Wielki Wóz – gwiazdy, które świecą najjaśniej. Gdzie ich szukać?

niebo, gwiazdy
Fot. penboy / Getty Images
Gwiazdy składające się na Wielki Wóz niesłusznie przez wiele osób są utożsamiane z Wielką Niedźwiedzicą. Chociaż świecą najjaśniej, to w rzeczywistości stanowią wyłącznie jej fragment. Gwiazdy Wielkiego Wozu są łatwe do znalezienia na niebie i to od ich odszukania rozpoczyna się właściwa przygoda z obserwowaniem gwiazdozbiorów. Wielki Wóz potrafi wskazać właściwie każdy. Szczególnie dobrze widoczne są jego tylne „koła” i środkowa część.

Wielki Wóz to gwiazdozbiór najbardziej widoczny z Ziemi i najjaśniejszy w obrębie całej Wielkiej Niedźwiedzicy. Od niego można rozpocząć obserwację Wielkiej Niedźwiedzicy. Gwiazdy Wielkiego Wozu wskazują także kierunek poszukiwań Gwiazdy Polarnej. Wyznaczają ją tylne „koła” Wielkiego Wozu, czyli gwiazdy Merak i Dubhe.

Więcej:

Gwiazdy Wielkiego Wozu a Wielka Niedźwiedzica

Wielki Wóz to siedem najjaśniejszych gwiazd Wielkiej Niedźwiedzicy. Jest to najlepiej widoczny gwiazdozbiór całego tego układu. Szczególnie dobra widoczność wiąże się z bardzo charakterystycznym i łatwym do odszukania układem. W niektórych krajach Wielki Wóz jest też nazywany „Wielką Chochlą” lub „Wielkim Rondlem”. „Dyszel” Wielkiego Wozu to gwiazdy składające się jednocześnie na ogon Wielkiej Niedźwiedzicy. Tylne „koła” Wielkiego Wozu można odnaleźć właściwie przez cały rok. O każdej porze nocy gwiazdy Wielkiego Wozu wskazują na Gwiazdę Polarną. Wielki Wóz to gwiazdy, które wciąż pomagają nocą zorientować się w terenie i wyznaczyć podstawowe kierunki.

Wielki Wóz – gwiazdy i ich znaczenie

Wielki Wóz to gwiazdy, które tworzą układ okołobiegunowy. Zagadką pozostaje, skąd wzięła się nazwa tego gwiazdozbioru. Wielu ludzi wyobraża go sobie jako wóz lub rydwan, choć w niektórych kulturach można spotkać wyobrażenie trumny lub mary, a także chochli lub rondla.

Łatwiej wytłumaczyć nazwę Wielkiej Niedźwiedzicy. Nazwa tego gwiazdozbioru miała przypominać o nimfie Kalisto, którą uwiódł Zeusa. Opiekunką Kalisto była Artemida, która swoją podopieczną ukarała śmiercią. Zeus, chcąc uczcić pamięć kochanki, przemienił Kalisto w niedźwiedzicę i umieścił na niebie. To z kolei wywołało zazdrość Hery, która przekonała innych bogów, by ten gwiazdozbiór nigdy nie mógł kąpać się w falach oceanu. Z tego też powodu Wielka Niedźwiedzica nigdy nie zachodzi za horyzont. Jedna z wersji legendy mówi także o tym, że Kalisto miała z Zeusem syna, Arkasa, który również został zamieniony w niedźwiedzia i tworzy gwiazdozbiór nazywany Małą Niedźwiedzicą (Małym Wozem). W starożytności wierzono, że te dwa niedźwiedzie obracają sferę niebieską.

Dawniej nieco inne było ułożenie obu gwiazdozbiorów, które przypominały położone naprzeciwko siebie układy. Dla starożytnych był to dowód istnienia precesji osi ziemskiej, a więc zjawiska zmiany kierunku jej obrotu.

Zobacz film: Plan kolonizacji Marsa. Źródło: Dzień Dobry TVN

Jak znaleźć gwiazdy Wielkiego Wozu?

Gwiazdy Wielkiego Wozu oficjalnie nie tworzą odrębnego gwiazdozbioru. Wielki Wóz to tzw. asteryzm, czyli powszechnie rozpoznawalny układ, który jednak nie jest zaliczany do oficjalnych gwiazdozbiorów. Wielki Wóz to po prostu siedem najjaśniejszych gwiazd Wielkiej Niedźwiedzicy.

