głównie ze względów finansowych;
- wzrastające zapotrzebowanie na zawody typowo kobiece (opiekunka, przedszkolanka, nauczycielka, fryzjerka, kosmetyczka itp.);
- poczucie zagrożenia u mężczyzn, wywołane ruchami feministycznymi, które obecnie wiążą się nie tyle z równouprawnieniem, ile ze stawianiem kobiet na lepszej pozycji niż mężczyzn;
- swoboda seksualna kobiet;
- inne postrzeganie zdrad małżeńskich ze strony kobiet, których nie potępia się bardziej niż zdrad ze strony mężczyzn (kiedyś podwójna męska moralność była standardem);
- pojęcie „singielki” zamiast „starej panny”, które zmienia wizerunek samotnej kobiety nie tylko semantycznie, ale także praktycznie;
- ogólne zmiany gospodarcze;
- odnoszenie sukcesów zawodowych przez kobiety, ich wzrastające zarobki.
Kryzys męskości w kulturze współczesnej
W Polsce kryzys męskości prawdopodobnie jest mniej widoczny niż w krajach zachodnioeuropejskich. Spora część polskich kobiet (według badań nawet 55 proc.) nie pracuje zawodowo i poświęca się wychowaniu dzieci. Paradoksalnie sprzyja temu program rządowy, a także niskie płace oferowane przez pracodawców. W Polsce wciąż istnieje pewna różnica wynagrodzeń na tym samym stanowisku ze względu na płeć, chociaż należy zaznaczyć, że sporo firm kultywuje zasady równości, jeśli chodzi o zarobki. Dla niektórych badaczy, psychologów i socjologów kryzys męskości jest pojęciem stworzonym przez feministki, które chcą osiągnąć jeszcze więcej praw. Z drugiej strony pojawiają się następujące wskaźniki obiektywne, dotyczące kryzysu męskości w kulturze współczesnej:
- zmiana modelu rodziny: kobiety przejmują męskie role zawodowe, co może być postrzegane zarówno jako zjawisko korzystne (samowystarczalność, zarabianie, emerytura itp.), jak i niekorzystne (zdarza się, że kobiety oprócz pracy zawodowej na cały etat zajmują się dziećmi i domem, a mężczyźni „tylko” chodzą do pracy; tego typu sytuacja przyczynia się do kryzysu męskości, ale jednocześnie osłabia fizycznie kobiety i może wiązać się z nasilonym konfliktem praca-rodzina);
- zjawisko męskiej prostytucji oraz męskich utrzymanków;
- akceptacja mężczyzn homoseksualnych przez sporą część społeczeństwa, co z jednej strony jest pozytywnym aspektem związanym z tolerancją, a z drugiej strony może budzić niechęć mężczyzn heteroseksualnych i prowadzić do kryzysu;
- wzrastająca liczba samotnych mężczyzn, co wiąże się z emancypacją kobiet, które potrafią same zarobić na swoje utrzymanie i nie potrzebują już opieki mężczyzn;
- wzrastająca liczba panów przesadnie dbających o siebie.
Żyjemy obecnie w epoce, w której patriarchat ustępuje miejsca feminizmowi. Prawie każdy mężczyzna może zetknąć się z przejawami kryzysu męskości, bez względu na to, czy dotyczą go one osobiście, czy też nie. Zjawisko kryzysu męskości jest niekorzystne nie tylko dla mężczyzn, ale także dla kobiet. Mężczyźni stają się bardziej wycofani, depresyjni, smutni i czują się niepotrzebni. Te kobiety, które zauważają u swoich mężczyzn objawy kryzysu, powinny ich wspierać i wskazać męskie cechy, które wciąż są cenne. Powrót do modelu rodziny z XIX lub XX wieku nie jest już możliwy ani potrzebny. W kolejnych latach należy jednak wypracowywać taki model, który może być korzystny dla obu płci, równoważny, związany z równouprawnieniem mężczyzn i kobiet w społeczeństwie.
Według aktora Tomasza Ciachorowskiego kryzys męskości to mit, a przykładanie większej wagi do wyglądu nie dotyczy tylko mężczyzn, ale również kobiet:
Żyjemy w czasach, w których żyje wielu narcyzów - wśród mężczyzn i kobiet. I nie doszukiwałbym się tutaj jakiejś klasyfikacji ze względu na płeć.