We współczesnych czasach elastyczny czas pracy uważany jest za jeden z ważnych benefitów pozapłacowych. Co więcej, wielu pracowników oczekuje takiego rozwiązania od potencjalnego pracodawcy. Taki system kojarzony jest bowiem z większą swobodą i lepszym zachowaniem, tzw. work–life balance. Nie ulega wątpliwości, że praca z elastycznym grafikiem ma wiele zalet, jednakże skorzystanie z takiej formy wymaga dopełnienia pewnych formalności. Warto więc wiedzieć, czym charakteryzuje się elastyczny system pracy i kiedy można go wdrożyć.
Co to znaczy elastyczny czas pracy?
„ Praca, elastyczny grafik ” – pod tym hasłem w Internecie można znaleźć wiele różnorodnych ofert zatrudnienia. Takie ogłoszenia przyciągają wielu kandydatów, zachęconych korzystnym benefitem pozapłacowym. Warto jednak zastanowić się, czym faktycznie cechuje się to rozwiązanie. Co to jest elastyczny czas pracy i jakie są jego cechy charakterystyczne ?
Elastyczny system pracy określany bywa mianem ruchomego czasu pracy. W praktyce oznacza to, że zarówno pracownik, jak i pracodawca mogą dopasować go do swoich indywidualnych potrzeb. Kwestie te muszą jednak odpowiadać przepisom zawartym w prawie pracy.
Elastyczny system czasu pracy odnosi się do dwóch głównych kwestii, tj :
- elastycznego wymiaru czasu pracy, który umożliwia wydłużenie lub skrócenie norm czasu pracy. Celem takiego działania jest dopasowanie czasu pracy do potrzeb pracownika lub pracodawcy. Rozwiązanie to może dotyczyć pracy z elastycznym grafikiem, np. w niepełnym wymiarze godzin
- elastycznej organizacji czasu pracy, która daje możliwość zmieniania organizacji i rozkładu czasu pracy, np. w przypadku pracy zmianowej.
Przykłady elastycznego czasu pracy
Elastyczny system pracy zakłada, że pracownicy nie muszą wykonywać swoich obowiązków służbowych w ściśle określonych godzinach. W tym celu pracodawca może wprowadzić różnorodne rozwiązania, np.
- określić różne godziny rozpoczęcia i zakończenia pracy w dane dni tygodnia,
- wydzielić widełki czasowe, w których pracownik musi przyjść do pracy,
- ustalić konieczność przepracowania 40 godzin tygodniowo, ale bez wyznaczenia godzin rozpoczęcia i zakończenia pracy.
Ciekawym przykładem elastycznego czasu pracy jest wyznaczenie widełek czasowych. Jak to wygląda w praktyce? Przykładowo, jeśli pracodawca ustala początek pracy między godziną 08.00 a 10.00, to jej zakończenie powinno nastąpić między 16.00 a 18.00. Jest to uzależnione od godziny, o której pracownik pojawił się w firmie. Taki elastyczny system czasu pracy jest wyjątkowo popularny.
Elastyczny czas pracy a Kodeks pracy
W polskim prawie definicja elastycznego czasu pracy nie istnieje. Natomiast określenie to często używane jest w praktyce. Ponadto kwestie wprowadzenia elastycznego systemu pracy w danej firmie kształtują konkretne przepisy Kodeksu pracy. Kluczowe są tutaj następujące przepisy prawne, tj. art. 129 § 2, na podstawie którego można wydłużyć okres rozliczeniowy do maksymalnie 12 miesięcy, następnie art. 140 1 , który dopuszcza istnienie elastycznego czasu pracy oraz art. 150, na podstawie którego wdrożenie elastycznego systemu pracy możliwe jest zarówno z inicjatywy pracodawcy, jak i na pisemną prośbę pracownika.
Jeżeli pracodawca chce, aby elastyczny grafik pracy obowiązywał wszystkich pracowników, musi wdrożyć go poprzez skonstruowanie układu zbiorowego pracy lub porozumienie ze związkami zawodowymi, lub przedstawicielami osób zatrudnionych. Taki akt wewnątrzzakładowy, np. elastyczny czas pracy zapisany w regulaminie pracy, staje się podstawą obowiązywania tego rozwiązania.
Warto również pamiętać, że Kodeks pracy chroni osoby wykonujące swoje obowiązki w elastycznym czasie pracy. Według przepisów, każdy pracownik ma prawo do 11 godzin odpoczynku na dobę (art. 132 Kodeksu pracy) oraz 35 godzin nieprzerwanego odpoczynku w skali tygodnia, obejmującego co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku dobowego (art. 133 Kodeksu pracy). Wszelkie nadużycia w tej kwestii są więc niezgodne z prawem.
Wady i zalety elastycznego czasu pracy
Elastyczny system czasu pracy ma wiele niezaprzeczalnych zalet. Zalicza się do nich m.in.
- uzyskanie lepszej równowagi między życiem prywatnym i zawodowym,
- zmniejszenie stresu,
- większy komfort psychiczny,
- lepszą wydajność i efektywności wykonywanych zadań,
- poprawę wizerunku firmy.
Wprowadzenie ruchomego czasu pracy obarczone jest również kilkoma wadami. Pracownicy bowiem muszą wykazać się dużą samodyscypliną, a także umiejętnością zarządzania czasem. Innym problemem są także trudności z organizowaniem spotkań i realizacją zadań grupowych. Elastyczny system pracy stanowi więc duże wyzwanie dla managerów i kierowników zespołu.
Zobacz również:
Polacy nie potrafią rozmawiać o zarobkach. Psycholog: „Pieniądze to coś więcej, niż tylko kasa”
Co daje szczęście w pracy? Dobre relacje z innymi pracownikami i… docenienie przez szefa
Autor: Adrian Adamczyk