Etapy żałoby– jak poradzić sobie z nieoczekiwaną stratą

Nagła utrata bliskiej osoby jest niebywałym wstrząsem, na który nie sposób się przygotować. Przeżywanie żałoby postępuje etapowo i wiąże się z doświadczaniem wielu niechcianych emocji. Przezwyciężenie bólu po stracie stanowi jednak konieczny krok w procesie pogodzenia się ze stratą. O tym, jak radzić sobie z żałobą i z czym się ona wiąże opowiedziały Olga Puncewicz, założycielka Fundacji „Nagle Sami” i Magdalena Chorzewska, psycholog.

Szok i cierpienie po utracie bliskiej osoby może utrudniać codzienne funkcjonowanie. Im bliżej jesteśmy z kimś związani, tym silniejsze poczucie straty. Żałoba idzie w parze z uczuciem smutku, żalu i bólu, które są odczuwalne i dostrzegalne na wielu poziomach:

  • emocjonalnym – przeżywanie gniewu, bezradności, niemocy, złości poczucia winy, smutku, żalu i bólu,
    • behawioralnym – zmaganie się z bezsennością, brakiem apetytu, wycofaniem się z codziennych aktywności, stronieniem od ludzi, niekontrolowanymi wybuchami płaczu i zaniedbywaniem codziennych obowiązków,
      • poznawczym – zaprzeczenie, niedowierzanie, a niekiedy doświadczanie wrażenia, że widać i słychać zmarłą lub zmarłego,
        • somatyczne – uczucie pustki w żołądku, ściskania w gardle lub klatce piersiowej, nadwrażliwości na dźwięki, braku tchu, osłabienia mięśni, braku energii, suchości w jamie ustnej i depersonalizacji.

          Jakie są podstawowe etapy żałoby?

          Elisabeth Kübler-Ross w oparciu o długoletnią praktykę terapeutyczną wyróżniła 5 podstawowych etapów żałoby. U każdego mogą one mieć nieco inną formę, zdarza się również, że przeżywa się je w innej kolejności. Większość osób na drodze do akceptacji przeżywa następujące etapy żałoby:

          • zaprzeczenie,
            • gniew,
              • targowanie,
                • depresja,
                  • akceptacja.

                    Poznanie poszczególnych etapów żałoby pozwala zrozumieć, przez co przechodzi się w ich trakcie, i pogodzić się z tym stanem. Tuż po śmierci bliskiej osoby lub zaraz po innej stracie człowiek przeżywa szok i stara się zaprzeczyć sytuacji. Nie chce dopuścić do świadomości tego, co go spotkało. Jest to trudniejsze, jeśli strata nastąpiła nagle.

                    Następnie przychodzi gniew, wyrażany na różne sposoby. Można być agresywnym i nadpobudliwym, można również złościć się na siebie, że nie było się w stanie zapobiec stracie. Gniewowi może towarzyszyć poczucie winy i rozpamiętywanie straty. Ten etap żałoby pojawia się zwykle, gdy opadną emocje otoczenia i zostaje się samemu ze swoją stratą. Można również odczuwać gniew na zmarłą osobę lub z rozgoryczeniem wspominać szczegóły zakończonej relacji.

                    W fazie trzeciej pojawia się dezorganizacja i rozpacz, ale także nadzieja, że wszystko to było tylko fatalną pomyłką. Może jej towarzyszyć irracjonalna chęć ujrzenia bliskiej osoby lub powrotu do zakończonej relacji.

                    Faza depresji pojawia się, gdy człowiek uświadamia sobie to, co nieuniknione. Często towarzyszy jej poczucie braku nadziei i pustka. W skrajnych przypadkach mogą towarzyszyć jej próby samobójcze lub chęć okaleczania się.

                    Różne oblicza żałoby

                    Czas trwania żałoby różni się u poszczególnych osób. Zależy od osobowości, a także od charakteru straty. Przyjmuje się jednak, że u większości osób żałoba trwa od 8 miesięcy do roku. Po tym czasie powinna nastąpić akceptacja straty i reorganizacja życia.

                    Przeżywanie żałoby objawia się inaczej u kobiet i u mężczyzn. Kobiety mają znacznie większe przyzwolenie społeczne na okazywanie emocji, co wpływa na to, że lepiej radzą sobie z utratą bliskich. Mimo że z początku często idealizują zmarłego, z czasem zaczynają mierzyć się z codziennością i życiowymi wyzwaniami, dzięki czemu zamiast rozpamiętywać przeszłość, snują plany na przyszłość.

                    W przypadku mężczyzn, przeżywanie straty objawia się znacznie gorzej. Często żałoba wiąże się z ucieczką w pracę, używki, czy wchodzeniem w nowe związki. Zdarza się, że mężczyźni umierają w przeciągu roku od śmierci żony, co związane jest z tzw. syndromem papużek nierozłączek.

                    Dzieci, które przeżywają żałobę potrzebują przede wszystkim poczucia akceptacji dla przeżywanych emocji. Ważne, żeby nie oceniać ich postaw i zrozumieć, że radzą sobie z emocjami tak, jak potrafią. Często okazują swój smutek w inny sposób, niż dorośli, np. po przez zabawę, rysowanie, muzykę, czy różne formy artyzmu. Nie powinno się zabraniać dzieciom przechowywania pamiątek po zmarłym. Zamiast tego należy podtrzymywać codzienną rutynę oraz pomóc im zachować kontakt z rówieśnikami. Niezbędne jest zapewnienie swojej obecności, a także okazywanie miłości i wsparcia.

                    Najgorsze w żałobie jest poczucie, że nie ma kogo kochać. To koszmarne, dojmujące poczucie, że już się nigdy nie porozmawia, że nie ma na kogo czekać. Osobiście znam wielu ludzi, którzy po śmierci kogoś bliskiego się rozsypali, nie byli w stanie znaleźć ani motywacji, ani sensu dalszego życia. Mnie przed apatią ochronił fakt, że miałam małe dzieci, którymi musiałam się zająć. Pomogli także spotkani po drodze ludzie, którzy uświadomili mi, że nie mogę się poddać – wyznała Olga Puncewicz, której dojście do siebie po śmierci męża - himalaisty Piotra Morawskiego zajęło dwa lata.

                    Etapy żałoby – kiedy warto szukać pomocy?

                    Poszczególne etapy żałoby mogą mieć różne natężenie, sposób ich przeżywania zależy również od osobowości, tego, jakie cierpiący człowiek ma wzorce, a także wsparcia bliskich. Etapy żałoby są naturalną reakcją na stratę , jednak niektórzy przeżywają je wyjątkowo intensywnie. Gdy cierpienie związane ze stratą utrzymuje się wyjątkowo długo (dłużej niż rok) i utrudnia codzienne funkcjonowanie, warto zwrócić się po pomoc do psychoterapeuty.

                    Jedną z reakcji na traumę jest również tłumienie swojego bólu i unikanie myśli o stracie. Dla otoczenia może wydawać się to dobrym prognostykiem, z zewnątrz wygląda to bowiem, jakby osoba doświadczająca straty od razu przeszła do fazy akceptacji. Poszczególne etapy żałoby są jednak jej nieodzownym elementem, ich brak powinien więc wzbudzić zaniepokojenie najbliższych.

                    Osoba unikająca swoich emocji może uważać je za wstydliwe, wyrażanie ich postrzega bowiem jako przyznanie się do słabości. Często znajduje sobie wiele dodatkowych zajęć lub przejmuje odpowiedzialność za innych członków rodziny, którzy doświadczyli straty. W wyniku takiego postępowania żałoba wciąż pozostaje nieprzeżyta, a strata nieuświadomiona . Pominięte etapy żałoby mogą doprowadzić do depresji i uczucia pustki. Tłumiąc uczucia związane ze stratą, traci się dostęp do własnego wnętrza, a także utrudnia się sobie dostęp do przeżywania pozytywnych emocji. Takie niepokojące zachowania są sygnałem, że warto zwrócić się o pomoc do psychoterapeuty, który pomoże w prawidłowy sposób zmierzyć się ze stratą.

                    Fundacja „Nagle Sami”

                    Ludzie, którzy utracili swoich najbliższych i zmagają się z powrotem do życia społecznego mogą liczyć na wsparcie Fundacji „Nagle Sami”, która kompleksowo pomaga ludziom w żałobie. Jej założycielką i prezesem jest Olga Puncewicz, żona Piotra Morawskiego, polskiego himalaisty, który zginął w Himalajach w 2009 r.

                    Fundacja oferuje bezpłatny telefon i grupy wsparcia. W Warszawie i Wrocławiu prowadzone są terapie i spotkania psychoedukacyjne. „Nagle Sami” niosą również pomoc przez Internet, m. in.: zamkniętą grupę wsparcia na Facebooku, a także realizują kampanie przełamujące tabu żałoby oraz prowadzą działania informacyjne.

                    Każdy, kto szuka pomocy lub chciałby wesprzeć działanie Fundacji „Nagle Sami” może udać się na stronę interetową: naglesami.org.pl.

                    Zobacz też:

                    Żałoba po mamie – jak przejść przez stratę najbliższych?

                    Jak poradzić sobie ze śmiercią męża?

                    Utrata osoby bliskiej – żałoba po teściu

                    Autor: Anna Kobyłka

                    podziel się:

                    Pozostałe wiadomości

                    Pomyśl, zanim udostępnisz zdjęcia swojego dziecka

                    Pomyśl, zanim udostępnisz zdjęcia swojego dziecka

                    Takiego programu dawno nie było. W pracy stawi się wyjątkowy skład prowadzących

                    Takiego programu dawno nie było. W pracy stawi się wyjątkowy skład prowadzących

                    Upiekłam fit "sernik" Anny Lewandowskiej. Bez glutenu, bez laktozy... bez smaku?

                    Upiekłam fit "sernik" Anny Lewandowskiej. Bez glutenu, bez laktozy... bez smaku?

                    Quiz. Sprawdź, co wiesz o wielkanocnych potrawach?

                    Quiz. Sprawdź, co wiesz o wielkanocnych potrawach?

                    Żurek i barszcz biały - czym się różnią te wielkanocne zupy?

                    Żurek i barszcz biały - czym się różnią te wielkanocne zupy?

                    Wielkanoc z Dzień Dobry TVN. Jakie świąteczne niespodzianki czekają widzów?

                    Wielkanoc z Dzień Dobry TVN. Jakie świąteczne niespodzianki czekają widzów?

                    Rebel Wilson straciła dziewictwo w wieku 35 lat. "Ludzie mogą poczekać, aż będą gotowi"

                    Rebel Wilson straciła dziewictwo w wieku 35 lat. "Ludzie mogą poczekać, aż będą gotowi"

                    Nowy uczestnik wszedł do "Hotelu Paradise 8" i od razu namieszał

                    Nowy uczestnik wszedł do "Hotelu Paradise 8" i od razu namieszał

                    Serowe pyszności na Wielkanoc. Poznaj przepisy Andrzeja Polana na dania z serem długodojrzewającym
                    Materiał promocyjny

                    Serowe pyszności na Wielkanoc. Poznaj przepisy Andrzeja Polana na dania z serem długodojrzewającym

                    Wysyłają gościom wirtualne zaproszenia na ślub. Czy to dobry pomysł?

                    Wysyłają gościom wirtualne zaproszenia na ślub. Czy to dobry pomysł?

                    Tradycje wielkanocne - zwyczaje, ciekawostki i symbole Wielkanocy. Co powinno być w koszyczku wielkanocnym?

                    Tradycje wielkanocne - zwyczaje, ciekawostki i symbole Wielkanocy. Co powinno być w koszyczku wielkanocnym?

                    "Po Wielkanocy sałatkę jarzynową wyrzuca 68% Polaków". Znana dziennikarka radzi, co z niej zrobić

                    "Po Wielkanocy sałatkę jarzynową wyrzuca 68% Polaków". Znana dziennikarka radzi, co z niej zrobić

                    Wojciech Modest Amaro podzielił się rodzinną nowiną. "Piękny Aniołek już jest na świecie"

                    Wojciech Modest Amaro podzielił się rodzinną nowiną. "Piękny Aniołek już jest na świecie"

                    Wyjątkowe dania z drobiu na Wielkanoc (i nie tylko). Wypróbuj przepisy Matteo Brunettiego
                    Materiał promocyjny

                    Wyjątkowe dania z drobiu na Wielkanoc (i nie tylko). Wypróbuj przepisy Matteo Brunettiego

                    Tuż po porodzie otrzymała od matki niestosowny prezent

                    Tuż po porodzie otrzymała od matki niestosowny prezent

                    Ile jajek można zjeść w tygodniu? Ekspert rozwiewa wątpliwości

                    Ile jajek można zjeść w tygodniu? Ekspert rozwiewa wątpliwości

                    Księżna Kate wspierała ją w chorobie. Teraz 8-latka chce zrobić dla niej to samo. "Wyzdrowieje tak, jak ja"

                    Księżna Kate wspierała ją w chorobie. Teraz 8-latka chce zrobić dla niej to samo. "Wyzdrowieje tak, jak ja"

                    10 kroków dzieli Cię od udanej podróży. O tym należy pamiętać przy planowaniu wyjazdu
                    Materiał promocyjny

                    10 kroków dzieli Cię od udanej podróży. O tym należy pamiętać przy planowaniu wyjazdu

                    Kobiety hejtowane za wielodzietność.  "Odpieluszkowe zapalenie mózgu"  

                    Kobiety hejtowane za wielodzietność.  "Odpieluszkowe zapalenie mózgu"  

                    Zjadłam słynny żurek Magdy Gessler. Czy talerz zupy jest wart swojej ceny?

                    Zjadłam słynny żurek Magdy Gessler. Czy talerz zupy jest wart swojej ceny?

                    Siostry uratowały sklep dziadka. "To nie mogło się tak skończyć"

                    Siostry uratowały sklep dziadka. "To nie mogło się tak skończyć"

                    Klaudia El Dursi zabiera w podróże walizki z jedzeniem?

                    Klaudia El Dursi zabiera w podróże walizki z jedzeniem?

                    Ten składnik warto suplementować. "Odpowiada za to, że nasza skóra jest ładna, a włosy piękne"
                    Materiał promocyjny

                    Ten składnik warto suplementować. "Odpowiada za to, że nasza skóra jest ładna, a włosy piękne"

                    Wiosenny horoskop miłosny. Pojawią się emocjonalne burze i zawirowania

                    Wiosenny horoskop miłosny. Pojawią się emocjonalne burze i zawirowania

                    Czy epidemia opioidowa ma szansę dotrzeć do Polski? "4 lata temu nie mieliśmy żadnych przypadków"

                    Czy epidemia opioidowa ma szansę dotrzeć do Polski? "4 lata temu nie mieliśmy żadnych przypadków"

                    Polska ma własnego van Gogha. Ekspertyzy potwierdziły autentyczność obrazu

                    Polska ma własnego van Gogha. Ekspertyzy potwierdziły autentyczność obrazu

                    "Alkohol, przemoc, zaniedbania". Gabriela nie bała się pomóc maluchom

                    "Alkohol, przemoc, zaniedbania". Gabriela nie bała się pomóc maluchom

                    Potrawy wielkanocne, które zawładną świątecznym stołem. Przepisy Sebastiana Olmy
                    Materiał promocyjny

                    Potrawy wielkanocne, które zawładną świątecznym stołem. Przepisy Sebastiana Olmy

                    Marcin Prokop ma wyjątkową relację z bratem, lecz nie zawsze było kolorowo. "Zburzył mój spokój"

                    Marcin Prokop ma wyjątkową relację z bratem, lecz nie zawsze było kolorowo. "Zburzył mój spokój"

                    Obejrzałam dwa odcinki serialu "Klara". Każdy zna kogoś takiego, jak matka głównej bohaterki

                    Obejrzałam dwa odcinki serialu "Klara". Każdy zna kogoś takiego, jak matka głównej bohaterki

                    Sposób na wnętrze: Metamorfoza starej i niefunkcjonalnej kuchni. "To jest rewelacja"
                    Materiał promocyjny

                    Sposób na wnętrze: Metamorfoza starej i niefunkcjonalnej kuchni. "To jest rewelacja"

                    Sarah Ferguson wspiera Kate. Sama walczyła z dwoma typami raka

                    Sarah Ferguson wspiera Kate. Sama walczyła z dwoma typami raka

                    Wyjątkowy gość specjalny w "MasterChef Nastolatki"

                    Wyjątkowy gość specjalny w "MasterChef Nastolatki"

                    Nazywają go "trudnym aktorem". Jaki naprawdę jest Sebastian Fabijański?

                    Nazywają go "trudnym aktorem". Jaki naprawdę jest Sebastian Fabijański?

                    Dbać trzeba nie tylko o włosy, ale i o skórę głowy. Jak to robić?
                    Materiał promocyjny

                    Dbać trzeba nie tylko o włosy, ale i o skórę głowy. Jak to robić?

                    "Łazienkowe przekleństwa" - zbawienna metoda czy szkodliwy trend? Psycholożka wyjaśnia

                    "Łazienkowe przekleństwa" - zbawienna metoda czy szkodliwy trend? Psycholożka wyjaśnia

                    Sposób na idealnie białe firanki i obrusy na święta - sprawdź, co trzeba zrobić

                    Sposób na idealnie białe firanki i obrusy na święta - sprawdź, co trzeba zrobić

                    "Hotel Paradise 8". Ola i Ada rozdają karty. Ich decyzja może mieć wpływ na Rajskie Rozdanie

                    "Hotel Paradise 8". Ola i Ada rozdają karty. Ich decyzja może mieć wpływ na Rajskie Rozdanie

                    Zatrzymaj pierwsze zmarszczki. Sprawdź, jak zapobiec starzeniu się skóry
                    Materiał promocyjny

                    Zatrzymaj pierwsze zmarszczki. Sprawdź, jak zapobiec starzeniu się skóry

                    Platforma streamingowa Max już w czerwcu. "Na tę chwilę czekaliśmy 2 lata"

                    Platforma streamingowa Max już w czerwcu. "Na tę chwilę czekaliśmy 2 lata"

                    Wiosna na wielkanocnym stole. Stwórz własne dekoracje

                    Wiosna na wielkanocnym stole. Stwórz własne dekoracje

                    Brak apetytu u osób starszych. Co robić, kiedy seniorzy przestają jeść?
                    Materiał promocyjny

                    Brak apetytu u osób starszych. Co robić, kiedy seniorzy przestają jeść?

                    Co i za ile kupimy do koszyka wielkanocnego?

                    Co i za ile kupimy do koszyka wielkanocnego?

                    Nie wiesz, jak rozmawiać ze swoim psem? Waszą komunikację poprawi Radek Ekwiński. Napisz do nas

                    Nie wiesz, jak rozmawiać ze swoim psem? Waszą komunikację poprawi Radek Ekwiński. Napisz do nas

                    To najczęstszy błąd w podawaniu żurku

                    To najczęstszy błąd w podawaniu żurku

                    Wybuchowy ekstrawertyk, a może cichy introwertyk? Poznaj numerologiczną 4

                    Wybuchowy ekstrawertyk, a może cichy introwertyk? Poznaj numerologiczną 4

                    Mateusz Hładki poprowadzi nowy program

                    Mateusz Hładki poprowadzi nowy program

                    Sprawdzony trik z TikToka. Jak sprytnie pokroić mango?

                    Sprawdzony trik z TikToka. Jak sprytnie pokroić mango?

                    E-sklep TVN. Co jest w ofercie? "Widzowie poczują się częścią czegoś większego"
                    Materiał promocyjny

                    E-sklep TVN. Co jest w ofercie? "Widzowie poczują się częścią czegoś większego"

                    Ile cukru jest w przekąskach dla dzieci? "Owoce się je, a nie pije"

                    Ile cukru jest w przekąskach dla dzieci? "Owoce się je, a nie pije"

                    Paulina Holtz oddała kuchnię. Ogłoszenie zamieściła na popularnej grupie

                    Paulina Holtz oddała kuchnię. Ogłoszenie zamieściła na popularnej grupie

                    Wielka przeprowadzka rodziny Clarke. "Najbardziej obawiamy się o Czarusia"

                    Wielka przeprowadzka rodziny Clarke. "Najbardziej obawiamy się o Czarusia"

                    Sanah szczerze o swoich lękach. Czego się obawia?

                    Sanah szczerze o swoich lękach. Czego się obawia?

                    9 tradycyjnych potraw na Wielkanoc - najlepsze przepisy

                    9 tradycyjnych potraw na Wielkanoc - najlepsze przepisy

                    Wakacje w maju – gdzie warto pojechać?

                    Wakacje w maju – gdzie warto pojechać?

                    Ola Żuraw-Świątek po 10 latach pogodziła się z mamą

                    Ola Żuraw-Świątek po 10 latach pogodziła się z mamą

                    #DzieńDobrywPolsce. Potrzebujesz interwencji Dzień Dobry TVN? Napisz do nas

                    #DzieńDobrywPolsce. Potrzebujesz interwencji Dzień Dobry TVN? Napisz do nas

                    Jak rozmawiać z dziećmi o ukrzyżowaniu Jezusa? "Mają prawo wiedzieć, że umieramy"

                    Jak rozmawiać z dziećmi o ukrzyżowaniu Jezusa? "Mają prawo wiedzieć, że umieramy"

                    Grupowa randka w "Hotelu Paradise 8". Ktoś złoży uczestnikom niezapowiedzianą wizytę

                    Grupowa randka w "Hotelu Paradise 8". Ktoś złoży uczestnikom niezapowiedzianą wizytę

                    Beata Ścibakówna skrytykowała zachowanie młodych aktorów

                    Beata Ścibakówna skrytykowała zachowanie młodych aktorów

                    Nauczycielka, która nie stawia stopni. "Obawiałam się bardziej reakcji rodziców niż uczniów"

                    Nauczycielka, która nie stawia stopni. "Obawiałam się bardziej reakcji rodziców niż uczniów"