Najdalej wysunięta gwiazda układu to Alkaloid. Środkowa gwiazda w „dyszlu” Wielkiego Wozu to Mizar (Pas), za nią sytuuje się Alioth. Bardzo blisko gwiazdy Mizar znajduje się mała gwiazda Alkor. W rzeczywistości Mizar jest układem sześciu gwiazd, które krążą wokół wspólnego środka ciężkości. Na przednie „koła” składają się gwiazdy Megrez i Phecda.

Tylne koła Wielkiego Wozu to gwiazdy Merak i Dubhe. To one wskazują Gwiazdę Polarną. Najciekawszy w układzie Wielkiego Wozu jest sam ruch gwiazd. Pięć z nich (i Alkor zaliczany do Mizara) porusza się w tym samym kierunku, natomiast Dubhe i Alkaloid w przeciwnym.

Ten podwójny ruch sprawia, że kształt Wielkiego Wozu z czasem ulega zmianie. Ta metamorfoza widoczna jest jednak dopiero po upływie kilkudziesięciu tysięcy lat.

Najjaśniejszą gwiazdą Wielkiego Wozu jest Alioth, o jasności zmiennej od 1,68 do 1,78. Gwiazdy Wielkiego Wozu, z wyjątkiem Dubhe i Alkaida, przemieszczają się razem. W wędrówce towarzyszą im inne, mniejsze gwiazdy tego rejonu nieba. Razem tworzą one tzw. Strumień Niedźwiedzicy, czyli gromadę gwiazd poruszającą się w tym samym kierunku. Z tego też powodu charakterystycznym zjawiskiem dla Wielkiej Niedźwiedzicy jest dziwnie długi ogon.

Po rozpoznaniu Wielkiego Wozu można zacząć poszukiwania Małego Wozu, Gwiazdy Polarnej oraz gwiazdozbioru Oriona.

Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN

podziel się:

Pozostałe wiadomości

Wojciech Modest Amaro podzielił się rodzinną nowiną. "Piękny Aniołek już jest na świecie"

Wojciech Modest Amaro podzielił się rodzinną nowiną. "Piękny Aniołek już jest na świecie"

Kobiety hejtowane za wielodzietność.  "Odpieluszkowe zapalenie mózgu"  

Kobiety hejtowane za wielodzietność.  "Odpieluszkowe zapalenie mózgu"  

Zjadłam słynny żurek Magdy Gessler. Czy talerz zupy jest wart swojej ceny?

Zjadłam słynny żurek Magdy Gessler. Czy talerz zupy jest wart swojej ceny?

Siostry uratowały sklep dziadka. "To nie mogło się tak skończyć"

Siostry uratowały sklep dziadka. "To nie mogło się tak skończyć"

Marta Krupa o trudnym związku i powrocie do show-biznesu. "Byłam poniżana"

Marta Krupa o trudnym związku i powrocie do show-biznesu. "Byłam poniżana"

Nowy uczestnik wszedł do "Hotelu Paradise 8" i od razu namieszał

Nowy uczestnik wszedł do "Hotelu Paradise 8" i od razu namieszał

Serowe pyszności na Wielkanoc. Poznaj przepisy Andrzeja Polana na dania z serem długodojrzewającym
Materiał promocyjny

Serowe pyszności na Wielkanoc. Poznaj przepisy Andrzeja Polana na dania z serem długodojrzewającym

Tradycje wielkanocne - zwyczaje, ciekawostki i symbole Wielkanocy. Co powinno być w koszyczku wielkanocnym?

Tradycje wielkanocne - zwyczaje, ciekawostki i symbole Wielkanocy. Co powinno być w koszyczku wielkanocnym?

"Po Wielkanocy sałatkę jarzynową wyrzuca 68% Polaków". Znana dziennikarka radzi, co z niej zrobić

"Po Wielkanocy sałatkę jarzynową wyrzuca 68% Polaków". Znana dziennikarka radzi, co z niej zrobić

Wyjątkowe dania z drobiu na Wielkanoc (i nie tylko). Wypróbuj przepisy Matteo Brunettiego
Materiał promocyjny

Wyjątkowe dania z drobiu na Wielkanoc (i nie tylko). Wypróbuj przepisy Matteo Brunettiego

Ile jajek można zjeść w tygodniu? Ekspert rozwiewa wątpliwości

Ile jajek można zjeść w tygodniu? Ekspert rozwiewa wątpliwości

Księżna Kate wspierała ją w chorobie. Teraz 8-latka chce zrobić dla niej to samo. "Wyzdrowieje tak, jak ja"

Księżna Kate wspierała ją w chorobie. Teraz 8-latka chce zrobić dla niej to samo. "Wyzdrowieje tak, jak ja"

10 kroków dzieli Cię od udanej podróży. O tym należy pamiętać przy planowaniu wyjazdu
Materiał promocyjny

10 kroków dzieli Cię od udanej podróży. O tym należy pamiętać przy planowaniu wyjazdu

Klaudia El Dursi zabiera w podróże walizki z jedzeniem?

Klaudia El Dursi zabiera w podróże walizki z jedzeniem?

Ten składnik warto suplementować. "Odpowiada za to, że nasza skóra jest ładna, a włosy piękne"
Materiał promocyjny

Ten składnik warto suplementować. "Odpowiada za to, że nasza skóra jest ładna, a włosy piękne"

Wiosenny horoskop miłosny. Pojawią się emocjonalne burze i zawirowania

Wiosenny horoskop miłosny. Pojawią się emocjonalne burze i zawirowania

Czy epidemia opioidowa ma szansę dotrzeć do Polski? "4 lata temu nie mieliśmy żadnych przypadków"

Czy epidemia opioidowa ma szansę dotrzeć do Polski? "4 lata temu nie mieliśmy żadnych przypadków"

Polska ma własnego van Gogha. Ekspertyzy potwierdziły autentyczność obrazu

Polska ma własnego van Gogha. Ekspertyzy potwierdziły autentyczność obrazu

"Alkohol, przemoc, zaniedbania". Gabriela nie bała się pomóc maluchom

"Alkohol, przemoc, zaniedbania". Gabriela nie bała się pomóc maluchom

Potrawy wielkanocne, które zawładną świątecznym stołem. Przepisy Sebastiana Olmy
Materiał promocyjny

Potrawy wielkanocne, które zawładną świątecznym stołem. Przepisy Sebastiana Olmy

Marcin Prokop ma wyjątkową relację z bratem, lecz nie zawsze było kolorowo. "Zburzył mój spokój"

Marcin Prokop ma wyjątkową relację z bratem, lecz nie zawsze było kolorowo. "Zburzył mój spokój"

Obejrzałam dwa odcinki serialu "Klara". Każdy zna kogoś takiego, jak matka głównej bohaterki

Obejrzałam dwa odcinki serialu "Klara". Każdy zna kogoś takiego, jak matka głównej bohaterki

Sposób na wnętrze: Metamorfoza starej i niefunkcjonalnej kuchni. "To jest rewelacja"
Materiał promocyjny

Sposób na wnętrze: Metamorfoza starej i niefunkcjonalnej kuchni. "To jest rewelacja"

Sarah Ferguson wspiera Kate. Sama walczyła z dwoma typami raka

Sarah Ferguson wspiera Kate. Sama walczyła z dwoma typami raka

Wyjątkowy gość specjalny w "MasterChef Nastolatki"

Wyjątkowy gość specjalny w "MasterChef Nastolatki"

Nazywają go "trudnym aktorem". Jaki naprawdę jest Sebastian Fabijański?

Nazywają go "trudnym aktorem". Jaki naprawdę jest Sebastian Fabijański?

Dbać trzeba nie tylko o włosy, ale i o skórę głowy. Jak to robić?
Materiał promocyjny

Dbać trzeba nie tylko o włosy, ale i o skórę głowy. Jak to robić?

