- Grzyby rurkowe – czy warto zbierać?
- Grzyby rurkowe trujące – rodzaje
- Jak wyglądają grzyby rurkowe niejadalne?
Trujące grzyby rurkowe to przede wszystkim borowik szatański i purpurowy. Inne rodzaje to grzyby rurkowe niejadalne, które są niekiedy zbierane przez wytrawnych zbieraczy. Te okazy są albo niesmaczne, albo w wersji surowej wykazują właściwości trujące.
Grzyby rurkowe – czy warto zbierać?
Grzyby rurkowe to jedne z najpopularniejszych rodzajów grzybów kapeluszowych. Wśród nich znajdziemy okazy takie jak prawdziwki, borowiki, podgrzybki, koźlarze, maślaki i wiele innych. Są bardzo popularnym i cenionym składnikiem potraw domowych i restauracyjnych. Grzyby rurkowe poleca się szczególnie początkującym grzybiarzom, ponieważ w tej grupie grzybów nie ma okazów tak silnie (śmiertelnie) trujących, jak w przypadku owocników z blaszkami, np. muchomor sromotnikowy. Grzyby rurkowe trujące mają kilka odmian, a ich występowanie – szczególnie w Polsce – jest bardzo rzadkie, co zmniejsza prawdopodobieństwo pomyłki. Z kolei grzyby rurkowe niejadalne (lekko trujące) niekiedy spożywa się po wstępnym ugotowaniu, choć nie jest to praktyka zalecana. Zjedzenie ich w stanie surowym nie wywołuje silnego zatrucia, a jedynie problemy z układem pokarmowym – wymioty czy biegunkę.
Grzyby rurkowe trujące – rodzaje
Jeśli chodzi o okazy, których powinniśmy unikać, a więc grzyby rurkowe trujące i rodzaje , które można spotkać w Polskich lasach to przede wszystkim:
· Borowik szatański – nie można go spożywać nawet po obróbce termicznej. Jest gatunkiem bardzo rzadkim, zagrożonym wyginięciem i podlega ścisłej ochronie. Trujące grzyby rurkowe w postaci borowika szatańskiego można spotkać szczególnie pod dębami i bukami w Europie, Maroko czy USA. Rośnie na przełomie późnego lata – lipca, sierpnia i września. Kapelusz grzyba jest dość duży, maksymalnie może mieć 25 cm średnicy. Jego kolor zmienia się wraz z wiekiem, może być zarówno szary, lekko żółty, a nawet zielonkawy. Powierzchnia jest gruba i sucha, nie oddziela się od kapelusza. Wewnętrzne rurki mają odcień żółty lub oliwkowy, po uszkodzeniu zmieniają kolor na siny. Trzon ma kształt kulisty, ma różne kolory, które zależą od wysokości grzyba – u góry trzon jest żółty, niżej różowy, na dole brązowy. Jego powierzchnia złożona jest z różowej siateczki. Miąższ po uszkodzeniu zmienia odcień na błękitny. Spożycie tego grzyba grozi podrażnieniem układu pokarmowego.
· Borowik purpurowy – tak, jak borowik szatański, jest okazem bardzo rzadkim, zagrożonym wyginięciem i lubiącym podobne miejsca (dęby, buki). Kapelusz może mieć do 20 cm średnicy. Ma zaokrąglony kształt, który później zmienia się wraz z wiekiem w płaski. Może mieć odcień biały, żółty lub brązowy. Brzegi niekiedy czerwonawe, u młodych borowików występują w formie podwiniętej. Rurki wygięte przy trzonie są w kolorze żółtym lub zielonym. Trzon grzyba walcowaty lub kulisty, na powierzchni ma widoczną siateczkę w różnych kolorach czerwieni.
· Borowik ponury – ma działanie silnie trujące w postaci surowej, choć niektórzy spożywają go po wcześniejszym ugotowaniu go w wodzie (i wylaniu jej). Mimo to, nie zaleca się zbierania borowików ponurych ze względu na zawarte w nim różne toksyny. Występuje w lasach iglastych i liściastych w Europie, Ameryce czy Australii. Jak wyglądają grzyby rurkowe trujące w postaci borowika ponurego? Kapelusz maksymalnie ze średnicą 23 cm ma różny odcień – żółty, pomarańczowy, czasami zielonkawy. Jego kształt na początku półkolisty, później płaski z gładką powierzchnią. Rurki lekko żółte z czerwonymi porami, zaś trzon w odcieniach żółtych i pomarańczowych, pokryty jest czerwoną siateczką.
· Borowik żółtopory – jego spożycie powoduje problemy z przewodem pokarmowym, które mogą wystąpić już po pół godziny od zjedzenia i utrzymywać się przez 2 dni. Występuje w lasach iglastych i liściastych od czerwca do listopada. Ma kapelusz w półkolistym kształcie, o szarym lub brązowym odcieniu z powierzchnią gładką i suchą. Posiada żółto zielone rurki oraz trzon walcowaty, niekiedy beczułkowaty w kolorze żółtym i czerwonym. Miąższ po uszkodzeniu zmienia barwę na niebieskozieloną.
Jak wyglądają grzyby rurkowe niejadalne?
Grzyby rurkowe to w zdecydowanej większości okazy jadalne. Poza wyjątkami trującymi są też okazy, które nie będą nadawać się do spożycia ze względu na brzydki zapach i gorzki smak. Oto jak wyglądają grzyby rurkowe niejadalne w zależności od rodzaju:
· Borowik korzeniasty – jest gorzki i ma brzydki zapach. Występuje w lasach mieszanych na przełomie od lipca do października. Posiada zaokrąglony lub płaski kapelusz w kolorze siwym lub żółtobrązowym. Rurki żółte, po uszkodzeniu błękitne. Trzon grzyba zgrubiały, żółtobrązowy, w górnej części z siateczką.
· Grzybiec purpurowozarodnikowy – ma ostry i gorzki smak oraz brzydki zapach. Jest okazem rzadkim, występuje od lipca do października. Ma półkolisty, niekiedy płaski kapelusz, o kolorze szarym, lekko czerwonym lub brązowym. Rurki jasnoszare, u starszych okazów ciemnieją. Trzon grzyba walcowaty koloru ciemnobrązowego, bez charakterystycznej siateczki.
Przeczytaj także artykuł: "Grzyby psiaki, czyli niejadalne odmiany grzybów. Jakich grzybów należy unikać?".
Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN