Nie ulega jednak wątpliwości, że koszmary senne skutecznie psują humor i działają silnie stresogennie, uniemożliwiając odpoczynek. Jak im zaradzić? Kiedy je leczyć?
- >>> Zobacz także:
- Sen o córce – jakie jest jego znaczenie?
- Sennik „ucieczka”. Jak mamy rozumieć sen, w którym przed kimś uciekamy?
- Czy sen o wypadaniu włosów zawsze zwiastuje coś złego? Co sennik mówi o wypadających włosach?
Koszmary senne a faza snu
Sny, w których doświadcza się uczuć strachu, złości, bezradności, agresji czy lęku, są zwane koszmarami i dotyczą nawet 50 proc. naszej populacji. Zwykle przedstawiają one obrazy, w których zagrożone jest życie lub bezpieczeństwo osoby śniącej albo kogoś z jej otoczenia – np. utrata sprawności, wypadanie zębów, spadanie z wysokości, uciekanie przed wrogiem, bycie ofiarą przemocy, śmierć. Bardzo często też swoją treścią nawiązują do codziennego życia. Wywołujące stres koszmary pojawiają się zwykle w fazie głębokiego snu (REM). To właśnie wtedy występują szybkie ruchy gałek ocznych, a mózg podsuwa obrazy będące pewnego rodzaju zbitkiem doświadczeń, emocji i przeżyć. Z koszmaru zwykle budzimy się na skutek reakcji fizycznej naszego ciała. Może to być zarówno płacz, krzyk, jak i gwałtowne poruszenie się na łóżku. Co ciekawe, istnieje opinia, według której na koszmary senne częściej cierpią kobiety z powodu wahań hormonalnych zachodzących w organizmie.
Koszmary senne – przyczyny
Co sprawia, że koszmary spędzają nam sen z powiek? Czynnikiem, który wymienia się najczęściej, są traumatyczne wydarzenia z przeszłości. Dla jednych będzie to wypadek, dla innych upokorzenie, przykre doświadczenia z dzieciństwa, utrata bliskiej osoby czy nawet niepowodzenia w życiu osobistym. Lęki powodują, że odporność psychiczna jest dość niska. Przyczyną jest też przewlekły stres. Dlatego koszmary senne stanowią odzwierciedlenie emocji odczuwanych na jawie – naszych obaw, niepokoju czy strachu np. o zdrowie, wierność partnera, utratę sprawności lub przed jakąś osobistą porażką (m.in. brakiem pracy, domu czy finansów). Z tego względu koszmary mogą w pewnym sensie pomóc uporać się z problemami, przepracować traumę i nabrać dystansu.
Koszmary senne u dorosłych często są wynikiem zespołu stresu pourazowego. Doświadczają ich osoby, które były ofiarami przemocy w rodzinie lub molestowania. Silne traumy przekładające się na sny obserwuje się także u weteranów wojennych oraz osób, które brały udział w wypadku komunikacyjnym.
Skąd biorą się koszmary senne u dzieci? Przyczyną występowania tego zjawiska często jest niepokój wywołany rozwodem, kłótniami rodziców albo uraz psychiczny związany np. ze zmianą miejsca zamieszkania, przedszkola czy szkoły. Mogą one być także efektem przemęczenia lub zwiększonego napięcia. Zwykle pojawiają się u maluchów w wieku ok. 3 lat. Koszmary senne u nastolatków mogą zaś zaistnieć na skutek personalnych niepowodzeń lub być efektem dojrzewania. Pojawiają się też u przyszłych mam jako efekt obaw o zdrowie i bezpieczeństwo ich dziecka. Koszmary senne w ciąży są dość częstym zjawiskiem.
Leczenie koszmarów sennych
Nawracające koszmary, jeśli są procesem długofalowym, mogą powodować problemy ze zdrowiem. Osoba doświadczająca ich często cierpi na chroniczne zmęczenie i kłopoty z koncentracją. Do tego obawa przed złymi snami nasila strach przed zaśnięciem, co w konsekwencji prowadzi do bezsenności. Co zrobić, jeśli na jakimś etapie życia pojawiły się nawracające koszmary? Jak się ich pozbyć? Ciągłe koszmary senne mogą utrudniać życie, np. prowadzić do wykluczenia zawodowego ze względu na zmęczenie i słabą jakość pracy, a także powodować opóźniony refleks, który może przełożyć się na zwiększenie ryzyka wypadku na drodze. Dlatego warto zgłosić się do specjalisty, by ten pomógł uporać się z problemem. Kiedy leczyć koszmary senne? W przypadku dorosłych dobre efekty przynosi psychoterapia poznawczo-behawioralna, np. zmiana treści snu na pozytywną i jego wizualizacja, czyli tzw. technika próby wyobrażeniowej. Pomocne są także techniki relaksacyjne czy hipnoterapia. Jeśli metody te nie odnoszą dobrych rezultatów, a koszmary senne u dorosłych powodują np. napady lęku i paniki, należy wprowadzić leczenie farmakologiczne.
Jakie konsekwencje mogą przynieść powracające i nieleczone koszmary senne? Jednym ze skutków jest depresja. Niestety systematyczny stres w nocy oddziałuje także na codziennie funkcjonowanie, zakłócając czasami prawidłową ocenę sytuacji. Efektem powtarzających się koszmarów jest także nerwica i uzależnienia np. od alkoholu, narkotyków, środków nasennych czy uspokajających, ale także jedzenia (nocne podjadanie działa kojąco i przynosi chwilową ulgę, pomagając zwalczyć stres).
W przypadku złych snów u dzieci nie stosuje się leków. Jednak pomoc jest wskazana, jeżeli pojawiły się stany lękowe. Jak można zaradzić koszmarom sennym u dzieci? Leczenie polega najczęściej na tzw. interwencji behawioralnej.
Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN