Osoba, u której pojawi się hipomania lub mania zwykle nie dostrzega u siebie żadnych zaburzeń, uważa się za osobę zdrową, a wręcz nawet ocenia swoje zdrowie i wydajność za ponadprzeciętne. W większości przypadków chorzy określają stan, w którym się znajdują za przyjemny, czasem nawet euforyczny . Przez pewien okres również otoczenie nie dostrzega choroby. Osobom postronnym wydaje się, że dana osoba ma po prostu dużo siły i zapału do realizacji różnego rodzaju zadań. Bywa, że ludzie przejawiający zaburzenia maniakalne są wysoko ocenianymi pracownikami i czasem budzą nawet zazdrość ze strony otoczenia. Utrudnia to i opóźnia wdrożenie diagnostyki i leczenia, ze względu na to, iż pacjenci pozostają obojętni na uwagi najbliższych i nie dostrzegają swojej choroby.
Hipomania i mania - przyczyny
Jako jedną z hipotez pojawienia się hipomanii czy manii brany jest pod uwagę wzrost aktywności serotoniny oraz noradrenaliny (przekaźniki układu nerwowego). Czynnikami przyczyniającymi się do rozwoju zaburzeń są też niektóre grupy chorób somatycznych. Zaliczamy do nich choroby infekcyjne, niezależnie od czynnika etiologicznego (bakterie, wirusy, grzyby). Kolejną są guzy nowotworowe łagodne i złośliwe, zwłaszcza w obrębie mózgowia. Urazy głowy, w których dochodzi do uszkodzenia okolicy skroniowej również mogą mieć wpływ na rozwój zaburzeń. Ponadto za manię i hipomanię mogą odpowiadać choroby degeneracyjne tkanki mózgowej - stwardnienie rozsiane, pląsawica Huntingtona. Ostatnią z grup chorych istotnych przy występowaniu manii i hipomanii są zaburzenia gospodarki hormonalnej, takie jak nieprawidłowa gospodarka hormonami tarczycy, zespół Cushinga.
Również stosowanie niektórych leków i środków psychoaktywnych może wywołać epizody maniakalne. Z narkotyków najczęściej mówimy o kokainie i amfetaminie. Natomiast za dolegliwości odpowiadają też niektóre leki przeciwwirusowe i przeciwmalaryczne.
Czasem zdarza się, że do rozwoju objawów przyczyniają się działania psychiatrów. Przykładem jest wystąpienie hipomanii lub manii w trakcie leczenia przeciwdepresyjnego fazy depresyjnej choroby afektywnej dwubiegunowej.
Hipomania, mania - objawy
Objawy hipomanii i manii są takie same, a różnicą jest jedynie nasilenie ich intensywności. Hipomania to zaburzenie o łagodniejszym przebiegu, rzadko powodujące dezorganizację życia codziennego chorego, w przeciwieństwie do manii. Wystąpienie epizodu maniakalnego przejawia się podwyższonym nastrojem, czasem euforią i poczuciem podniecenia, szczęścia, które często bywa nieadekwatne do sytuacji. Charakterystyczna jest również szybka mowa, czasem może być ona odbierana jako przymus mówienia, pojawia się natłok myśli, które ciężko skonkretyzować. Myślenie chorego jest nieskładne i nielogiczne, jednocześnie pozbawione krytycyzmu. Osoby takie mają skłonność do ryzykownych zachowań (nieracjonalne inwestycje finansowe, przypadkowe kontakty seksualne) i poczucia mocy, które może wywołać irracjonalne zachowania (np. skok z dachu budynku, bardzo szybka jazda samochodem). Poza tym pojawiają się zaburzenia rytmu dobowego, polegające na zmniejszeniu potrzeby snu, aż do bezsenności.
Hipomania, mania - leczenie
W leczeniu afektywnych zaburzeń nastroju podstawową rolę odgrywa farmakoterapia. Podawane są leki stabilizujące nastrój (sole litu) oraz przeciwpadaczkowe (np. kwas walproinowy). W przypadku konieczności szybkiego opanowania zaburzeń zachowania w początkowym okresie leczenia manii stosuje się typowe leki przeciwpsychotyczne. W celu opanowania euforycznego nastroju i wahań rytmu dobowego stosuje się benzodiazepiny.
Epizody maniakalne zwłaszcza z objawami wytwórczymi (omamy, urojenia) wymagają leczenia szpitalnego - w związku z brakiem współpracy ze strony chorego, często skuteczne leczenie w warunkach ambulatoryjnych jest niemożliwe.
Niezwykle istotne jest regularne przyjmowanie leków zarówno w czasie epizodów choroby, jak i między nimi.
Równie ważne jest leczenie psychoterapeutyczne. Efekty przynosi terapia poznawczo-behawioralna, która poprawia dostrzeżenie i utrzymywanie związku między myśleniem a zachowaniem. Psychoterapia powinna być prowadzona również w okresach remisji, co zmniejsza ryzyko wystąpienia kolejnych epizodów choroby.
Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN