Arteterapia jest rodzajem terapii psychologicznej, która wykorzystuje sztukę. Pozytywny wpływ dziedzin artystycznych na psychikę człowieka znany był już w XIX wieku. Chętnie wykorzystywano je, aby przynieść ulgę cierpiącym na różne zaburzenia psychiczne i emocjonalne. Sam termin „art therapy” wszedł do użycia w latach 40. ubiegłego wieku. W Polsce terapię sztuką stosowano już 20 lat wcześniej. Jej pionierem na naszym rodzimym gruncie był pedagog Stefan Szuman.
Więcej:
- Bigoreksja – kiedy mięśni jest wciąż za mało
- Terapia tańcem – na czym polega?
- Mimika twarzy a wyrażanie emocji
Dla kogo arteterapia jest odpowiednia?
Sztuki plastyczne, muzyka, aktorstwo i taniec pozwalają na wyrażanie emocji w sposób niekonwencjonalny. Są więc dobre dla osób mających problem z porozumiewaniem się, nadmiernie nieśmiałych i niepewnych siebie. Dzięki nim można wyrazić i oswoić lęki oraz trudne, traumatyczne przeżycia z przeszłości. Arteterapia jest odpowiednia dla chorych na zaburzenia lękowe, depresje, uzależnienia i nerwice. Rysowanie, granie na instrumencie, taniec czy nawet odgrywanie ról pozwalają człowiekowi cierpiącemu lepiej zrozumieć siebie, swoje uczucia i poznać własne potrzeby. W przedszkolach arteterapia jest stosowana dość często, szczególnie wtedy, kiedy w grupie znajduje się dziecko z zespołem Aspergera lub autyzmem. Zajęcia muzyczne, malowanie, rysowanie i rzeźbienie pomagają dziecku autystycznemu nie tylko poznać swoje wnętrze, ale również lepiej komunikować się z otoczeniem. W przypadku autyzmu arteterapia działa wyciszająco i relaksująco, przez co jego objawy mogą stawać się delikatniejsze i mniej utrudniać życie codzienne. Co jeszcze daje arteterapia? Jej odprężające działanie wspiera osoby cierpiące na różne choroby somatyczne, np. raka czy problemy z sercem. Z takiej formy terapii mogą korzystać wszyscy – dzieci, młodzież, osoby dorosłe i starsze. Arteterapię poleca się również niepełnosprawnym – dzięki niej ćwiczą mięśnie, umiejętności psychomotoryczne i nabywają pewności siebie.
Arteterapia i jej działanie na psychikę
Sztuka jest narzędziem ekspresji, a więc wyrażania siebie. Wywołuje efekt oczyszczenia oraz wyzwolenia, ponieważ im większe zaangażowanie jest wkładane w dane dzieło, tym szybciej puszczają różnego rodzaju blokady emocjonalne. Gromadzące się latami negatywne emocje wywołują w końcu w człowieku swoisty stan chorobowy przybierający formę depresji, przewlekłego zmęczenia czy lęków. Takie gromadzące się emocje można porównać do bakterii, które wywołują stan zapalny i ropień. Bolesny, nabrzmiały wrzód wypełniony ropą utrudnia życie i powoduje złe samopoczucie. Dopiero jego przebicie przynosi ulgę, kiedy cała nagromadzona ropa ma szansę opuścić ciało. Podobnie jest z ludzką psychiką – arteterapia jest stopniowym przebijaniem emocjonalnego wrzodu. Nagromadzone negatywne emocje znajdują swoje ujście, lęki mijają, a napięcie się zmniejsza. W momencie ulgi pacjent jest w stanie samodzielnie dostrzec podłoże swoich problemów oraz staje się bardziej otwarty na pracę z terapeutą. Arteterapia wybudza go z nieświadomości, pozwala mu odkryć różne wydarzenia z przeszłości, które mają wpływ na jego obecne problemy. Ćwiczenia wykonywane w trakcie arteterapii, czy to w formie rysunkowej, muzycznej czy jakiejkolwiek innej, pomagają budować pozytywny obraz siebie i poczucie własnej wartości. Napawają optymizmem i zmieniają postrzeganie rzeczywistości.
Zobacz także: Karoshi, czyli śmierć z przepracowania
Arteterapia – ćwiczenia dla dorosłych i dzieci
Istnieje wiele różnych form arteterapii. Są one dobierane indywidualnie, w zależności od potrzeb i upodobań pacjenta. Do jej podstawowych form należą szeroko rozumiane sztuki plastyczne. W arteterapii to najczęściej psychorysunek i malarstwo. Proste rysunki lub malunki dają terapeucie mnóstwo wskazówek na temat życia wewnętrznego i motywacji pacjenta. Można wyciągnąć z nich ważne dla procesu terapeutycznego wnioski. Poza malowaniem i rysowaniem pacjenci mogą robić wyklejanki, wycinanki, tkać, lepić w glinie lub rzeźbić.
Ciekawą formą ćwiczeń arteterapeutycznych dla dzieci jest bajkoterapia. Polega ona na czytaniu pacjentowi bajek odpowiednio dobranych do jego sytuacji. W ich bohaterach może upatrywać własnych emocji i przeżyć. Dodatkowo słuchanie bajki działa w sposób kojący i odprężający. Podobnie dla dorosłych stosuje się filmoterapię – terapeuta proponuje do oglądania konkretne filmy, które mogą odnosić się do sytuacji pacjenta. Seans zakończony jest dyskusją na temat filmu.
Kolejną formą arteterapii jest muzykoterapia. To bardzo dobra metoda dla osób zamkniętych w sobie i nieśmiałych. Praca z głosem, śpiewanie i ćwiczenia wokalne umacniają pewność siebie i otwierają pacjentów. Natomiast granie na instrumentach wzmacnia poczucie sprawstwa i panowania nad sytuacją.
Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN
Źródło zdjęcia głównego: Fot. Steve Debenport / Getty Images