- Co to jest gleba i jak powstaje?
- Z czego składa się gleba?
- Jak wzbogacić glebę?
- Gleba i jej właściwości
Zobacz też:
W ogrodach mam przeważnie jeden z trzech typów ziemi:
- ziemia piaszczysta - najbardziej uboga,
- ziemia gliniasta - ma dużo składników pokarmowych, ale korzenie roślin nie potrafią z niej ich pobierać,
- ziemia ilasta - najczęściej spotykana w polskich ogrodach.
Gleba to słowo dobrze znane wszystkim miłośnikom ogrodnictwa. Wielu z nas jednak na pewno zastanawia się nad tym, jak powstała gleba i co sprawia, że jest tak ważna. Jak rozpoznać glebę żyzną i co możemy zrobić, by poprawić jej stan?
Co to jest gleba i jak powstaje?
Gleba to naturalne podłoże, które powstaje z górnej warstwy skał budujących skorupę ziemską. Proces, w którym powstaje gleba, nazywamy glebotwórczym. Wówczas ze skały macierzystej pod wpływem wymienionych czynników tworzą się różne rodzaje gleby.
Proces glebotwórczy rozpoczyna wietrzenie, które możemy podzielić na trzy rodzaje. Pierwszy z nich - wietrzenie fizyczne, to inaczej kruszenie skał. Zachodzi pod wpływem czynników atmosferycznych. W tym procesie nie zmienia się skład skał ani ich właściwości . Kolejny rodzaj wietrzenia nazywany jest chemicznym. W tym przypadku zmiany w skałach zachodzą pod wpływem środków chemicznych – najczęściej wody i dwutlenku węgla. Ostatni rodzaj wierzenia to wietrzenie biologiczne, w którym udział biorą drobnoustroje, rośliny i zwierzęta. Dalsze procesy, jakie zachodzą podczas powstawania gleby, są zależne od klimatu, ukształtowania powierzchni, żywych organizmów i działalności człowieka. Pod wpływem tych czynników z tej samej skały macierzystej mogą powstać różne rodzaje i typy gleb o odmiennych właściwościach.
Z czego składa się gleba?
Nie dowiemy się, czym jest gleba bez przeanalizowania jej składu będącego wypadkową jej trzech faz: stałej, płynnej i gazowej, które wzajemnie się przenikają i podlegają ciągłym przemianom . Człowiek może ingerować w te przemiany i tak nimi kierować, by uzyskać warunki sprzyjające rozwojowi konkretnych gatunków roślin.
Pierwsza faza nazywana jest stałą. Zaliczamy do niej składniki mineralne takie jak makro- i mikroelementy oraz składniki organiczne, które powstają z obumarłych roślin, drobnoustrojów i zwierząt. Do fazy stałej zaliczamy także żyjące w glebie organizmy, których działalność poprawia żyzność i urodzajność gleby.
Faza płynna to po prostu woda oraz związki chemiczne i pierwiastki w niej rozpuszczone wypełniająca przestrzenie pomiędzy cząsteczkami fazy stałej. To bardzo ważna część składu gleby, ponieważ od niej właśnie zależy życie roślin i organizmów żyjących w glebie. Jeśli jej zabraknie, to rośliny nie będą mogły się prawidłowo rozwijać, ani czerpać składników pokarmowych niezbędnych do życia.
Faza gazowa to tak zwane powietrze glebowe, które znajduje się w wolnych przestrzeniach pomiędzy fazą stałą i płynną. Skład powietrza w fazie gazowej gleby zdecydowanie różni się od tego, którym oddychamy . Jest w nim znacznie więcej dwutlenku węgla i mniej tlenu oraz więcej pary wodnej. Gdy powietrza w glebie jest dużo, to jest ona określana jako lekka. Ciężka gleba to mniej powietrza i często problemy z oddychaniem korzeni roślin.
Jak wzbogacić glebę?
Jest na to kilka sposobów:
- kompost - składa się z próchnicy i składników pokarmowych. Jeśli go dodamy do ziemi gliniastej, to on rozluźni jej strukturę i sprawi, że składniki pokarmowe będą łatwiej dostępne dla roślin. Pamiętaj, że trzeba dobrze go wymieszać z ziemią w naszym ogrodzie!
- świeży obornik można stosować tylko jesienią, ponieważ może uszkodzić korzenie.
- glebę możemy także wzbogacić torfem. Trzeba do niego dodać także nawozy mineralne.
Więcej:
- Kora ogrodowa. Jak ją wybrać?
- Pielęgnacja trawnika po zimie – regeneracja, nawożenie i pierwsze koszenie
- Gdzie i kiedy najlepiej sadzić tulipany?
Gleba i jej właściwości
Skład gleby, jej pochodzenie, procesy glebotwórcze i wiele innych czynników decydują o właściwościach gleby. Jeśli zamierzamy zajmować się uprawą roślin hobbystycznie lub zawodowo, musimy mieć wiedzę na ich temat. Bez tego nie będziemy w stanie prawidłowo prowadzić uprawy . To one określają, czy w naszym ogrodzie jest kwaśna gleba, czy raczej gleba płowa. Mogą być naturalne, czyli takie, na które człowiek nie ma wpływu oraz wtórne, do których przyczynia się działalność ludzi. Poniżej wymieniamy najważniejsze właściwości gleby.
Zawartość koloidów glebowych – czyli ilość najdrobniejszych cząstek. Im więcej ich znajduje się w glebie, tym jest ona żyźniejsza . Gdy jednak jest ich zbyt wiele, gleba staje się ciężka.
· Gęstość – czyli stosunek masy gleby do objętości. Wyróżniamy dwa rodzaje gęstości gleby – gęstość właściwa, która dotyczy gęstości fazy stałej oraz gęstość objętościowa, która opisuje masę 1 centymetra sześciennego gleby o nienaruszonej strukturze.
· Porowatość – jest to wyrażona w procentach suma wolnych przestrzeni w danej ilości gleby. Te przestrzenie, w których znajduje się powietrze i woda w zmiennych proporcjach, nazywane są porami.
· Zwięzłość – jest to siła, z jaką poszczególne cząsteczki gleby są ze sobą związane. Ta właściwość zależy od składu mechanicznego gleby. Im jest ona mniejsza, tym łatwiej mogą się w takiej glebie rozwijać korzenie.
· Lepkość – określa stopień przylegania gleby do różnych powierzchni. Lepkość gleby wzrasta wraz ze wzrostem ilości części spławianych oraz wilgotności gleby.
· Struktura – jest to zdolność do łączenia się w większe formy. Może być naturalna lub gruzełkowata. Ta druga jest najbardziej pożądana przy uprawach roślin.
· Odczyn – może być kwaśny, obojętny lub zasadowy. Ma on wpływ na skład mikroflory gleby. Im bardziej kwaśna gleba, tym więcej grzybów, a mniej bakterii.
· Właściwości sorpcyjne – określają zdolność do zatrzymywania przez glebę różnych substancji.
· Właściwości wodne – decydują o możliwościach wykorzystania wody przez glebę.
· Właściwości powietrzne – wskazują na przewiewność oraz ruch powietrza w glebie.
· Właściwości cieplne – określają pojemność cieplną i przewodnictwo cieplne gleby.
Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN