Proces ubiegania się o przyznanie funkcji rodzica zastępczego wiąże się między innymi z koniecznością złożenia licznych dokumentów i odbycia szkolenia. Należy także spełniać pewne ściśle określone wymagania. Osoby, które chcą zostać rodziną zastępczą dla wnuczki lub rodzeństwa, mogą liczyć na nieco uproszczone procedury.
>>> Zobacz także:
Kto może stworzyć rodzinę zastępczą?
Dlaczego dzieci chore mają małe szanse na adopcję w Polsce?
"Ktokolwiek przyjmuje jedno z tych dzieci, mnie przyjmuje"
Rodzina zastępcza – zawodowa, niezawodowa czy spokrewniona?
W ramach tego rodzaju opieki wyróżniamy następujące typy:
- Rodzina zastępcza spokrewniona – tworzy ją małżeństwo lub osoba niepozostająca w związku małżeńskim, którą z dzieckiem łączą więzy krwi. W praktyce mogą to być wyłącznie dziadkowie lub rodzeństwo dziecka.
- Rodzina zastępcza niespokrewniona (niezawodowa) – tworzona przez małżeństwo lub osobę niepozostającą w związku małżeńskim, której z dzieckiem nie łączą więzy krwi. Mogą to być członkowie dalszej rodziny (np. ciotka dziecka) lub osoby zupełnie obce.
- Rodzina zastępcza zawodowa – tworzy ją małżeństwo lub osoba niepozostająca w związku małżeńskim, która podpisuje czteroletnią umowę z prezydentem RP, zgodnie z którą zobowiązuje się do sprawowania opieki nad wskazanymi dziećmi. Rodzice zastępczy zostają więc zatrudnieni jako pełnoetatowi opiekunowie małoletnich, których sytuacja rodzinna uniemożliwia pozostanie pod opieką biologicznych rodziców. Można wyróżnić trzy rodzaje rodziny zawodowej: zwykła (opieka zwykle nad trójką do szóstki dzieci), interwencyjna (trafiają do niej dzieci z interwencji, czyli odebrane rodzicom stosującym przemoc domową – ich pobyt trwa do 4 miesięcy), specjalistyczna (dla małoletnich niepełnosprawnych lub z problemami emocjonalnymi).
Każda rodzina zastępcza może liczyć na finansowanie, dzięki któremu możliwe jest zapewnienie dziecku odpowiednich warunków do rozwoju i zdobywania edukacji. Rodzina spokrewniona otrzymuje miesięczne wsparcie w wysokości minimum 660 zł, natomiast rodzina niespokrewniona oraz zawodowa – minimum 1000 zł. Dodatkowo rodzina zastępcza zawodowa uzyskuje wynagrodzenie w wysokości minimum 2000 zł. Przewiduje się także dodatki na dzieci niepełnosprawne oraz dofinansowania wypoczynku, utrzymania lokalu mieszkalnego i inne.
Wymagania wobec rodziców zastępczych
Art. 73 Ustawy o pomocy społecznej wyróżnia następujące wymogi wobec osób, które chcą ubiegać się o przyznanie funkcji rodziny zastępczej:
- wydanie rękojmi prawidłowego sprawowania roli rodziny zastępczej,
- korzystanie z pełni praw cywilnych i obywatelskich,
- stałe miejsce zamieszkania na terenie Polski,
- brak orzeczenia o ograniczeniu lub pozbawieniu władzy rodzicielskiej,
- stan zdrowia umożliwiający opiekę nad dziećmi,
- odpowiednie warunki finansowe (stałe źródło dochodów) i mieszkaniowe,
- pozytywna opinia ośrodka pomocy społecznej.
Jak zostać zawodową rodziną zastępczą w Polsce?
Osoby, które podjęły decyzję, że chcą zająć się opieką nad dziećmi w trudnej sytuacji życiowej na cały etat, powinny najpierw udać się do Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie lub regionalnego ośrodka adopcyjno-opiekuńczego. Tam zostaną poinformowani o procedurach i dokumentach, które są zobowiązani dostarczyć. Wiedząc, jak zostać zawodowym rodzicem zastępczym, wyrażają zgodę na dalsze postępowanie. Kolejnym krokiem jest wywiad środowiskowy, który ma na celu zbadanie, czy rodzina będzie dobrym otoczeniem dla dzieci. Pod uwagę bierze się warunki mieszkaniowe, osobowość, postawy i tryb życia kandydatów na rodziców zastępczych. Następnie nadchodzi czas na trzymiesięczny cykl szkoleń przygotowujących do nowej roli, a także badania psychologiczne. W przypadku uzyskania pozytywnej opinii rodzina zastępcza może zwrócić się do ośrodka adopcyjnego o przyznanie pierwszego dziecka lub dzieci do opieki. Po przyznaniu dziecka do opieki następuje wzajemne poznawanie się obu stron, a następnie postępowanie sądowe.
Jak zostać rodziną zastępczą dla wnuczki lub innego dziecka z rodziny?
Procedury starania się o przyznanie funkcji zawodowej rodziny zastępczej są jasno określone. Czasami jednak decyzja o wzięciu pod opiekę nieswojego dziecka wynika z pewnych życiowych zawirowań. Zdarza się, że bez opieki zostają dzieci spokrewnione – na przykład młodsze rodzeństwo lub wnuki, którymi rodzina chce się zająć. Jak zostać rodziną zastępczą spokrewnioną dla konkretnego dziecka? Procedury ubiegania się o przyznanie funkcji rodziny zastępczej są podobne, jednak istnieje kilka różnic. Przede wszystkim szkolenie można przejść po przygarnięciu małoletniego, tak by nie skazywać go na kilkumiesięczny okres oczekiwania w placówce. Przed uzyskaniem zaświadczenia kwalifikacyjnego w postępowaniu sądowym można liczyć na pomoc pracowników Centrum Pomocy Rodzinie.
Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN