W ostatnich latach nerwica stała się jednym z najczęściej występujących zaburzeń psychicznych. Może wystąpić u kobiet i mężczyzn w każdym wieku, niezależnie od rodzaju wykonywanej pracy i statusu społecznego. Jej objawy utrudniają codzienne funkcjonowanie i powodują dyskomfort. Wiedza, jak się pozbyć nerwicy i gdzie szukać pomocy, pozwoli polepszyć komfort życia.
Co to jest nerwica?
Zgodnie z definicją Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), nerwica (w fachowej nomenklaturze obecnie obowiązująca nazwa to zaburzenia lękowe) to zaburzenie psychiczne, które nie ma żadnego podłoża organicznego, a pacjent zdaje sobie sprawę, że występujące symptomy mają charakter chorobowy. Jego zachowanie może być nieznacznie zaburzone, jednak mieści się w normach społecznych, a ocena realności przeżyć nie jest zakłócona. Zaburzenia nerwicowe to niejednolita grupa schorzeń. Jej objawy są różnorodne i w większości zależą od osobowości chorego, dlatego nie dla wszystkich pacjentów jest jasne, po czym poznać nerwicę. Jednak wspólnym mianownikiem jest przewlekłe uczucie lęku odczuwanego lub domniemanego (powstającego na podstawie wyobrażeń, a nie faktycznego zagrożenia).
Z powodu dużej ilości dolegliwości somatycznych nie zawsze jest łatwo rozpoznać nerwicę, a osoba chora musi odwiedzić zwykle kilku specjalistów i wykonać szereg badań zanim otrzyma prawidłową diagnozę. Przyczyny nie zostały do końca zbadane. Uważa się, że za powstanie nerwicy odpowiedzialny jest przewlekły stres, urazy psychiczne, presja, konflikt wewnętrzny między swoimi odczuciami a rolą społeczną.
Ze względu na różnorodność zaburzenia, wyróżnia się kilka typów nerwic (podział według Antoniego Kępińskiego):
· nerwica lękowa, czyli różnego rodzaju fobie;
· nerwica neurasteniczna, w której występuje nadmierne uczucie zmęczenia i spowolnienie procesów poznawczych;
· nerwica hipochondryczna, czyli odczuwanie różnego rodzaju objawów i wmawianie sobie choroby;
· nerwica depresyjna związana ze stałym obniżeniem nastroju;
· nerwica anankastyczna (nerwica natręctw) związana z wewnętrznym przymusem wykonywania jakiś czynności;
· nerwica histeryczna polegająca na przesadnej ekspresji siebie.
Jak rozpoznać nerwicę?
Objawy zaburzeń nerwicowych różnią się w zależności od ich typu oraz osobowości osoby chorej. Rozpoznanie nerwicy lękowej, anankastycznej czy hipochondrycznej zawsze opiera się na podstawowym kryterium, jakim jest występowanie silnego lęku (stałego, wolnopłynącego lub napadowego), który determinuje pozostałe symptomy:
· zaburzenia emocji: niepokój, apatia, brak motywacji, niezdolność do odczuwania przyjemności, przygnębienie, chwiejność emocjonalna, napięcie, zdenerwowanie, poirytowanie;
· zaburzenia funkcji poznawczych: trudności w skupieniu uwagi, niezdolność do zapamiętywania i przypominania sobie niektórych rzeczy, pojawienie się natrętnych myśli;
· objawy somatyczne: zaburzenia snu, ból (głowy, pleców, żołądka, w klatce piersiowej), kołatanie serca, drżenie rąk, uderzenia gorąca, trudności z oddychaniem, nadwrażliwość na bodźce, zaburzenia seksualne, brak czucia, nieprawidłowości w funkcjonowaniu narządów.
Objawy somatyczne, zwłaszcza te występujące w obrębie klatki piersiowej, często wzbudzają niepokój. Warto wiedzieć, jak odróżnić zawał od nerwicy, aby zachować spokój i poczuć się lepiej. Ból zawałowy jest bardzo silny, dławiący i zlokalizowany za mostkiem. Niekiedy promieniuje także do lewej ręki i żuchwy. Nie ustępuje po odpoczynku i trwa dłużej niż 20 minut. Pojawia się panika, strach przed śmiercią. Skóra jest blada i mokra od potu.
Jak rozpoznać nerwicę u dziecka?
Nerwica może wystąpić także u dzieci. Objawia się ona silnymi napadami lęku (wraz z trudnościami w oddychaniu i kołataniem serca), zaburzeniami snu, przewlekłym bólem brzucha, rozdrażnieniem, nadmiernym poceniem się, moczeniem w nocy, niechęcią przed przebywaniem wśród obcych ludzi, mutyzmem (dziecko przestaje mówić). Niekiedy pojawiają się także natrętne myśli i wewnętrzny przymus wykonywania pewnych czynności (nerwica natręctw). U najmłodszych pojawia się lęk separacyjny: strach przed rozstaniem (nawet chwilowym) z najbliższymi.
Rozpoznanie nerwicy u dziecka opiera się na obserwacji występujących objawów, zachowania dziecka i jego nastroju. Podstawą jest także wykonanie badań diagnostycznych w celu wykluczenia innych chorób i rozmowa dziecka z psychologiem.
Leczenie nerwicy
Leczenie nerwicy zależy od jej typu. Najważniejszym elementem terapii jest współpraca z psychologiem - indywidualna lub grupowa. Konieczne jest nauczenie się zmiany nastawienia do życia, odwrócenia uwagi od lęku i umiejętności radzenia sobie ze stresem. W cięższych przypadkach, kiedy zaburzenie utrudnia codzienne funkcjonowanie, psychiatra może zadecydować o włączeniu środków farmakologicznych, najczęściej z grupy antydepresantów.
Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN