Czym charakteryzuje się koszerne jedzenie? Historia, przykłady dań i ubój rytualny

kuchnia żydowska
Fot. annick vanderschelden photography / Getty Images
Koszerna kuchnia tradycji żydowskiej jest jedną z najsmaczniejszych i najbardziej wyjątkowych kuchni świata. Jedzenie koszerne musi spełniać szereg wymogów. Co znaczy „koszerne jedzenie”, jakie produkty można spożywać i jaka jest historia koszernych potraw?

Co znaczy słowo „koszerne”? Oznacza po prostu „właściwe”. Żywność koszerna to więc jedzenie zgodne z prawem starotestamentowym, które przestrzegane jest przez wyznawców judaizmu. Najwięcej nakazów dotyczy mięsa koszernego, które musi pochodzić od tzw. uboju rytualnego. Wciąż jednak nie każde mięso można zjeść (np. nie istnieje tzw. koszerna wieprzowina).

Więcej:

Jedzenie koszerne – co to znaczy i jakie są historyczne początki?

Koszerne jedzenie słusznie kojarzy nam się z potrawami żydowskimi. Aby jednak dobrze zrozumieć, co to znaczy koszerne jedzenie, warto znać samo znaczenie tego słowa – „koszerny” w języku hebrajskim oznacza „właściwy”. Jedzenie koszerne to więc jedzenie uznawane za właściwe przez Żydów i nie tylko.

Zasady koszernego jedzenia i to, co znaczy koszerne jedzenie w praktyce, czym powinno się charakteryzować, określane są przez zbiór wykładni Tory, prawa Mojżeszowego, o nazwie Halacha (hebr. ‘droga’). Dla wyznawców judaizmu to święta księga praw, która ma charakter praktyczny. Prawa w niej zawarte czerpią z treści Starego Testamentu. Księga składa się także z pouczeń dotyczących innych sfer życia. Łącznie znajduje się w niej 248 nakazów i 365 zakazów, które powinny obowiązywać w życiu każdego wierzącego Żyda. Warto dodać, że wyznawcy niektórych odłamów judaizmu, np. judaizmu reformowanego, odrzucają całość lub część zasad kuchni koszernej. W samym Izraelu wiele nakazów dotyczących kuchni koszernej podniesionych jest do rangi obowiązującego w tym państwie prawa.

Aby zrozumieć, czym jest koszerne jedzenie, warto spojrzeć na ten aspekt nie tylko od strony duchowej (jako pewien nakaz pochodzący od starotestamentowego Boga judeochrześcijańskiego), lecz również jako sposób bezpiecznego odżywiania się, stworzony w takich czasach i uwarunkowaniach klimatycznych, w których przechowywanie żywności było znacznie bardziej utrudnione, niż dzisiaj. Stąd też prawdopodobnie powstały tak precyzyjne zakazy, które miały na celu m.in. ochronę człowieka przed zatruciem w wyniku spożycia niebezpiecznego rodzaju mięsa. Z drugiej strony, zgodnie ze Starym Testamentem, Bóg nakazał, co można spożywać, a czego nie można (przez osoby uznające Jezusa Chrystusa za Syna Bożego obowiązek ten uznawany jest za przedawniony w ramach idei „Nowego Przymierza”, podobnie jak np. obowiązek ofiar całopalnych, które zostały „zastąpione” eucharystią).

Jedzenie koszerne – zasady i warunki uboju. Czym jest mięso koszerne?

Czym charakteryzują się potrawy koszerne i dieta koszerna? Zasady koszernej żywności dotyczą przede wszystkim mięsa i nabiału. Przestrzegający nakazów Halachy Żydzi mogą spożywać tylko koszerne mięso zwierząt przeżuwających i posiadających racice. Przykładem takich zwierząt są krowy, kozy, owce lub niektóre rodzaje dziczyzny – np. sarny, ale już nie dziki, które nie żują. Żydzi mogą również spożywać ryby mające płetwy i łuski (krewetki czy ośmiornice są zakazane), ptactwo oraz niektóre gatunki historycznie popularnej w regionie Bliskiego Wschodu szarańczy. Za mięso niekoszerne uznawane jest mięso konia, wielbłąda, osła, zająca, świni, ślimaków, jaszczurek i wielu innych gatunków. Co więcej, nie każdy ptak może być koszerny. Przykładem może być orzeł lub jastrząb, których nie można spożywać ze względu na to, że ptaki te używają do polowania pazurów. Zasady dotyczące spożywania nabiału są konsekwencją zasad dotyczących wybranych mięs koszernych. Żydzi mogą spożywać jajka i nabiał, ale tylko pochodzący od wyżej wymienionych zwierząt koszernych.

Zobacz także: Kajakarz, który przywraca pamięć o Żydach

Szczegółowo opisany jest proces uboju zwierząt, określamy mianem uboju rytualnego (hebr. szechita). Oto warunki, które muszą zostać spełnione, aby uzyskać koszerne mięso:

  • Zwierzę musi zostać zabite przez zdrowego, dorosłego mężczyznę wiary judaistycznej (określanego mianem rzezaka lub z hebrajskiego – szojcheta).
    • Zwierzę przed zabiciem nie może być w żaden sposób ogłuszone, nie może być także chore.
      • Rzezak dokonuje uboju za pomocą specjalnego, długiego noża stalowego o lekko zaokrąglonym końcu (hebr. chalaf).
        • Śmierć musi nastąpić przez jedno, szybkie i precyzyjne cięcie, przecinające przełyk i arterie zwierzęcia.
          • Po przecięciu arterii i przełyku zwierzę wypuszcza się, celem jego wykrwawienia się i śmierci.

            Najpopularniejsze dania kuchni koszernej

            Kuchnia koszerna gwarantuje istne bogactwo wykwintnych smaków. Jednymi z najpopularniejszych dań koszernych są potrawy rybne (np. gefilte fisz, czyli smażone pulpety rybne lub słynny w Polsce karp po żydowsku), dania mączne, z kaszą i warzywne (np. czulent), a także potrawy mięsne, np. koszerna gęś faszerowana kapustą kiszoną i kasztanami. Ważnym składnikiem kuchni żydowskiej jest soczewica i bób. W wielu przepisach kuchni koszernej znajdziemy także jajka kurze lub perlicze, wykorzystywane w wielu formach.

            Zobacz film: Kawior po żydowsku. Źródło: Dzień Dobry TVN

            Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN

            podziel się:

            Pozostałe wiadomości

            Pomyśl, zanim udostępnisz zdjęcia swojego dziecka

            Pomyśl, zanim udostępnisz zdjęcia swojego dziecka

            Takiego programu dawno nie było. W pracy stawi się wyjątkowy skład prowadzących

            Takiego programu dawno nie było. W pracy stawi się wyjątkowy skład prowadzących

            Upiekłam fit "sernik" Anny Lewandowskiej. Bez glutenu, bez laktozy... bez smaku?

            Upiekłam fit "sernik" Anny Lewandowskiej. Bez glutenu, bez laktozy... bez smaku?

            Quiz. Sprawdź, co wiesz o wielkanocnych potrawach?

            Quiz. Sprawdź, co wiesz o wielkanocnych potrawach?

            Żurek i barszcz biały - czym się różnią te wielkanocne zupy?

            Żurek i barszcz biały - czym się różnią te wielkanocne zupy?

            Wielkanoc z Dzień Dobry TVN. Jakie świąteczne niespodzianki czekają widzów?

            Wielkanoc z Dzień Dobry TVN. Jakie świąteczne niespodzianki czekają widzów?

            Rebel Wilson straciła dziewictwo w wieku 35 lat. "Ludzie mogą poczekać, aż będą gotowi"

            Rebel Wilson straciła dziewictwo w wieku 35 lat. "Ludzie mogą poczekać, aż będą gotowi"

            Nowy uczestnik wszedł do "Hotelu Paradise 8" i od razu namieszał

            Nowy uczestnik wszedł do "Hotelu Paradise 8" i od razu namieszał

            Serowe pyszności na Wielkanoc. Poznaj przepisy Andrzeja Polana na dania z serem długodojrzewającym
            Materiał promocyjny

            Serowe pyszności na Wielkanoc. Poznaj przepisy Andrzeja Polana na dania z serem długodojrzewającym

            Wysyłają gościom wirtualne zaproszenia na ślub. Czy to dobry pomysł?

            Wysyłają gościom wirtualne zaproszenia na ślub. Czy to dobry pomysł?

            Tradycje wielkanocne - zwyczaje, ciekawostki i symbole Wielkanocy. Co powinno być w koszyczku wielkanocnym?

            Tradycje wielkanocne - zwyczaje, ciekawostki i symbole Wielkanocy. Co powinno być w koszyczku wielkanocnym?

            "Po Wielkanocy sałatkę jarzynową wyrzuca 68% Polaków". Znana dziennikarka radzi, co z niej zrobić

            "Po Wielkanocy sałatkę jarzynową wyrzuca 68% Polaków". Znana dziennikarka radzi, co z niej zrobić

            Wojciech Modest Amaro podzielił się rodzinną nowiną. "Piękny Aniołek już jest na świecie"

            Wojciech Modest Amaro podzielił się rodzinną nowiną. "Piękny Aniołek już jest na świecie"

            Wyjątkowe dania z drobiu na Wielkanoc (i nie tylko). Wypróbuj przepisy Matteo Brunettiego
            Materiał promocyjny

            Wyjątkowe dania z drobiu na Wielkanoc (i nie tylko). Wypróbuj przepisy Matteo Brunettiego

            Tuż po porodzie otrzymała od matki niestosowny prezent

            Tuż po porodzie otrzymała od matki niestosowny prezent

            Ile jajek można zjeść w tygodniu? Ekspert rozwiewa wątpliwości

            Ile jajek można zjeść w tygodniu? Ekspert rozwiewa wątpliwości

            Księżna Kate wspierała ją w chorobie. Teraz 8-latka chce zrobić dla niej to samo. "Wyzdrowieje tak, jak ja"

            Księżna Kate wspierała ją w chorobie. Teraz 8-latka chce zrobić dla niej to samo. "Wyzdrowieje tak, jak ja"

            10 kroków dzieli Cię od udanej podróży. O tym należy pamiętać przy planowaniu wyjazdu
            Materiał promocyjny

            10 kroków dzieli Cię od udanej podróży. O tym należy pamiętać przy planowaniu wyjazdu

            Kobiety hejtowane za wielodzietność.  "Odpieluszkowe zapalenie mózgu"  

            Kobiety hejtowane za wielodzietność.  "Odpieluszkowe zapalenie mózgu"  

            Zjadłam słynny żurek Magdy Gessler. Czy talerz zupy jest wart swojej ceny?

            Zjadłam słynny żurek Magdy Gessler. Czy talerz zupy jest wart swojej ceny?

            Siostry uratowały sklep dziadka. "To nie mogło się tak skończyć"

            Siostry uratowały sklep dziadka. "To nie mogło się tak skończyć"

            Klaudia El Dursi zabiera w podróże walizki z jedzeniem?

            Klaudia El Dursi zabiera w podróże walizki z jedzeniem?

            Ten składnik warto suplementować. "Odpowiada za to, że nasza skóra jest ładna, a włosy piękne"
            Materiał promocyjny

            Ten składnik warto suplementować. "Odpowiada za to, że nasza skóra jest ładna, a włosy piękne"

            Wiosenny horoskop miłosny. Pojawią się emocjonalne burze i zawirowania

            Wiosenny horoskop miłosny. Pojawią się emocjonalne burze i zawirowania

            Czy epidemia opioidowa ma szansę dotrzeć do Polski? "4 lata temu nie mieliśmy żadnych przypadków"

            Czy epidemia opioidowa ma szansę dotrzeć do Polski? "4 lata temu nie mieliśmy żadnych przypadków"

            Polska ma własnego van Gogha. Ekspertyzy potwierdziły autentyczność obrazu

            Polska ma własnego van Gogha. Ekspertyzy potwierdziły autentyczność obrazu

            "Alkohol, przemoc, zaniedbania". Gabriela nie bała się pomóc maluchom

            "Alkohol, przemoc, zaniedbania". Gabriela nie bała się pomóc maluchom

            Potrawy wielkanocne, które zawładną świątecznym stołem. Przepisy Sebastiana Olmy
            Materiał promocyjny

            Potrawy wielkanocne, które zawładną świątecznym stołem. Przepisy Sebastiana Olmy

            Marcin Prokop ma wyjątkową relację z bratem, lecz nie zawsze było kolorowo. "Zburzył mój spokój"

            Marcin Prokop ma wyjątkową relację z bratem, lecz nie zawsze było kolorowo. "Zburzył mój spokój"

            Obejrzałam dwa odcinki serialu "Klara". Każdy zna kogoś takiego, jak matka głównej bohaterki

            Obejrzałam dwa odcinki serialu "Klara". Każdy zna kogoś takiego, jak matka głównej bohaterki

            Sposób na wnętrze: Metamorfoza starej i niefunkcjonalnej kuchni. "To jest rewelacja"
            Materiał promocyjny

            Sposób na wnętrze: Metamorfoza starej i niefunkcjonalnej kuchni. "To jest rewelacja"

            Sarah Ferguson wspiera Kate. Sama walczyła z dwoma typami raka

            Sarah Ferguson wspiera Kate. Sama walczyła z dwoma typami raka

            Wyjątkowy gość specjalny w "MasterChef Nastolatki"

            Wyjątkowy gość specjalny w "MasterChef Nastolatki"

            Nazywają go "trudnym aktorem". Jaki naprawdę jest Sebastian Fabijański?

            Nazywają go "trudnym aktorem". Jaki naprawdę jest Sebastian Fabijański?

            Dbać trzeba nie tylko o włosy, ale i o skórę głowy. Jak to robić?
            Materiał promocyjny

            Dbać trzeba nie tylko o włosy, ale i o skórę głowy. Jak to robić?

            "Łazienkowe przekleństwa" - zbawienna metoda czy szkodliwy trend? Psycholożka wyjaśnia

            "Łazienkowe przekleństwa" - zbawienna metoda czy szkodliwy trend? Psycholożka wyjaśnia

            Sposób na idealnie białe firanki i obrusy na święta - sprawdź, co trzeba zrobić

            Sposób na idealnie białe firanki i obrusy na święta - sprawdź, co trzeba zrobić

            "Hotel Paradise 8". Ola i Ada rozdają karty. Ich decyzja może mieć wpływ na Rajskie Rozdanie

            "Hotel Paradise 8". Ola i Ada rozdają karty. Ich decyzja może mieć wpływ na Rajskie Rozdanie

            Zatrzymaj pierwsze zmarszczki. Sprawdź, jak zapobiec starzeniu się skóry
            Materiał promocyjny

            Zatrzymaj pierwsze zmarszczki. Sprawdź, jak zapobiec starzeniu się skóry

            Platforma streamingowa Max już w czerwcu. "Na tę chwilę czekaliśmy 2 lata"

            Platforma streamingowa Max już w czerwcu. "Na tę chwilę czekaliśmy 2 lata"

            Wiosna na wielkanocnym stole. Stwórz własne dekoracje

            Wiosna na wielkanocnym stole. Stwórz własne dekoracje

            Brak apetytu u osób starszych. Co robić, kiedy seniorzy przestają jeść?
            Materiał promocyjny

            Brak apetytu u osób starszych. Co robić, kiedy seniorzy przestają jeść?

            Co i za ile kupimy do koszyka wielkanocnego?

            Co i za ile kupimy do koszyka wielkanocnego?

            Nie wiesz, jak rozmawiać ze swoim psem? Waszą komunikację poprawi Radek Ekwiński. Napisz do nas

            Nie wiesz, jak rozmawiać ze swoim psem? Waszą komunikację poprawi Radek Ekwiński. Napisz do nas

            To najczęstszy błąd w podawaniu żurku

            To najczęstszy błąd w podawaniu żurku

            Wybuchowy ekstrawertyk, a może cichy introwertyk? Poznaj numerologiczną 4

            Wybuchowy ekstrawertyk, a może cichy introwertyk? Poznaj numerologiczną 4

            Mateusz Hładki poprowadzi nowy program

            Mateusz Hładki poprowadzi nowy program

            Sprawdzony trik z TikToka. Jak sprytnie pokroić mango?

            Sprawdzony trik z TikToka. Jak sprytnie pokroić mango?

            E-sklep TVN. Co jest w ofercie? "Widzowie poczują się częścią czegoś większego"
            Materiał promocyjny

            E-sklep TVN. Co jest w ofercie? "Widzowie poczują się częścią czegoś większego"

            Ile cukru jest w przekąskach dla dzieci? "Owoce się je, a nie pije"

            Ile cukru jest w przekąskach dla dzieci? "Owoce się je, a nie pije"

            Paulina Holtz oddała kuchnię. Ogłoszenie zamieściła na popularnej grupie

            Paulina Holtz oddała kuchnię. Ogłoszenie zamieściła na popularnej grupie

            Wielka przeprowadzka rodziny Clarke. "Najbardziej obawiamy się o Czarusia"

            Wielka przeprowadzka rodziny Clarke. "Najbardziej obawiamy się o Czarusia"

            Sanah szczerze o swoich lękach. Czego się obawia?

            Sanah szczerze o swoich lękach. Czego się obawia?

            9 tradycyjnych potraw na Wielkanoc - najlepsze przepisy

            9 tradycyjnych potraw na Wielkanoc - najlepsze przepisy

            Wakacje w maju – gdzie warto pojechać?

            Wakacje w maju – gdzie warto pojechać?

            Ola Żuraw-Świątek po 10 latach pogodziła się z mamą

            Ola Żuraw-Świątek po 10 latach pogodziła się z mamą

            #DzieńDobrywPolsce. Potrzebujesz interwencji Dzień Dobry TVN? Napisz do nas

            #DzieńDobrywPolsce. Potrzebujesz interwencji Dzień Dobry TVN? Napisz do nas

            Jak rozmawiać z dziećmi o ukrzyżowaniu Jezusa? "Mają prawo wiedzieć, że umieramy"

            Jak rozmawiać z dziećmi o ukrzyżowaniu Jezusa? "Mają prawo wiedzieć, że umieramy"

            Grupowa randka w "Hotelu Paradise 8". Ktoś złoży uczestnikom niezapowiedzianą wizytę

            Grupowa randka w "Hotelu Paradise 8". Ktoś złoży uczestnikom niezapowiedzianą wizytę

            Beata Ścibakówna skrytykowała zachowanie młodych aktorów

            Beata Ścibakówna skrytykowała zachowanie młodych aktorów

            Nauczycielka, która nie stawia stopni. "Obawiałam się bardziej reakcji rodziców niż uczniów"

            Nauczycielka, która nie stawia stopni. "Obawiałam się bardziej reakcji rodziców niż uczniów"