Bartnictwo dawniej i dziś – jak zostać bartnikiem?

Bartnictwo to chów pszczół w przygotowanych do tego celu dziuplach drzew, czyli tzw. barciach. Ta forma pszczelarstwa była popularna na polskich ziemiach w XVI i XVII wieku. Co ważne, od ponad dziesięciu lat podejmowane są – z sukcesami – próby odrodzenia bartnictwa w Polsce.

Najkrócej ujmując, bartnictwo to hodowla pszczół w barciach. Czy jest barć? To dziupla, w której znajduje się gniazdo pszczół. Barcią nazywa się też kłodę z drewna z otworem dla roju pszczół. Często używa się zamiennie pojęć bartnictwa i pszczelarstwa, choć bartnictwem określa się formę pszczelarstwa uprawianego w lasach. Z kolei pszczelarstwo jest hodowlą pszczół w ulach, a wywodzi się właśnie od bartnictwa.

Zobacz też: Co wiesz o pszczołach? Sprawdź się w quizie >>>

Czym jest bartnictwo? Historia bartnictwa na ziemiach polskich

Wróćmy jednak do historii bartnictwa w Polsce. Już w połowie XIV wieku w Statutach Kazimierza Wielkiego pojawiły się tzw. prawa dla bartników , czyli spisane wcześniej zwyczajowe zasady dotyczące rzemiosła bartniczego. Był to rok 1347, ale same zasady były przekazywane sobie przez bartników już dużo wcześniej. Polscy bartodzieje – inaczej bartnicy, pomiędzy X a XIII wiekiem zobowiązani byli do zbierania i dostarczania swoim władcom miodu w określonej ilości w skali roku. W średniowieczu polscy bartnicy tworzyli bractwa bartne . Największy rozwój bartnictwa w Polsce przypada na XVI i XVII wiek. Co więcej, jeszcze pod koniec XVIII wieku na samym Pomorzu Zachodnim doliczono się dwudziestu tysięcy barci, a w samym w Królestwie Kongresowym na początku XIX wieku ich liczba wynosiła około 70 tysięcy.

Na czym polegało bartnictwo w przeszłości?

Do barci na drzewach bartnicy dostawali się, używając powrozów, a po jakimś czasie również drabin. Barcie zamieszkiwały głównie „borówki”, czyli pszczoły leśne. Dziuple w pniach o minimum metrowej średnicy przygotowywano głównie na dębach oraz w sosnach. Wykorzystywane były też lipy, buk i graby. Aby sosna nadawała się do założenia barci, jej wiek musiał wynosić co najmniej 120 lat. Zanim wyjęto z barci plastry z miodem, pszczoły były podkurzane tzw. fajami bartniczymi, lub pochodniami. Z barci uzyskiwano jednorazowo więcej miodu niż z uli, gdyż w lasach pszczoły miały więcej pokarmu.

Zobacz też: Wypalanie traw – co trzeba wiedzieć? >>> 

Bartnictwo obecnie

Wbrew pozorom bartnictwo jest zajęciem stosunkowo prostym, a na pewno wymaga mniej czasowego zaangażowania niż pszczelarstwo. To drugie wiąże się z utrzymywaniem i dbaniem o całe pasieki uli. Bartnictwo wymaga natomiast przeprowadzania dwóch przeglądów barci w ciągu rok – przeglądu wiosennego i jesiennego. Na wiosnę barcie otwiera się w celu oczyszczenia. Następnie musimy zdać się na pracowitość pszczół i własną cierpliwość, aż do miodobrania, podczas którego z jednej barci latem zebrać można pomiędzy jednym a dwoma kilogramami miodu. Miód z barci jest miodem wielokwiatowym. Bartnik wybiera miód pszczeli z barci raz w roku. Po tym przychodzi czas na przegląd jesienny barci. Pomiędzy przeglądami pozostaje tylko czekać, aż wszystko zadzieje się zgodnie z prawami natury.

Jak zacząć własną przygodę z bartnictwem?

Odradzanie się bartnictwa rozpoczęło się w roku 2006 na terenie nadleśnictwa w Spale. To tam bartnicy ściągani specjalnie z Uralu wykonali pierwsze od wieków barcie w Polsce. Uczuli się od nich polscy leśnicy, którzy obecnie stawiają sobie ambitny cel odbudowania polskiego bartnictwa i to nie tylko na terenie jego nowej kolebki w okolicach Spały. W Polsce wdrażane były dedykowane programy przywracania bartnictwa , dzięki którym w ślad nadleśnictwa w Spale iść mogły inne regiony, np. Puszczy Białowieskiej czy Puszczy Augustowskiej. Są też prowadzone badania oraz dedykowane szkolenia dla bartników. Oprócz działań w ramach projektów stale przybywa osób prywatnych chcących spróbować swoich sił w bartnickim fachu. Tak stało się przykładowo w nadleśnictwie Augustów.

Zobacz też: Jak pozbyć się śladów po ukąszeniu komarów i innych owadów? >>> 

Staraniom osób prywatnych przychylna jest Dyrekcja Lasów Państwowych. Utrudnieniem jest jednak brak regulacji prawnych dotyczących prywatnych barci w lasach należących do państwa . Aby rozpocząć własną działalność jako bartnik, na pewno konieczny jest upór. Nie ma zbyt wielu opracowań, które mogłyby to ułatwiać. Pomocne może okazać się też sprawdzenie, czy w czasie, gdy chcemy wystartować z działalnością, nie będę dostępne jakieś programy wspomagające rozwój bartnictwa , jak to bywało w poprzednich latach.

Dobrym pomysłem wydaje się odszukanie osób mających doświadczenie i wiedzę dotyczącą zakładania barci, można też korzystać z programów celowych. W Polsce działa również Fundacja Bractwo Bartne . Choć duża część aktywności tej organizacji skupia się na terenie Puszczy Augustowskiej, to jej celem jest też wspomaganie zakładania kolejnych barci, nie tylko w Polsce, ale nawet poza jej granicami.

podziel się:

Pozostałe wiadomości

Pomyśl, zanim udostępnisz zdjęcia swojego dziecka

Pomyśl, zanim udostępnisz zdjęcia swojego dziecka

Takiego programu dawno nie było. W pracy stawi się wyjątkowy skład prowadzących

Takiego programu dawno nie było. W pracy stawi się wyjątkowy skład prowadzących

Upiekłam fit "sernik" Anny Lewandowskiej. Bez glutenu, bez laktozy... bez smaku?

Upiekłam fit "sernik" Anny Lewandowskiej. Bez glutenu, bez laktozy... bez smaku?

Quiz. Sprawdź, co wiesz o wielkanocnych potrawach?

Quiz. Sprawdź, co wiesz o wielkanocnych potrawach?

Żurek i barszcz biały - czym się różnią te wielkanocne zupy?

Żurek i barszcz biały - czym się różnią te wielkanocne zupy?

Wielkanoc z Dzień Dobry TVN. Jakie świąteczne niespodzianki czekają widzów?

Wielkanoc z Dzień Dobry TVN. Jakie świąteczne niespodzianki czekają widzów?

Rebel Wilson straciła dziewictwo w wieku 35 lat. "Ludzie mogą poczekać, aż będą gotowi"

Rebel Wilson straciła dziewictwo w wieku 35 lat. "Ludzie mogą poczekać, aż będą gotowi"

Nowy uczestnik wszedł do "Hotelu Paradise 8" i od razu namieszał

Nowy uczestnik wszedł do "Hotelu Paradise 8" i od razu namieszał

Serowe pyszności na Wielkanoc. Poznaj przepisy Andrzeja Polana na dania z serem długodojrzewającym
Materiał promocyjny

Serowe pyszności na Wielkanoc. Poznaj przepisy Andrzeja Polana na dania z serem długodojrzewającym

Wysyłają gościom wirtualne zaproszenia na ślub. Czy to dobry pomysł?

Wysyłają gościom wirtualne zaproszenia na ślub. Czy to dobry pomysł?

Tradycje wielkanocne - zwyczaje, ciekawostki i symbole Wielkanocy. Co powinno być w koszyczku wielkanocnym?

Tradycje wielkanocne - zwyczaje, ciekawostki i symbole Wielkanocy. Co powinno być w koszyczku wielkanocnym?

"Po Wielkanocy sałatkę jarzynową wyrzuca 68% Polaków". Znana dziennikarka radzi, co z niej zrobić

"Po Wielkanocy sałatkę jarzynową wyrzuca 68% Polaków". Znana dziennikarka radzi, co z niej zrobić

Wojciech Modest Amaro podzielił się rodzinną nowiną. "Piękny Aniołek już jest na świecie"

Wojciech Modest Amaro podzielił się rodzinną nowiną. "Piękny Aniołek już jest na świecie"

Wyjątkowe dania z drobiu na Wielkanoc (i nie tylko). Wypróbuj przepisy Matteo Brunettiego
Materiał promocyjny

Wyjątkowe dania z drobiu na Wielkanoc (i nie tylko). Wypróbuj przepisy Matteo Brunettiego

Tuż po porodzie otrzymała od matki niestosowny prezent

Tuż po porodzie otrzymała od matki niestosowny prezent

Ile jajek można zjeść w tygodniu? Ekspert rozwiewa wątpliwości

Ile jajek można zjeść w tygodniu? Ekspert rozwiewa wątpliwości

Księżna Kate wspierała ją w chorobie. Teraz 8-latka chce zrobić dla niej to samo. "Wyzdrowieje tak, jak ja"

Księżna Kate wspierała ją w chorobie. Teraz 8-latka chce zrobić dla niej to samo. "Wyzdrowieje tak, jak ja"

10 kroków dzieli Cię od udanej podróży. O tym należy pamiętać przy planowaniu wyjazdu
Materiał promocyjny

10 kroków dzieli Cię od udanej podróży. O tym należy pamiętać przy planowaniu wyjazdu

Kobiety hejtowane za wielodzietność.  "Odpieluszkowe zapalenie mózgu"  

Kobiety hejtowane za wielodzietność.  "Odpieluszkowe zapalenie mózgu"  

Zjadłam słynny żurek Magdy Gessler. Czy talerz zupy jest wart swojej ceny?

Zjadłam słynny żurek Magdy Gessler. Czy talerz zupy jest wart swojej ceny?

Siostry uratowały sklep dziadka. "To nie mogło się tak skończyć"

Siostry uratowały sklep dziadka. "To nie mogło się tak skończyć"

Klaudia El Dursi zabiera w podróże walizki z jedzeniem?

Klaudia El Dursi zabiera w podróże walizki z jedzeniem?

Ten składnik warto suplementować. "Odpowiada za to, że nasza skóra jest ładna, a włosy piękne"
Materiał promocyjny

Ten składnik warto suplementować. "Odpowiada za to, że nasza skóra jest ładna, a włosy piękne"

Wiosenny horoskop miłosny. Pojawią się emocjonalne burze i zawirowania

Wiosenny horoskop miłosny. Pojawią się emocjonalne burze i zawirowania

Czy epidemia opioidowa ma szansę dotrzeć do Polski? "4 lata temu nie mieliśmy żadnych przypadków"

Czy epidemia opioidowa ma szansę dotrzeć do Polski? "4 lata temu nie mieliśmy żadnych przypadków"

Polska ma własnego van Gogha. Ekspertyzy potwierdziły autentyczność obrazu

Polska ma własnego van Gogha. Ekspertyzy potwierdziły autentyczność obrazu

"Alkohol, przemoc, zaniedbania". Gabriela nie bała się pomóc maluchom

"Alkohol, przemoc, zaniedbania". Gabriela nie bała się pomóc maluchom

Potrawy wielkanocne, które zawładną świątecznym stołem. Przepisy Sebastiana Olmy
Materiał promocyjny

Potrawy wielkanocne, które zawładną świątecznym stołem. Przepisy Sebastiana Olmy

Marcin Prokop ma wyjątkową relację z bratem, lecz nie zawsze było kolorowo. "Zburzył mój spokój"

Marcin Prokop ma wyjątkową relację z bratem, lecz nie zawsze było kolorowo. "Zburzył mój spokój"

Obejrzałam dwa odcinki serialu "Klara". Każdy zna kogoś takiego, jak matka głównej bohaterki

Obejrzałam dwa odcinki serialu "Klara". Każdy zna kogoś takiego, jak matka głównej bohaterki

Sposób na wnętrze: Metamorfoza starej i niefunkcjonalnej kuchni. "To jest rewelacja"
Materiał promocyjny

Sposób na wnętrze: Metamorfoza starej i niefunkcjonalnej kuchni. "To jest rewelacja"

Sarah Ferguson wspiera Kate. Sama walczyła z dwoma typami raka

Sarah Ferguson wspiera Kate. Sama walczyła z dwoma typami raka

Wyjątkowy gość specjalny w "MasterChef Nastolatki"

Wyjątkowy gość specjalny w "MasterChef Nastolatki"

Nazywają go "trudnym aktorem". Jaki naprawdę jest Sebastian Fabijański?

Nazywają go "trudnym aktorem". Jaki naprawdę jest Sebastian Fabijański?

Dbać trzeba nie tylko o włosy, ale i o skórę głowy. Jak to robić?
Materiał promocyjny

Dbać trzeba nie tylko o włosy, ale i o skórę głowy. Jak to robić?

"Łazienkowe przekleństwa" - zbawienna metoda czy szkodliwy trend? Psycholożka wyjaśnia

"Łazienkowe przekleństwa" - zbawienna metoda czy szkodliwy trend? Psycholożka wyjaśnia

Sposób na idealnie białe firanki i obrusy na święta - sprawdź, co trzeba zrobić

Sposób na idealnie białe firanki i obrusy na święta - sprawdź, co trzeba zrobić

"Hotel Paradise 8". Ola i Ada rozdają karty. Ich decyzja może mieć wpływ na Rajskie Rozdanie

"Hotel Paradise 8". Ola i Ada rozdają karty. Ich decyzja może mieć wpływ na Rajskie Rozdanie

Zatrzymaj pierwsze zmarszczki. Sprawdź, jak zapobiec starzeniu się skóry
Materiał promocyjny

Zatrzymaj pierwsze zmarszczki. Sprawdź, jak zapobiec starzeniu się skóry

Platforma streamingowa Max już w czerwcu. "Na tę chwilę czekaliśmy 2 lata"

Platforma streamingowa Max już w czerwcu. "Na tę chwilę czekaliśmy 2 lata"

Wiosna na wielkanocnym stole. Stwórz własne dekoracje

Wiosna na wielkanocnym stole. Stwórz własne dekoracje

Brak apetytu u osób starszych. Co robić, kiedy seniorzy przestają jeść?
Materiał promocyjny

Brak apetytu u osób starszych. Co robić, kiedy seniorzy przestają jeść?

Co i za ile kupimy do koszyka wielkanocnego?

Co i za ile kupimy do koszyka wielkanocnego?

Nie wiesz, jak rozmawiać ze swoim psem? Waszą komunikację poprawi Radek Ekwiński. Napisz do nas

Nie wiesz, jak rozmawiać ze swoim psem? Waszą komunikację poprawi Radek Ekwiński. Napisz do nas

To najczęstszy błąd w podawaniu żurku

To najczęstszy błąd w podawaniu żurku

Wybuchowy ekstrawertyk, a może cichy introwertyk? Poznaj numerologiczną 4

Wybuchowy ekstrawertyk, a może cichy introwertyk? Poznaj numerologiczną 4

Mateusz Hładki poprowadzi nowy program

Mateusz Hładki poprowadzi nowy program

Sprawdzony trik z TikToka. Jak sprytnie pokroić mango?

Sprawdzony trik z TikToka. Jak sprytnie pokroić mango?

E-sklep TVN. Co jest w ofercie? "Widzowie poczują się częścią czegoś większego"
Materiał promocyjny

E-sklep TVN. Co jest w ofercie? "Widzowie poczują się częścią czegoś większego"

Ile cukru jest w przekąskach dla dzieci? "Owoce się je, a nie pije"

Ile cukru jest w przekąskach dla dzieci? "Owoce się je, a nie pije"

Paulina Holtz oddała kuchnię. Ogłoszenie zamieściła na popularnej grupie

Paulina Holtz oddała kuchnię. Ogłoszenie zamieściła na popularnej grupie

Wielka przeprowadzka rodziny Clarke. "Najbardziej obawiamy się o Czarusia"

Wielka przeprowadzka rodziny Clarke. "Najbardziej obawiamy się o Czarusia"

Sanah szczerze o swoich lękach. Czego się obawia?

Sanah szczerze o swoich lękach. Czego się obawia?

9 tradycyjnych potraw na Wielkanoc - najlepsze przepisy

9 tradycyjnych potraw na Wielkanoc - najlepsze przepisy

Wakacje w maju – gdzie warto pojechać?

Wakacje w maju – gdzie warto pojechać?

Ola Żuraw-Świątek po 10 latach pogodziła się z mamą

Ola Żuraw-Świątek po 10 latach pogodziła się z mamą

#DzieńDobrywPolsce. Potrzebujesz interwencji Dzień Dobry TVN? Napisz do nas

#DzieńDobrywPolsce. Potrzebujesz interwencji Dzień Dobry TVN? Napisz do nas

Jak rozmawiać z dziećmi o ukrzyżowaniu Jezusa? "Mają prawo wiedzieć, że umieramy"

Jak rozmawiać z dziećmi o ukrzyżowaniu Jezusa? "Mają prawo wiedzieć, że umieramy"

Grupowa randka w "Hotelu Paradise 8". Ktoś złoży uczestnikom niezapowiedzianą wizytę

Grupowa randka w "Hotelu Paradise 8". Ktoś złoży uczestnikom niezapowiedzianą wizytę

Beata Ścibakówna skrytykowała zachowanie młodych aktorów

Beata Ścibakówna skrytykowała zachowanie młodych aktorów

Nauczycielka, która nie stawia stopni. "Obawiałam się bardziej reakcji rodziców niż uczniów"

Nauczycielka, która nie stawia stopni. "Obawiałam się bardziej reakcji rodziców niż uczniów"