"Łazienkowe przekleństwa" - zbawienna metoda czy szkodliwy trend? Psycholożka wyjaśnia

"Łazienkowe przekleństwa" - zbawienna metoda czy szkodliwy trend? Psycholożka wyjaśnia

Sposób na idealnie białe firanki i obrusy na święta - sprawdź, co trzeba zrobić

Sposób na idealnie białe firanki i obrusy na święta - sprawdź, co trzeba zrobić

"Hotel Paradise 8". Ola i Ada rozdają karty. Ich decyzja może mieć wpływ na Rajskie Rozdanie

"Hotel Paradise 8". Ola i Ada rozdają karty. Ich decyzja może mieć wpływ na Rajskie Rozdanie

Zatrzymaj pierwsze zmarszczki. Sprawdź, jak zapobiec starzeniu się skóry
Materiał promocyjny

Zatrzymaj pierwsze zmarszczki. Sprawdź, jak zapobiec starzeniu się skóry

Platforma streamingowa Max już w czerwcu. "Na tę chwilę czekaliśmy 2 lata"

Platforma streamingowa Max już w czerwcu. "Na tę chwilę czekaliśmy 2 lata"

Wiosna na wielkanocnym stole. Stwórz własne dekoracje

Wiosna na wielkanocnym stole. Stwórz własne dekoracje

Brak apetytu u osób starszych. Co robić, kiedy seniorzy przestają jeść?
Materiał promocyjny

Brak apetytu u osób starszych. Co robić, kiedy seniorzy przestają jeść?

Co i za ile kupimy do koszyka wielkanocnego?

Co i za ile kupimy do koszyka wielkanocnego?

Nie wiesz, jak rozmawiać ze swoim psem? Waszą komunikację poprawi Radek Ekwiński. Napisz do nas

Nie wiesz, jak rozmawiać ze swoim psem? Waszą komunikację poprawi Radek Ekwiński. Napisz do nas

To najczęstszy błąd w podawaniu żurku

To najczęstszy błąd w podawaniu żurku

Wybuchowy ekstrawertyk, a może cichy introwertyk? Poznaj numerologiczną 4

Wybuchowy ekstrawertyk, a może cichy introwertyk? Poznaj numerologiczną 4

Mateusz Hładki poprowadzi nowy program

Mateusz Hładki poprowadzi nowy program

Sprawdzony trik z TikToka. Jak sprytnie pokroić mango?

Sprawdzony trik z TikToka. Jak sprytnie pokroić mango?

E-sklep TVN. Co jest w ofercie? "Widzowie poczują się częścią czegoś większego"
Materiał promocyjny

E-sklep TVN. Co jest w ofercie? "Widzowie poczują się częścią czegoś większego"

Ile cukru jest w przekąskach dla dzieci? "Owoce się je, a nie pije"

Ile cukru jest w przekąskach dla dzieci? "Owoce się je, a nie pije"

Paulina Holtz oddała kuchnię. Ogłoszenie zamieściła na popularnej grupie

Paulina Holtz oddała kuchnię. Ogłoszenie zamieściła na popularnej grupie

Wielka przeprowadzka rodziny Clarke. "Najbardziej obawiamy się o Czarusia"

Wielka przeprowadzka rodziny Clarke. "Najbardziej obawiamy się o Czarusia"

Sanah szczerze o swoich lękach. Czego się obawia?

Sanah szczerze o swoich lękach. Czego się obawia?

9 tradycyjnych potraw na Wielkanoc - najlepsze przepisy

9 tradycyjnych potraw na Wielkanoc - najlepsze przepisy

Wakacje w maju – gdzie warto pojechać?

Wakacje w maju – gdzie warto pojechać?

Ola Żuraw-Świątek po 10 latach pogodziła się z mamą

Ola Żuraw-Świątek po 10 latach pogodziła się z mamą

#DzieńDobrywPolsce. Potrzebujesz interwencji Dzień Dobry TVN? Napisz do nas

#DzieńDobrywPolsce. Potrzebujesz interwencji Dzień Dobry TVN? Napisz do nas

Jak rozmawiać z dziećmi o ukrzyżowaniu Jezusa? "Mają prawo wiedzieć, że umieramy"

Jak rozmawiać z dziećmi o ukrzyżowaniu Jezusa? "Mają prawo wiedzieć, że umieramy"

Grupowa randka w "Hotelu Paradise 8". Ktoś złoży uczestnikom niezapowiedzianą wizytę

Grupowa randka w "Hotelu Paradise 8". Ktoś złoży uczestnikom niezapowiedzianą wizytę

Beata Ścibakówna skrytykowała zachowanie młodych aktorów

Beata Ścibakówna skrytykowała zachowanie młodych aktorów

Nauczycielka, która nie stawia stopni. "Obawiałam się bardziej reakcji rodziców niż uczniów"

Nauczycielka, która nie stawia stopni. "Obawiałam się bardziej reakcji rodziców niż uczniów"